Ιός HPV: Τι πρέπει να γνωρίζουμε – Το «κλειδί» ο εμβολιασμός

Γνωρίζουμε – τουλάχιστον περισσότερο από αρκετούς άλλους Ευρωπαίους – τον «εχθρό» αλλά δεν κάνουμε κάτι για να προλάβουμε την πιθανή «συνάντηση» και «μάχη» μαζί του παρότι έχουμε στα χέρια μας το καλύτερο «όπλο» εναντίον του. Κάπως έτσι θα μπορούσε να συνοψιστεί η στάση των Ελλήνων απέναντι στον ιό HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων), αυτόν τον unisex ιό που μπορεί να προκαλέσει κονδυλώματα αλλά και διαφορετικές μορφές καρκίνου και στα δύο φύλα και για τον οποίο υπάρχει εδώ και περισσότερα από 10 χρόνια ένα άκρως αποτελεσματικό και ασφαλές προληπτικό εμβόλιο. Και για να μιλήσουμε με αριθμούς, περίπου 7 στους 10 Ελληνες γνωρίζουν τον HPV όταν σε χώρες όπως η Αυστρία, η Ελβετία και η Γερμανία, ποσοστό άνω του 50% δηλώνει πλήρη άγνοια για αυτόν. Την ίδια στιγμή όμως στοιχεία δείχνουν ότι τα ποσοστά εμβολιασμού για τον ιό στον ελληνικό πληθυσμό δεν ξεπερνούν το 25%. Για ποιον λόγο συμβαίνει αυτό;

Πανευρωπαϊκή έρευνα

Ακρως ενδιαφέρουσες απαντήσεις στο συγκεκριμένο αλλά και σε πολλά άλλα ερωτήματα παρείχε μια νέα έρευνα που διενεργήθηκε σε συνολικό δείγμα 15.000 ανθρώπων από 10 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της δικής μας (η Ελλάδα συμμετείχε με δείγμα 1.000 ατόμων αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού), από τη διεθνή εταιρεία στην έρευνα αγοράς Ipsos και η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα με αφορμή την 4η Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για τον ιό HPV.

Κατ’ αρχάς, για να ξεκινήσουμε από τη… μεγάλη εικόνα, από την έρευνα που περιελάμβανε εκτός από την Ελλάδα, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ελβετία και τη Βρετανία προέκυψε ότι ένας στους τρεις ερωτηθέντες δεν είχε ακούσει ποτέ για τον ιό ΗPV ενώ από αυτούς που είχαν ακούσει για τον ιό μόνο το 3% γνώριζε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα προσβληθούν από αυτόν κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 54% των Αυστριακών, το 52% των Ελβετών και το 60% των Γερμανών είχαν πλήρη άγνοια για τον ιό. Στον αντίποδα η Ισπανία στέφθηκε «πρωταθλήτρια» της ενημέρωσης – το 87% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι γνωρίζει τον ιό – ενώ ακολουθούσαν η Ιταλία με 82% και η Πορτογαλία με 70%. Η Ελλάδα ερχόταν τέταρτη με 68%.

Στο ερώτημα σχετικά με το αν ο ιός HPV συνδέεται με καρκίνο, λιγότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους φάνηκε να γνωρίζουν τη σύνδεση. Και εδώ πρώτοι στην ενημέρωση ήταν οι Ισπανοί (62%), με τους Ιταλούς (59%), τους Πορτογάλους (58%) και τους Ελληνες (53%) να ακολουθούν. Στον «πάτο της εικόνας» η Γερμανία, όπου μόλις 3 στους 10 γνώριζαν ότι ο HPV μπορεί να προκαλέσει καρκίνο.

Η «σπάνια» λοίμωξη που μπορεί να εμφανιστεί στο 75% του πληθυσμού!

Η πανευρωπαϊκή σε μεγάλο βαθμό έλλειψη ενημέρωσης για τον ιό φάνηκε να συνεχίζεται καθώς μόνο το 3% των ερωτηθέντων (συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων) πίστευε ότι η λοίμωξη με HPV είναι σπάνια, όταν στην πραγματικότητα ποσοστό μεγαλύτερο του 75% του πληθυσμού θα μολυνθεί με αυτόν κάποια στιγμή στη ζωή του (απλώς ευτυχώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων – σε ποσοστό περίπου 80% – η φυσική άμυνα του οργανισμού θα «εξουδετερώσει» τον ιό μέσα σε διάστημα περίπου δύο ετών). Επιπλέον στο σύνολο του δείγματος μόλις ένας στους πέντε ερωτηθέντες από εκείνους που γνώριζαν την ύπαρξη του HPV θεωρούσε ότι είναι πιθανό να έχει προσβληθεί από αυτόν. Για τη χώρα μας το ποσοστό των ατόμων που πίστευαν ότι δεν είναι δυνατόν να έχουν «συναντηθεί» με τον ιό ανερχόταν σε 22%.

Και ας περάσουμε σε μια άλλη μεγάλη παρανόηση που δείχνει ότι ο πληθυσμός έχει πολλά ακόμη να μάθει σχετικά με τον ΗPV. Είναι χαρακτηριστικό ότι περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες που είχαν ακούσει για τον HPV (51%) πίστευαν ότι αυτός αποτελεί μόνο γυναικεία υπόθεση – είναι χαρακτηριστικό ότι στη Γαλλία και στην Ελβετία τα ποσοστά των ερωτηθέντων που δεν συμφώνησαν ή δεν γνώριζαν ότι ο ιός μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στους άνδρες ανέρχονταν σε 63% και 64% αντίστοιχα. Στην Ελλάδα 35% των ερωτηθέντων γνώριζε ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ HPV και καρκίνου στους άνδρες.

Οι γιατροί το «κλειδί» του μη εμβολιασμού

Από τα ποσοστά αυτά διαφαίνεται ότι ενώ η άγνοια για έναν από τους σημαντικούς εχθρούς της δημόσιας υγείας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο καλά κρατεί, η χώρα μας βρίσκεται κάπου στη μέση. Και ενώ ουκ ολίγοι Ελληνες ξέρουν για τον ΗPV (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης) οι περισσότεροι δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους εναντίον του τη στιγμή που υπάρχουν εμβόλια τα οποία μπορούν να τα προστατεύσουν στο μέλλον από διαφορετικούς καρκίνους. Είναι άκρως ενδιαφέρουσες οι απαντήσεις των Ελλήνων σχετικά με το τι είναι αυτό που τους «κρατά» και δεν εμβολιάζουν τους γιους και τις κόρες τους – και οι απαντήσεις αυτές παρέχουν προφανώς και το «κλειδί» που μπορεί να… ανοίξει την πόρτα σε ένα καλύτερο και πιο υγιές μέλλον για το «μέλλον του κόσμου μας». Σχεδόν 4 στους 10 (για την ακρίβεια ποσοστό 39%) απάντησαν ότι ο γιατρός θα έπρεπε να τους το αναφέρει, κάτι που δεν έχει συμβεί, ενώ ένα 10% απάντησε ότι ο γιατρός δεν έχει συστήσει τον εμβολιασμό. Μεταξύ των απαντήσεων περιλαμβάνονταν επίσης ότι «δεν έχω ακούσει για πολλούς ανθρώπους με καρκίνο εξαιτίας του HPV» (ποσοστό 13%), «δεν φαντάζομαι να μολυνθώ με HPV» (ποσοστό 12%), «δεν μου αρέσουν τα εμβόλια» (ποσοστό 10%) και «δεν γνωρίζω ότι υπάρχει εμβόλιο για τον HPV» (ποσοστό 8%). Οι γιατροί λοιπόν και τα όσα κάνουν – ή μάλλον τα όσα δεν κάνουν – αποδεικνύονται οι καταλύτες στην απόφαση για εμβολιασμό.

Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας ο Χαβιέ Μπος, ειδικός στον HPV από το Ινστιτούτο Ογκολογίας της Καταλωνίας, τόνισε ότι «ο HPV είναι ένας πάρα πολύ κοινός ιός ο οποίος στους νεαρούς ενηλίκους έχει συχνότητα εμφάνισης της τάξεως του 30%-40% ενώ οι πιθανότητες έκθεσης σε αυτόν κάποια στιγμή στη ζωή ενός ατόμου ξεπερνούν το 70%. Εξαιτίας του καταγράφονται 600.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο και πρόκειται για έναν ιό που χτυπά άνδρες και γυναίκες. Ολα αυτά μπορούν να αποτραπούν χάρη στο εμβόλιο για τον ΗPV και αυτό αποδεικνύεται ήδη από τις χώρες στις οποίες έχει καθιερωθεί ο εμβολιασμός όπου και καταγράφονται τεράστιες μειώσεις στην επίπτωση του ιού. Απαιτείται όμως μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και ενημέρωση, και αυτή προϋποθέτει τη σωστή εκπαίδευση των επιστημόνων, των γιατρών και των ΜΜΕ. Μόνο έτσι θα σταματήσουν τα fake news, τα οποία διαδίδονται από τα αντι-εμβολιαστικά κινήματα και πλήττουν την τεράστια αξία του εμβολιασμού».

Το «βιογραφικό» του ΗPV

Με τον όρο HPV χαρακτηρίζεται μια κοινή ομάδα ιών μικρού μεγέθους που προσβάλλει το ανθρώπινο επιθήλιο. Περισσότεροι από 100 διαφορετικοί τύποι έχουν ταυτοποιηθεί μέχρι σήμερα. Οι περισσότεροι εξ αυτών μπορούν να προσβάλουν το δερματικό επιθήλιο και να προκαλέσουν τα κοινά δερματικά κονδυλώματα (μυρμηγκιές), ενώ περίπου 40 από αυτούς έχουν τη δυνατότητα να προσβάλουν και το επιθήλιο των βλεννογόνων. Από τους 40 αυτούς τύπους του ιού HPV, κάποιοι είναι δυνητικά ογκογόνοι και κάποιοι άλλοι μπορούν να προκαλέσουν καλοήθη νοσήματα, όπως τα γεννητικά κονδυλώματα. Με βάση την ικανότητά τους να προκαλούν κακοήθεις νεοπλασίες οι τύποι του ιού χαρακτηρίζονται ως «υψηλού ή χαμηλού κινδύνου». Από τους «υψηλού κινδύνου» τύπους οι συχνότεροι είναι οι: 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58, οι οποίοι ευθύνονται για τη συντριπτική πλειονότητα των σχετιζόμενων με τον HPV κακοήθων νοσημάτων. Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του τραχήλου της μήτρας (99%) προκαλούνται από τους «υψηλού κινδύνου» HPV τύπους. Οι ίδιοι τύποι του ιού έχουν αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο αίτιο πρόκλησης καρκίνου στο αιδοίο και στον κόλπο, στον πρωκτό, στην κεφαλή και στον τράχηλο (κυρίως στον στοματοφάρυγγα και στα δύο φύλα) καθώς και στο πέος.

Αντίστοιχα από τους «χαμηλού κινδύνου» τύπους οι 6 και 11 αποτελούν την μεγαλύτερη απειλή. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική και θα υποχωρήσει μόνη της. Σε περιπτώσεις που η λοίμωξη επιμένει οδηγούμαστε σε νόσο (καρκίνο ή καλοήθεις νεοπλασίες). Οι λοιμώξεις από τα στελέχη του HPV είναι πολύ συχνές και εξαιρετικά μεταδοτικές, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι (ανεξαρτήτως φύλου) να εκτεθούν σε κάποιο στέλεχος του ιού κατά τη διάρκεια της ζωής τους.