Ψυχική υγεία: Πώς αντιμετωπίζονται στην Ελλάδα οι ασθενείς

Της Εύης Βέρρη

Η κρίση της πανδημίας έφερε στην επιφάνεια περιστατικά ψυχικής νόσου τα οποία κατακλύζουν την επικαιρότητα. Σύμφωνα με την έρευνα “Headway 2023 – Mental Health Index”η οποία δημοσιεύτηκε τον Οκτώβρη του 2021, 84 εκατ. πολίτες της ΕΕ νόσησαν από κάποια ψυχική διαταραχή και είναι σχεδόν βέβαιο ότι το νούμερο θα αυξηθεί αρκετά.

Το in απευθύνθηκε σε ειδικούς προκειμένου να γίνει μια καταγραφή της κατάστασης των δομών ψυχικής υγείας στην Ελλάδα και τον τρόπο με τον οποίο περιθάλπουν τους ανθρώπους με διαταραχές.

Σήμερα είμαστε δυστυχώς σε μια φάση οπισθοχώρησης στον τομέα της ψυχικής υγείας και αν δεν είχαμε τον Covid 19 θα είχαν κλείσει αρκετές δημόσιες δομές. Θα πρέπει οι αποφάσεις των υπευθύνων να παίρνονται μέσα σε ένα ορθολογιστικό κλίμα σύμφωνα με τον Διευθυντή του κέντρου ψυχικής υγείας και ψυχίατρο κ.Χρήστο Σκαμνέλο.

«Η κοινότητα πρέπει να είναι ένας συνδετικός ιστός για την επανένταξη των ψυχικά νοσούντων ασθενών. Τους βοηθάς όταν τους αφήσεις να σε βοηθήσουν, και όταν η κοινότητα θα τους θεραπεύσει τότε και οι ίδιοι θα θεραπεύσουν την κοινότητα» δηλώνει ο κύριος Σκαμνέλος και μας εξηγεί ότι στον τομέα της ψυχικής υγείας έχουμε τις εξής δομές:

Τα κέντρα ψυχικής υγεία που έχουν ως σκοπό την πρωτοβάθμια περίθαλψη δηλαδή την πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση της κοινότητας, την δευτεροβάθμια περίθαλψη η οποία ακουμπά σε ομάδες που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες για φροντίδα και περίθαλψη όπως παιδιά που ζουν με ψυχωσικούς γονείς η θύματα κακοποιητικών συμπεριφορών, βιασμών και γενικά καταστάσεων που οδηγούν σε ψυχική αστάθεια και διαταραχή ,με στόχο τους  τον  περιορισμό του αριθμού των εισαγωγών και κυρίως των ακούσιων νοσηλειών.

Η τριτοβάθμια περίθαλψη γίνεται μέσα στις ψυχιατρικές μονάδες που θα πρέπει να διαθέτουν όλα τα νομαρχιακά νοσοκομεία.

Και η τεταρτοβάθμια περίθαλψη είναι κυρίως η αποασυλοποιήση του ασθενούς, η όσο το δυνατόν συντομότερη παραμονή του στο ψυχιατρείο και η επανένταξη και αποδοχή του από την κοινότητα. 

Τα κέντρα ψυχικής υγείας  σύμφωνα με την ΕΨΕ, τις ΥΠΕ είναι:

Αττική – Υπαγόμενα σε Νοσοκομεία

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αθηνών – ΓΝΑ Σωτηρία,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Περιστερίου – Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αγίων Αναργύρων – Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παγκρατίου – ΓΝΑ Ευαγγελισμός,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χαλανδρίου – ΓΝΑ Γεννηματάς,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βύρωνα-Καισαριανής – Αιγινήτειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Κερατσινίου-Δραπετσώνας – Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Δρομοκαΐτειο,

Αττική – Μη υπαγόμενα σε νοσοκομεία

Διακλαδικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων – ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ,

Κέντρο Κοινοτικής Ψυχικής Υγιεινής Ζωγράφου – Πανεπιστήμιο Αθηνών,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παπάγου – Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) ”Κώστας Στεφανής”

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής & Ερευνών (ΕΚΕΨΥΕ)

ΑμΚΕ Ελληνικό Κέντρο Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής και Περίθαλψης

Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Ζεφυρίου

Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Βοτανικού

ΚΕΝΤΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ – ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Θεσσαλονίκης (Κεντρικού Τομέα)

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Θεσσαλονίκης (Βορειοδυτικού Τομέα)

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Θεσσαλονίκης (Δυτικού Τομέα)

Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής (Ανατολικού Τομέα)

Ψυχιατρικό τμήμα περίθαλψης  424 ΓΣΝΕ / Κέντρο Ψυχικής Υγείας Στρατού και Σωμάτων Ασφαλείας

ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΛΛΑΔΑ

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αλεξανδρούπολης – Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Αλεξανδρούπολης,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βόλου – Γ.Ν. Βόλου,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Κατερίνης – Γ.Ν. Κατερίνης,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χανίων – Γ.Ν. Χανίων,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου – Γ.Ν. Ρεθύμνου,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ηρακλείου – Βενιζέλειο Γ.Ν. Ηρακλείου,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αγίου Νικολάου – Γ.Ν. Αγ.Νικολάου

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Σερρών – Γ.Ν. Σερρών

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ιωαννίνων – Γ.Ν. Ιωαννίνων «Γ.Χατζηκώστα»,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Τρίπολης – Γ. Παναρκαδικό Ν. Τρίπολης «Η Ευαγγελίστρια»,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χαλκίδας – Γ.Ν. Χαλκίδας,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Καβάλας – Γ.Ν. Καβάλας,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Λάρισας – Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Λάρισας,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Σάμου – Γ.Ν. Σάμου «Άγιος Παντελεήμων»,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Πάτρας – ΓΝΑ Πατρών «Ο Άγιος Ανδρέας»,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Δράμας – Γ.Ν. Δράμας,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ξάνθης – Γ.Ν. Ξάνθης,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ηγουμενίτσας – Γ.Ν.-Κ.Υ. Φιλιατών,

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αγρινίου – Γ.Ν. Αιτωλοακαρνανίας

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ναυπλίου – Γ.Ν. Ναυπλίου

Κέντρο Ψυχικής Υγείας-Ιατροπαιδαγωγικό Κέρκυρας 

Σύμφωνα λοιπόν  με τον ψυχίατρο κ. Χρήστο Σκαμνέλο:

 Οι αιτίες δημιουργίας και εμφάνισης ψυχικής διαταραχής είναι:

–Ο κληρονομικός παράγοντας χωρίς βέβαια να δηλώνει ότι  θα εκδηλωθεί  πάντα ψυχιατρική νόσος σε ένα άτομο που έχει κληρονομική προδιάθεση.

–Τα πρώτα οικογενειακά χρόνια και κυρίως η σχέση με τη μητέρα ή με το άτομο που έχει τον ρόλο της μητέρας  σε περιπτώσεις που η βιολογική μητέρα δεν υπάρχει.

–Και σαφώς το περιβάλλον και οι συνθήκες διαβίωσης και εξέλιξης του ατόμου.

Ο τρόπος εκδήλωσης της ψυχιατρικής νόσου και αυτός είναι διαφορετικός και ανεξαρτήτου ηλικίας .Βέβαια ένας έμπειρος ψυχίατρος μπορεί να αντιληφθεί αν ένα παιδί έχει χαρακτηριστικά  στη συμπεριφορά του που θα το οδηγήσουν σε ψυχική νόσο αν δεν θεραπευτεί εγκαίρως .

Στην περίπτωση της ακούσιας νοσηλείας  ,δηλαδή  η χωρίς τη συγκατάθεση του ασθενή εισαγωγή και η παραμονή του για θεραπεία σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας που μπορεί να οριστεί είτε από το δικαστήριο, όταν  κάποιος που τέλεσε αξιόποινη πράξη η οποία απειλείται με ποινή στερητική της ελευθερίας  απαλλάχθηκε από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής  (ΝΟΜΟΣ 2071/1992 άρθρα 95 έως 98  ποινικός κώδικας άρθρα 69, 69Α, 70, 71 και 75 εγκλεισμός με απόφαση δικαστηρίου) είτε όταν η  νοσηλεία ασθενή που πάσχει από ψυχική διαταραχή  κριθεί απαραίτητη  για να αποτραπούν πράξεις βίας κατά του ίδιου ή τρίτου.
Η αίτηση για την ακούσια νοσηλεία  μπορεί να γίνει από τον  σύζυγο  ή συγγενή ή όποιος έχει την επιμέλεια του προσώπου ,απευθύνεται στον εισαγγελέα πρωτοδικών του τόπου της κατοικίας ή διαμονής του προσώπου, που φέρεται στην αίτηση ως ασθενής. Την αίτηση πρέπει να συνοδεύουν αιτιολογημένες γραπτές γνωματεύσεις δύο ψυχιάτρων, ή επί ενός ψυχιάτρου και ενός ιατρού παρεμφερούς ειδικότητας. 

Εφόσον λοιπόν δώσει εντολή ο εισαγγελέας με την παρουσία της αστυνομίας και της ομάδας του κέντρου ψυχικής υγείας  ο ασθενής κάτω από δύσκολες συνθήκες τις περισσότερες φορές οδηγείται στο ψυχιατρείο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Είναι σημαντικό να αποφευχθεί  μια συνθήκη που ονομάζεται περιστρεφόμενη πόρτα δηλαδή να βγαίνει και να μπαίνει αρκετές φορές στο ψυχιατρείο ο ασθενής χωρίς αποτέλεσμα. Σύμφωνα   με τον διευθυντή του κέντρου ψυχικής υγείας και ψυχίατρο κ.Σκαμνέλο στη χώρα μας έχουμε  σε ένα  μέσο όρο περίπου  στο  90% των ασθενών που εξετάζονται  για εγκλεισμό  να γίνεται εισαγωγή τους , όταν στην Ευρώπη ο μέσος όρος εγκλεισμού  είναι στο 50% περίπου  και στο Αγρίνιο ο μέσος όρος είναι στο 30%  γιατί    θέλουμε να τους κρατάμε στην κοινότητα όπως μας λέει .Το ψυχιατρείο  από μόνο του δεν λύνει την επικινδυνότητα ,παγιώνει την κατάσταση  και δεν τους βοηθά ,είναι όλο το πλαίσιο που θα πρέπει να λειτουργεί ,δηλαδή όταν βγαίνουν να παρακολουθείτε το περιβάλλον τους και να εκπαιδεύεται και το ίδιο για να τους βοηθά , να ελέγχονται αν παίρνουν την φαρμακευτική αγωγή τους να έχουν ψυχιατρική παρακολούθηση ώστε να μην μετατρέπονται σε εν δύναμη δολοφόνους .

Και ο πιο σωστός τρόπος για να γίνει αυτό αυτό θα ήταν με την δημιουργία κινητών μονάδων όπως αυτή του νομού  Φωκίδας που λόγω της εξαιρετικής δουλειάς τους  έρχονταν  Ιταλοί Άγγλοι και Ολλανδοί να εκπαιδευτούν όπως μας είπε ο ψυχίατρος κ.Σκαμνέλος .Οι κινητές μονάδες δουλεύουν παράλληλα με τον ασθενή αλλά και με το περιβάλλον του οικογενειακό και κοινωνικό ώστε να μπορεί ο ασθενής να γίνει λειτουργικός και αποδεκτός από την κοινότητα .Το κόστος μιας τέτοιας θεραπείας προς τον ασθενή είναι 8 φορές μικρότερο από το κόστος νοσηλείας του σε ψυχιατρείο και η συνολική θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική  .

Οι πάσχοντες με ψυχικές διαταραχές δεν πρέπει να περιθωριοποιούνται από την κοινωνία και τους γύρω τους, ούτε και οι ίδιοι να αυτοστιγματίζονται υιοθετώντας μία ετικέτα αναπηρίας και να στερούνται με αυτούς τους τρόπους τη δυνατότητα να εκπληρώσουν το δυναμικό και το ταλέντο τους.

Μέσα από τη βιβλιογραφία φαίνεται ότι η σχιζοφρένεια δεν είναι ένας μεμονωμένος παράγοντας εκδήλωσης βίας ή εγκληματικότητας αλλά σε συνδυασμό με κάποιους άλλους παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να επηρεάσουν και ένα «φυσιολογικό άτομο». Αυτό που πρέπει να έχει κανείς στο μυαλό του όταν μελετά αυτήν την συσχέτιση πάντως είναι ότι η βίαιη εγκληματικότητα που εκδηλώνεται από ψυχικά ασθενή άτομα αποτελεί μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα του συνόλου της βίαιης εγκληματικότητας συμφωνα με  Peay (2007) σε Tim Newburn, Criminology.. Επιπλέον, παρά την αντίληψη που κυριαρχεί στην κοινωνική συνείδηση, η συντριπτική πλειονότητα των πασχόντων από κάποια ψυχική ασθένεια δεν θα εγκληματήσει ποτέ στη ζωή του.

in.gr

---