Politica 89.8
Μπορούν αντιβιοτικά και εμβόλια να μειώσουν τον κίνδυνο άνοιας;
Αντιβιοτικά, εμβόλια, αντι-ιικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα φαίνεται να συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο άνοιας. Αυτό έδειξε μια νέα μελέτη ερευνητών των Πανεπιστημίων του Κέιμπριτζ και του Εξετερ, με ελληνική συμμετοχή, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Alzheimer’s and Dementia: Translational Research & Clinical Interventions» και η οποία βασίστηκε σε δεδομένα υγείας που αφορούσαν περισσότερα από 130 εκατομμύρια άτομα!
Εγκεκριμένα φάρμακα σε νέο πιθανό ρόλο
Το σημαντικό εύρημα της μελέτης ήταν ότι εγκεκριμένα φάρμακα τα οποία έχουν αποδείξει την ασφάλειά τους θα μπορούν πιθανότατα, μέσω επαναπροσδιορισμού της χρήσης τους, να αποδειχθούν πολύτιμα και ενάντια στην άνοια που έχει μετατραπεί σε «πανδημία» στον σύγχρονο κόσμο μας εξαιτίας της γήρανσης του παγκόσμιου πληθυσμού κοστίζοντας περισσότερα από 1 τρισ. δολάρια ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο.
Με δεδομένο ότι το προφίλ ασφαλείας των υπαρχόντων φαρμάκων είναι ήδη γνωστό, η διεξαγωγή κλινικών δοκιμών με χρήση τους μπορεί να επιταχυνθεί σημαντικά
Παρά τις εντατικές προσπάθειες δεκαετιών για την ανάπτυξη θεραπειών που θα επιβραδύνουν ή ακόμη και θα προλαμβάνουν την άνοια, τα αποτελέσματα επί μακρόν ήταν απογοητευτικά. Μέχρι πρόσφατα τα φάρμακα για την άνοια αντιμετώπιζαν μόνο τα συμπτώματα και είχαν μέτρια αποτελεσματικότητα.
Τα τελευταία δύο χρόνια εμφανίστηκαν δύο θεραπείες αντισωμάτων (lecanemab και donanemab) οι οποίες φάνηκε να μειώνουν τη συσσώρευση πλακών της πρωτεΐνης β-αμυλοειδές στον εγκέφαλο – η εναπόθεση των πλακών αποτελεί χαρακτηριστικό-«κλειδί» της νόσου Αλτσχάιμερ, της πιο επιθετικής μορφής άνοιας – και να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ασθένειας.
Τα δύο αυτά φάρμακα έχουν λάβει έγκριση στις ΗΠΑ ενώ στην Ευρώπη μόλις πριν από δύο μήνες έλαβε έγκριση το lecanemab – μέσα στους επόμενους μήνες αναμένεται να γνωμοδοτήσει ο αρμόδιος Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) και για πιθανή έγκριση του donanemab στην ΕΕ.
Αποδεδειγμένο προφίλ ασφαλείας «διαβατήριο» για ταχύτερες κλινικές δοκιμές
Καθώς οι νέες θεραπείες έρχονται λοιπόν με το… σταγονόμετρο, οι επιστήμονες στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε υπάρχοντα φάρμακα προκειμένου να εξετάσουν αν μπορούν μέσω επαναπροσδιορισμού της χρήσης τους να αποτελέσουν θεραπείες για την άνοια. Με δεδομένο ότι το προφίλ ασφαλείας των υπαρχόντων φαρμάκων είναι ήδη γνωστό, η διεξαγωγή κλινικών δοκιμών με χρήση τους μπορεί να επιταχυνθεί σημαντικά.
Οπως ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης δρ Μπεν Αντεργουντ από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ «χρειαζόμαστε απεγνωσμένα νέες θεραπείες για να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της άνοιας ή ακόμη και να προλάβουμε την εμφάνισή της. Αν μπορέσουμε να βρούμε ήδη εγκεκριμένα για άλλες νόσους φάρμακα, τότε θα μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε γρήγορα σε κλινικές δοκιμές και να τα καταστήσουμε διαθέσιμα στους ασθενείς πολύ ταχύτερα από ό,τι ένα εντελώς νέο φάρμακο».
Από τα αντιφλεγμονώδη μέχρι τα αντικαταθλιπτικά, πολλά φάρμακα μπορεί δυνητικά να επηρεάζουν τον κίνδυνο άνοιας
Στοιχεία για 130 εκ. άτομα και 1 εκ. ασθενείς με άνοια
O δρ Αντεργουντ μαζί με την έτερη κύρια συγγραφέα της μελέτης δρα Ιλιάνα Λουρίδα από το Ινστιτούτο PenARC (National Institute for Health and Care Research Applied Research Collaboration South West Peninsula) του Πανεπιστημίου του Εξετερ και τους συνεργάτες τους διεξήγαγαν συστηματική ανασκόπηση της υπάρχουσας επιστημονικής βιβλιογραφίας αναζητώντας στοιχεία σχετικά με υπάρχοντα συνταγογραφούμενα φάρμακα τα οποία μπορούν να τροποποιήσουν τον κίνδυνο άνοιας.
Συνολικά η ερευνητική ομάδα ανέλυσε 14 μελέτες στις οποίες περιλαμβάνονταν μεγάλες κλινικές βάσεις δεδομένων και ιατρικοί φάκελοι που αφορούσαν περισσότερα από 130 εκατομμύρια άτομα και 1 εκατομμύριο ασθενείς με άνοια. Οι ερευνητές εντόπισαν ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων που φάνηκε να συνδέονται με τροποποίηση του κινδύνου για άνοια.
Σύνδεση αντιβιοτικών, αντι-ιικών και εμβολίων με μείωση του κινδύνου άνοιας
Ενα αναπάντεχο δεδομένο αφορούσε τη σύνδεση μεταξύ αντιβιοτικών, αντι-ιικών φαρμάκων και εμβολίων με μείωση του κινδύνου για άνοια. Το εύρημα αυτό έρχεται να ενισχύσει την υπόθεση ότι κοινές μορφές άνοιας μπορεί να «πυροδοτούνται» από ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις καθώς και να υποστηρίξει πρόσφατα στοιχεία που δείχνουν ότι εμβόλια όπως το BCG για τη φυματίωση μπορεί να σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο άνοιας.
Ιβουπροφαίνη-«ασπίδα» ενάντια στην άνοια
Παράλληλα αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη φάνηκε επίσης να συνδέονται με μείωση του κινδύνου άνοιας. Η φλεγμονή θεωρείται σημαντικός παράγοντας εμφάνισης ενός μεγάλου εύρους νόσων και ο ρόλος της στην άνοια υποστηρίζεται από το γεγονός ότι ορισμένα γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας εμπλέκονται σε φλεγμονώδη μονοπάτια.
Αντικρουόμενα στοιχεία για κάποιες κατηγορίες φαρμάκων
Οι ερευνητές εντόπισαν πάντως αντικρουόμενα στοιχεία σε ό,τι αφορούσε ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων: για παράδειγμα κάποια αντι-υπερτασικά αλλά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα καθώς και κάποια φάρμακα για τον διαβήτη φάνηκε να συνδέονται με μικρότερο κίνδυνο άνοιας ενώ κάποια άλλα των ίδιων οικογενειών με αυξημένο κίνδυνο άνοιας.
Καμία αλλαγή θεραπείας χωρίς συζήτηση με τον γιατρό
Οπως σημείωσε η δρ Λουρίδα «το ότι ένα συγκεκριμένο φάρμακο συνδέεται με τροποποίηση του κινδύνου για άνοια, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το φάρμακο αυτό προκαλεί άνοια ή αντιθέτως βοηθά ενάντια στην άνοια. Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο για άνοια. Ετσι οποιοσδήποτε λαμβάνει θεραπεία για ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης του αίματος, λογικά, εξαιτίας του διαβήτη του, αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται ότι το φάρμακο που παίρνει αυξάνει τον κίνδυνο που διατρέχει για άνοια».
Η δρ Λουρίδα συμπλήρωσε ότι «είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως όλα τα φάρμακα έχουν οφέλη αλλά και κινδύνους. Κανένας ασθενής δεν πρέπει να αλλάζει θεραπεία χωρίς να το έχει προηγουμένως συζητήσει με τον θεράποντα γιατρό του».
Διαφορές στον τρόπο διεξαγωγής των μελετών και συλλογής δεδομένων
Τα αντικρουόμενα στοιχεία που ανακάλυψαν σε κάποιες περιπτώσεις οι ερευνητές μπορεί να αντικατοπτρίζουν διαφορές στον τρόπο διεξαγωγής μεταξύ μελετών καθώς και στον τρόπο συλλογής δεδομένων. Μπορεί επίσης να οφείλονται στο ότι διαφορετικά φάρμακα, ακόμη και αν ανήκουν στην ίδια οικογένεια, στοχεύουν διαφορετικά βιολογικά μονοπάτια.
Πηγή στοιχείων για επιλογή των κατάλληλων φαρμάκων
«Η ανάλυση τόσο μεγάλου όγκου δεδομένων υγείας παρέχει μια πηγή στοιχείων την οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε προκειμένου να εντοπίσουμε σε ποια φάρμακα πρέπει να επικεντρωθούμε πρώτα. Ευελπιστούμε ότι έτσι θα καταφέρουμε να βρούμε ορισμένες νέες απαραίτητες θεραπείες για την άνοια και να επιταχύνουμε τις διαδικασίες ώστε να φθάσουν το συντομότερο δυνατόν στους ασθενείς» κατέληξε ο δρ Αντεργουντ.
Πηγή: Το Βήμα
