Κοροναϊός : Μεταλλάξεις απειλούν να τον καταστήσουν ανθεκτικό σε εμβόλια και φάρμακα

Οι επιστήμονες πρόκειται να αυξήσουν την επιτήρησή τους για νέες μεταλλάξεις του κοροναϊού, καθώς εγείρονται ανησυχίες ότι ο ιός θα μπορούσε να αναπτύξει έστω και μερική ανοχή στις θεραπείες αντισωμάτων και τα εμβόλια κατά του κοροναϊού.

Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι μεταλλάξεις που έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον φονικό ιό να αποφύγει τη δράση των εμβολίων ή των θεραπειών που αναπτύσσονται αυτή τη στιγμή, όμως η γενετική ανάλυση των στελεχών που κυκλοφορούν αυτή την περίοδο δείχνουν ότι δεν είναι απίθανο να αναδυθούν μερικώς ανθεκτικές παραλλαγές του ιού, οι οποίες στη συνέχεια θα εξαπλωθούν στους ανθρώπους.

Σε εργασία που εκπονήθηκε από την επιτροπή ειδικών της βρετανικής κυβέρνησης (Sage) αναφέρεται ότι η πρωτεΐνη του ιού που σχηματίζει τη χαρακτηριστική «κορώνα» και του επιτρέπει να εισβάλει στα ανθρώπινα κύτταρα έχει εμφανίσει μια σειρά από μεταλλάξεις.

Φόβοι για τα εμβόλια

Επειδή πολλά από τα υποψήφια εμβόλια χρησιμοποιούν αυτή την πρωτεΐνη για να προκαλέσουν ανοσία κατά του ιού, οι μεταλλάξεις που προκαλούν σημαντικές αλλαγές στην «κορώνα» μπορούν να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα αυτής της ανοσίας.

«Οτιδήποτε επηρεάζει την πρωτεΐνη της κορώνας μπορεί δυνητικά να αλλάξει τον τρόπο που προκαλείται είτε η φυσική ανοσία, είτε η ανοσία που προκαλούν τα εμβόλια απέναντι στον ιό», τόνισε στον Guardian ο Τζέφρι Μπάρετ, γενετιστής και μέλος της κοινοπραξίας του Ινστιτούτου Sanger κοντά στο Κέιμπριτζ.

Μεταλλάξεις στην «κορώνα»

Ο κοροναϊός είναι σχετικά σταθερός γενετικά, όμως εξακολουθεί να μεταλλάσεται, δημιουργώντας μια σειρά από γενεαλογίες τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι γενετιστές για να παρακολουθήσουν την πορεία του ιού σε όλο τον κόσμο, αλλά και από τη μία εστία στην άλλη. Ορισμένες γενεαλογίες αναμένεται να παρουσιάσουν τυχαίες μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη της κορώνας, σε μια διαδικασία που αποκαλείται «αντιγονική αλλαγή». Πολλές εξ αυτών ενδέχεται να αποδυναμώσουν την ικανότητα του ιού να εξαπλώνεται, ενώ άλλες μπορεί να είναι ουδέτερες ή και να τον βοηθήσουν να εξαπλωθεί ταχύτερα.

Ποιες θεραπείες κινδυνεύουν περισσότερο;

Ο δυνητικός κίνδυνος προέρχεται όταν ο ιός σωρεύει μεταλλάξεις στην κορώνα της πρωτεΐνης, με αποτέλεσμα να αλλάζει τόσο ώστε οι θεραπείες αντισωμάτων και τα εμβόλια να χάνουν την ισχύ τους. Ο συγκεκριμένος κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τις θεραπείες αντισωμάτων, όπως αυτή που δόθηκε στον Ντόναλντ Τραμπ, στο πλαίσιο των οποίων οι ασθενείς λαμβάνουν ένα μείγμα δύο διαφορετικών τύπων αντισωμάτων. Τα εμβόλια τείνουν να παράγουν μεγαλύτερη ποικιλία αντισωμάτων, επομένως ακόμη και αν ορισμένα εξ αυτών αποδειχθούν αναποτελεσματικά, κάποια άλλα θα πρέπει να είναι σε θέση να καταπολεμήσουν τον ιό.

Ήδη υπήρξαν ανθεκτικά στελέχη

Οι επιστήμονες περιγράφουν πώς την άνοιξη περισσότεροι από 500 άνθρωποι στη Σκωτία κόλλησαν κοροναϊό με μια πρωτεϊνική μετάλλαξη που αποκαλείται Ν439Κ. Η μεταλλαγμένη εκδοχή εξαφανίστηκε στη διάρκεια του lockdown, όμως αργότερα αναδύθηκε εκ νέου στη Ρουμανία, τη Νορβηγία, την Ελβετία, την Ιρλανδία, το Βέλγιο και τη Γερμανία, ενώ τώρα κυκλοφορεί στη Βρετανία. Η μετάλλαξη, και περισσότερες από δέκα ακόμη, δείχνουν ότι η πρωτεϊνική κορώνα μπορεί να αλλάξει χωρίς να καταστήσει τον ιό μη μεταδοτικό.

Οι επιστήμονες έχουν ήδη αποδείξει ότι ο κοροναϊός με τη μετάλλαξη Ν439Κ είναι ανθεκτικός τουλάχιστον σε έναν τύπο αντισωμάτων που παράγουν ορισμένοι από τους ασθενείς. Στόχος της επιτήρησης του ιού είναι ο εντοπισμός μελλοντικών μεταλλάξεων που θα μπορούσαν με την πάροδο του χρόνου να τον καταστήσουν ανθεκτικό σε μεγαλύτερη ποικιλία αντισωμάτων.

Αγωνία για το μέλλον

Η κοινοπραξία γενετιστών δημιουργεί μια ομάδα επιτήρησης νέων και υπαρχουσών μεταλλάξεων για να διασφαλίσει ότι κάθε ένδειξη δυνητικής ανθεκτικότητας θα εντοπιστεί άμεσα. «Είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να καθιερωθεί η επιτήρηση της αντιγονικής αλλαγής πριν την εκπόνηση προγράμματος εμβολιασμού στη Βρετανία, αφού πολλά από τα εμβόλια που αναπτύσσονται στοχεύουν στην πρωτεϊνική κορώνα», τονίζει η μελέτη.

Ο Πολ Μπίνιας, ιολόγος του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ στη Νέα Υόρκη, δήλωσε στον Guardian ότι η επιτήρηση γενετικών μεταλλάξεων της πρωτεϊνικής κορώνας είναι σημαντική προκειμένου να είμαστε σε θέση να προβλέπουμε μελλοντικά προβλήματα και όχι επειδή υπάρχει άμεση απειλή από τις μεταλλάξεις που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή.

Ανάγκη επιτήρησης

Η σποραδική εμφάνιση των μεταλλάξεων με ανθεκτικότητα σε αντισώματα, όπως η Ν439Κ, είναι ένας από τους λόγους που οι περισσότερες θεραπείες στηρίζονται σε κοκτέιλ δύο αντισωμάτων. Όμως ο Μπίνιας αναφέρει ότι ανάλογα με το πόσο εκτεταμένη θα είναι η χρήση αυτών των θεραπειών, «θα είναι σημαντικό να επιτηρείται η ανθεκτικότητα του ιού σε αυτές, με τον ίδιο τρόπο που επιτηρούμε την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά ή του HIV στα αντιικά φάρμακα».

Μία μόνο μετάλλαξη είναι απίθανο να καταστήσει ανεπαρκές το εμβόλιο κατά του κοροναϊού, προσθέτει, όμως καθώς ο ιός θα συνεχίσει να εξελίσσεται στη διάρκεια των ετών, οι φαρμακευτικές εταιρείες ενδέχεται να αναγκαστούν να επανασχεδιάσουν τα εμβόλιά τους, για να λάβουν υπόψη τους τις γενετικές αλλαγές του ιού.

---