Politica 89.8
Τελικά φταίνε τα social media για την μειωμένη συγκέντρωση του μυαλού μας;
Ακόμα και όταν τελειώνει η δουλειά, η συγκέντρωση είναι δύσκολη και είμαστε επιρρεπής στο να έχουμε το ένα μάτι στο κινητό όταν βλέπουμε τηλεόραση ή ακόμα κι όταν κάνουμε μια συζήτηση.
Τι λένε οι έρευνες
Σε μια μελέτη του 2023 από το King’s College του Λονδίνου που αναφέρει το Independent, το 49% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι αισθάνονται ότι η διάρκεια της προσοχής τους είναι μικρότερη από ό,τι ήταν παλαιότερα, ενώ το 47% υποστήριξε ότι η «βαθιά σκέψη» ανήκει στο παρελθόν.
Το 50%, εν τω μεταξύ, δήλωσε ότι παρά τις προσπάθειές τους, δεν μπορούν να σταματήσουν να τσεκάρουν το smartphone τους όταν η προσοχή τους θα έπρεπε να είναι αλλού.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Irvine, υπολόγισαν ότι ο μέσος εργαζόμενος ελέγχει τα ηλεκτρονικά του μηνύματα 77 φορές την ημέρα.
Επηρεάζουμ τα social media τη συγκέντρωση;
Βρίσκεται λοιπόν η προσοχή μας σε κρίση και φταίνε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – ή μήπως είναι ένας αποδιοπομπαίος τράγος για την περιπλάνηση του μυαλού μας;
«Με τον όρο attention span ή ‘διάρκεια προσοχής’, εννοούμε το χρονικό διάστημα που κάποιος μπορεί να διατηρήσει την εστίαση σε μια εργασία χωρίς να αποσπάται η προσοχή του», εξηγεί ο Dr Chris Fullwood, ψηφιακός ψυχολόγος και λέκτορας ψυχολογίας στο Birmingham City University.
«Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διάρκεια προσοχής δεν είναι ένα σταθερό χαρακτηριστικό».
Μπορεί να επηρεαστεί από «τη διάθεση, τα συναισθήματα και τις φυσικές καταστάσεις όπως η πείνα, η κούραση ή το στρες» και «διαμορφώνεται τόσο από τη βιολογία όσο και από το περιβάλλον».
Και αυτό το περιβάλλον έχει σίγουρα «αλλάξει δραματικά», λέει ο Fullwood.
Η Οικονομία της Προσοχής
Είμαστε τώρα περιτριγυρισμένοι από έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ερεθισμάτων που ανταγωνίζονται για την εστίασή μας, οδηγούμενοι από αυτό που συχνά αποκαλείται «Οικονομία της Προσοχής».
«Οι εταιρείες επενδύουν δισεκατομμύρια στον σχεδιασμό τεχνολογιών για να αιχμαλωτίσουν και να διατηρήσουν την προσοχή μας καθώς τα έσοδά τους εξαρτώνται από αυτό», προσθέτει.
«Κάθε πλατφόρμα συλλέγει δεδομένα σχετικά με τη βέλτιστη διάρκεια περιεχομένου για την αύξηση της εμπλοκής», εξηγεί, και οι δημιουργοί συχνά χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για να κάνουν τις αναρτήσεις τους ακόμη πιο ελκυστικές.
«Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να προκαλέσει σε πολλούς πραγματικά προβλήματα με την προσοχή τους όταν προσπαθούν να επικεντρωθούν σε μεγαλύτερες, πιο σύνθετες δραστηριότητες».
Η εξαρτητική φύση του κινητού μας
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι καλωδιωμένος ώστε να εκτιμά την καινοτομία και τη σύνδεση: οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να μας παρέχουν και τα δύο, και τείνουν να έχουν αναπτυχθεί για να ενεργοποιούν το σύστημα «ανταμοιβής» του εγκεφάλου.
Όταν λαμβάνουμε μια νέα ειδοποίηση ή όταν βλέπουμε ένα νέο story στο Instagram, λαμβάνουμε ένα ευχάριστο χτύπημα ντοπαμίνης.
Για να επαναλάβουμε την ίδια έξαψη, κάνουμε το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά.
Από την άλλη αδιάβαστο μήνυμα ή μια ειδοποίηση μπορεί «να προκαλέσει συναισθήματα άγχους», προσθέτει ο Masi, και έτσι «η προσοχή μας εκτρέπεται για να αντιμετωπίσει αυτό το άγχος, ανεξάρτητα από την αντικειμενική του σημασία».
Η τεχνολογία «δεν φταίει απαραίτητα», «αλλά παρεμβαίνει», λέει ο Fullwood.
Βιολογία ή περιβάλλον
Δεν έχουμε ακόμη αρκετές μακροπρόθεσμες μελέτες για να επεξεργαστούμε αν η διάρκεια της προσοχής μας μειώνεται και αν τα social media ευθύνονται εξ ολοκλήρου.
Όπως πάντα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η συσχέτιση δεν ισοδυναμεί με αιτιώδη συνάφεια.
Επιπλέον, ο Fullwood προσθέτει ότι οι φόβοι για τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στη συγκέντρωσή μας δεν είναι νέοι, καθώς «παρόμοιοι πανικοί διατυπώθηκαν για την τηλεόραση πριν δεκαετίες».
Σημειώνει επίσης ότι «τα προβλήματα προσοχής μπορεί να οφείλονται σε κληρονομικά χαρακτηριστικά και όχι σε εξωτερικούς παράγοντες.
Στην πραγματικότητα, οι έρευνες δείχνουν ότι η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο σε καταστάσεις όπως η ΔΕΠΥ, συχνά υπερκαλύπτοντας τις περιβαλλοντικές επιδράσεις».
Διορθώνεται το πρόβλημα;
Πώς μπορούμε λοιπόν να εργαστούμε για να ανακτήσουμε την εστίασή μας; Κατ’ αρχάς, ήρθε η ώρα να απαλλαγούμε από τον μύθο του multitasking.
«Ενώ μπορούμε να κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας ότι μπορούμε να συγκεντρωθούμε σε περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα, στην πραγματικότητα δεν είναι διαχειρίσιμο σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο συγκέντρωσης», λέει η Dee Johnson, θεραπεύτρια εξαρτήσεων στο νοσοκομείο Priory στο Chelmsford.
Αντ’ αυτού, ίσως είναι καλύτερα να δίνουμε σε μια εργασία την πλήρη προσοχή μας μέχρι να την ολοκληρώσουμε.
Αξίζει να σκεφτείτε, επίσης, τις ώρες της ημέρας που είστε πιο παραγωγικοί.
Μόλις το καταλάβετε αυτό, ίσως θελήσετε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να προγραμματίσετε τις πιο απαιτητικές εργασίες σας αυτές τις περιόδους- μπορείτε να απενεργοποιήσετε τις ειδοποιήσεις σας, και να δοκιμάσετε να «ελέγξετε» τα μηνύματά σας.
Η Johnson συνιστά επίσης «να καθορίσετε στο ημερολόγιό σας ώρες και ημερομηνίες που θα κάνετε μια δραστηριότητα που δεν σχετίζεται με τη συσκευή».
Στη συνέχεια, προτείνει: «Αξιολογήστε πραγματικά τα οφέλη που αποκομίσατε από αυτό. Θα εκπλαγείτε από το πόσο περισσότερα θα θυμάστε από όσα ειπώθηκαν και έγιναν».
Τελικά, λέει ο Fullwood, «η τεχνολογία δεν είναι εγγενώς κακή για την προσοχή – σημασία έχει το πώς τη χρησιμοποιούμε».
«Ακόμα δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να εμπιστευτώ τον εαυτό μου να το κάνει αυτό με σύνεση – γι’ αυτό και θα κρύβω το τηλέφωνό μου στο διπλανό δωμάτιο για το προσεχές διάστημα».
