Κοροναϊός – Η Όμικρον κρατά το «κλειδί» για τον εντοπισμό της επόμενης πανδημίας

Μέσα σε 25 μήνες ο κορoναϊός έχει μολύνει 320 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και έχει οδηγήσει στο θάνατο 5,5 εκατομμύρια από αυτούς.

Αλλά ο ιός SARS-CoV-2 θα μπορούσε να ήταν χειρότερος. Η τελευταία μετάλλαξη Όμικρον είναι εξαιρετικά μεταδοτική, αλλά όχι τόσο θανατηφόρα για τα εμβολιασμένα άτομα. Η προηγούμενη παραλλαγή Δέλτα είναι συνήθως πιο σοβαρή, λόγω της τάσης της να επιτίθεται στους πνεύμονες, αντί να παραμένει στο λαιμό όπως κάνει η Όμικρον. Αλλά η Δέλτα δεν εξαπλώνεται τόσο γρήγορα όσο η Όμικρον. Φανταστείτε λοιπόν έναν κοροναϊό, που είναι και θανατηφόρος και εξαιρετικά μεταδοτικός. Είναι σίγουρα πιθανό να κάνει κάποια στιγμή στο μέλλον την εμφάνισή του…

Για να αποτρέψει μια δυνητικά χειρότερη πανδημία κοροναϊού, ένας επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο, ο Changchuan Yin, αναζητά προειδοποιητικά σημάδια: Γενετικές υποδείξεις της πανδημίας που ίσως έρθει. Αλλά οι ειδικοί προειδοποίησαν ότι το προτεινόμενο σύστημά του μπορεί να είναι ελαττωματικό, επειδή υποθέτει ότι οι κοροναϊοί θα εξελιχθούν με προβλέψιμους τρόπους.

Όπως αναφέρει το rollingstone.com, υπάρχουν πολλοί κοροναϊοί εκεί έξω στο ζωικό βασίλειο. Οι επιστήμονες έχουν κατονομάσει 46 από αυτούς μέχρι στιγμής. Ο καθένας θα μπορούσε να μεταπιδήσει στον άνθρωπο και αρκετοί ήδη το έχουν κάνει. Έχουμε υποφέρει από κρούσματα SARS-CoV-1, MERS και τώρα SARS-CoV-2 — όλοι κοροναϊοί που προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Ο Yin και άλλοι ειδικοί προειδοποίησαν ότι είναι αναπόφευκτο να υπάρξει ένας SARS-CoV-3 που, κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον, θα περάσει από τα ζώα στους ανθρώπους. «Βιώνουμε ένα νέο ξέσπασμα κοροναϊού κάθε οκτώ έως 10 χρόνια», δήλωσε ο Κέβιν Σάντερς, διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρώπινου Εμβολίου στο Πανεπιστήμιο Duke.

Οι πιθανότητες να νικήσουμε τον επόμενο κοροναϊό θα μπορούσαν να βελτιωθούν, αν δούμε τον ιό να έρχεται. Θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε νέες θεραπείες και εμβόλια και να εφαρμόσουμε στρατηγικές δημόσιας υγείας για να περιορίσουμε την εξάπλωση του πιο παθογόνου. Αλλά αυτό σημαίνει ότι εντοπίζουμε το νέο ιό πολύ πριν από το άλμα του από τον αρχικό ξενιστή στον ανθρώπινο πληθυσμό.

Στο άρθρο του στο  rollingstone.com, ο David Axe εξηγεί πως ο εντοπισμός του πιθανότερου ένοχου ιού είναι μια δύσκολη υπόθεση που, προς το παρόν, περιλαμβάνει πολλές εικασίες. Σε μια προεκτύπωση μιας νέας μελέτης, που δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους, ο Yin προτείνει ένα σύστημα για την επιτήρηση και την αξιολόγηση των κοροναϊών. Κάτι που θα μπορούσε να μας δώσει την έγκαιρη προειδοποίηση που χρειαζόμαστε, υποθέτοντας ότι συλλέγουμε γενετικά αρκετά δείγματα από νυχτερίδες και άλλα ζώα επιρρεπή στον κοροναϊό.

Η επιστήμη είναι περίπλοκη, αλλά συνοψίζεται σε αυτό: οι ιοί που «συνάπτουν ειρήνη» με τους ανθρώπινους ξενιστές τους – μολύνοντάς τους χωρίς να τους σκοτώνουν – τείνουν να συσσωρεύουν ένα μεγάλο μέρος από ένα συγκεκριμένο είδος μετάλλαξης, που ονομάζεται «ομοπολυμερική επανάληψη νουκλεοτιδίων» ή «επανάληψη HP».

Μια επανάληψη HP συμβαίνει όταν τα αντισώματα και τα Τ-κύτταρά μας επιτίθενται σε έναν ιό και ο ιός προσαρμόζεται σε αυτήν την επίθεση. Κάθε επανάληψη της HP είναι ένα είδος γενετικής ουλής από τη μάχη του παθογόνου με το ανοσοποιητικό μας σύστημα, καθώς και οι δύο προσπαθούν να επιτύχουν μια ανακωχή. Αυτή η εκεχειρία έχει εξελικτική λογική. Σε γενικές γραμμές, ένα παθογόνο εξελίσσεται έτσι ώστε να είναι αρκετά λοιμογόνο προκειμένου να ευδοκιμεί και να εξαπλώνεται, αλλά όχι τόσο λοιμογόνο ώστε να σκοτώνει τους ξενιστές του… και τον εαυτό του.

«Αυτή είναι η βασική εξελικτική βιολογία, όπου οι ιοί εξασθενούν ή εξασθενούν με σειριακή διέλευση από ανθρώπους ή ζώα ξενιστές», δήλωσε ο Paul Ananth Tambyah, πρόεδρος της Εταιρείας Κλινικής Μικροβιολογίας και Λοιμώξεων Ασίας-Ειρηνικού στη Σιγκαπούρη. «Έτσι είναι τα εμβόλια με ζωντανούς ιούς – απλά μολύνεις και ξαναμολύνεις διαδοχικές γενιές, μέχρι να επιλέξεις μεταλλάξεις που καθιστούν τον ιό σχετικά ακίνδυνο». Ένας ιός με χαμηλό αριθμό επαναλήψεων HP δεν έχει εκτεθεί σε ανθρώπους, πιθανώς ποτέ.

«Το παθογόνο δεν έχει γνωρίσει ποτέ τους ανθρώπους, επομένως δεν ξέρει πώς να αποφύγει να τους κάνει πραγματικά άρρωστους ή να τους σκοτώσει. Προσβάλλει τα ανθρώπινα κύτταρα και απλώς τρελαίνει. Λοιπόν, πόσες επαναλήψεις HP είναι σημάδι ενός ιού, που έχει τη δυνατότητα να εκπλήξει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και να προκαλέσει πανδημία; Έξι ή λιγότεροι, σύμφωνα με τον Γιν. «Νομίζω ότι αν ένας ιός έχει χαμηλότερο HP, θα μπορούσε να είναι επικίνδυνος ιός», είπε ο Yin.

Ένας κοροναϊός που ονομάζεται Human-CoV/HKU1, ο οποίος προκαλεί ήπια συμπτώματα που μοιάζουν με κρυολόγημα, έχει 10 HP-repeats. Ο SARS-CoV-2, ο οποίος είναι προφανώς πολύ πιο επικίνδυνος, έχει έξι. Ένας κορονοϊός που ονομάζεται SZ3 που βρίσκεται στη μοσχογαλή, ένα τροπικό θηλαστικό που μοιάζει με γάτα, έχει τέσσερις από τις μεταλλάξεις – που σημαίνει ότι μπορεί να είναι ακόμα πιο επικίνδυνος για τους ανθρώπους από τον SARS-CoV-2. Ο ανησυχητικός κοροναϊός νυχτερίδας HKU9-1 έχει μόνο τρεις επαναλήψεις HP.  Εάν οι ιολόγοι βρουν έναν κοροναϊό με μόνο δύο HP… προσέξτε! Τα αντισώματα και τα Τ-κύτταρά μας δεν είναι έτοιμα να πολεμήσουν αυτόν τον ιό μόνα τους.

Ο ρόλος της Όμικρον

Αλλά υπάρχει ένα πιθανό ελάττωμα στο σύστημα του Yin. Όπως επισημαίνει, η Όμικρον έχει στην πραγματικότητα 0,2 λιγότερες επαναλήψεις HP από το πρώτο στέλεχος του SARS-CoV-2 που μόλυνε ανθρώπους από τον Δεκέμβριο του 2019. Η Όμικρον εξελίχθηκε σταδιακά σε διάστημα δύο ετών και ωστόσο έχει λιγότερες από τις ενδεικτικές μεταλλάξεις. Ο Yin υποθέτει ότι ένας ιός που μολύνει τον άνθρωπο συγκεντρώνει περισσότερες επαναλήψεις της HP με την πάροδο του χρόνου, αλλά η Όμικρον διέλυσε αυτή την τάση. Και υπογραμμίζει μια σημαντική αλήθεια για τους κοροναϊούς: Αυτός ο τύπος παθογόνου είναι απρόβλεπτος.

Η Όμικρον έχει μια ανησυχητική ποικιλία από περίπου 50 βασικές μεταλλάξεις, περίπου 30 από τις οποίες είναι στην πρωτεΐνη ακίδα που βοηθά τον ιό να γατζωθεί στα κύτταρά μας. Εάν οι κοροναϊοί συμπεριφέρονταν με τον τρόπο που περιμένουμε να συμπεριφέρονται γενικά οι ιοί, θα γίνονταν σταθερά λιγότερο επιβλαβείς με την πάροδο του χρόνου. Αλλά η Όμικρον θόλωσε τις προσδοκίες μας και μπέρδεψε τους ειδικούς, καθώς ήταν καλύτερη και παράλληλα χειρότερη από την Δέλτα – πολύ πιο μεταδοτική αλλά λιγότερο θανατηφόρα.

Ο χαμηλότερος από τον αναμενόμενο αριθμός επαναλήψεων HP της Όμικρον φαίνεται να υπονομεύει τον σχεδιασμό του Yin για ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης πανδημίας και έχει κάνει ορισμένους από τους συναδέλφους του επιστήμονες δύσπιστους.

Δεδομένων των περιστάσεων, όμως, ακόμη και ένα ελαττωματικό σύστημα όπως αυτό του Yin, μπορεί να είναι καλύτερο από το τίποτα. Ο SARS-CoV-3 έρχεται για εμάς, τελικά. «Ως εκ τούτου, η αυστηρή επιδημική επιτήρηση είναι απαραίτητη», έγραψε ο Γιν. Ίσως ο κίνδυνος ενός ψευδούς συναγερμού, που βασίζεται σε μια ατελή αναζήτηση για ένα είδος μετάλλαξης, είναι καλύτερος από το να μην υπάρχει κανένας συναγερμός.

---