Politica 89.8
Σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Neurology και διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο Rush στο Σικάγο, οι άνθρωποι που ζουν σε μειονεκτούσες γειτονιές έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, συγκριτικά με όσους ζουν σε περιοχές με καλύτερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.
Η μελέτη περιέλαβε 6.781 ενήλικες με μέσο όρο ηλικίας τα 72 έτη, από τέσσερις κοινότητες του Σικάγο. Οι ερευνητές αξιολόγησαν τον βαθμό κοινωνικής και οικονομικής «μειονεξίας» των γειτονιών με βάση εισόδημα, απασχόληση, εκπαίδευση και επίπεδα αναπηρίας.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά:
-
Στις λιγότερο μειονεκτούσες περιοχές, μόνο 11% των συμμετεχόντων ανέπτυξαν άνοια.
-
Στις περισσότερο μειονεκτούσες, το ποσοστό έφτασε το 22%.
-
Η ετήσια μείωση στις γνωστικές επιδόσεις ήταν κατά 25% ταχύτερη σε άτομα από τις φτωχότερες περιοχές.
Αφού συνεκτιμήθηκαν παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο και το μορφωτικό επίπεδο, διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος άνοιας ήταν υπερδιπλάσιος στις πιο υποβαθμισμένες γειτονιές. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε ανεξαρτήτως φυλής: όταν ελήφθη υπόψη το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, οι διαφορές μεταξύ μαύρων και λευκών εξαφανίστηκαν.
«Τα ευρήματα δείχνουν ότι η κοινότητα όπου ζει κάποιος επηρεάζει σοβαρά τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας», δηλώνει ο επικεφαλής ερευνητής, Dr. Pankaja Desai.
Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στις υποβαθμισμένες κοινότητες, ώστε να αναπτυχθούν παρεμβάσεις πρόληψης της άνοιας με κοινωνική στόχευση.
Πώς επηρεάζει η γειτονιά τη μνήμη;
Οι μηχανισμοί είναι πολλοί και αλληλοσυνδεόμενοι:
-
Χρόνιο στρες λόγω ανασφάλειας ή οικονομικής πίεσης
-
Περιορισμένη κοινωνική επαφή
-
Έλλειψη πρασίνου και περιπατητικών διαδρομών
-
Δυσκολία πρόσβασης σε δομές υγείας ή πρόληψης
Αντίστοιχα φαινόμενα δεν είναι ξένα στην ελληνική πραγματικότητα. Στις μεγάλες πόλεις — Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα — η κοινωνική ανισότητα αποτυπώνεται σε επίπεδο γειτονιάς. Περιοχές όπως ο Κολωνός, τα Πατήσια ή το Μενίδι έχουν καταγραφεί με υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς, ψυχικών νοσημάτων και ανεπαρκούς φροντίδας ηλικιωμένων. Αντίθετα, περιοχές με καλύτερες υποδομές (π.χ. Χαλάνδρι, Αγία Παρασκευή, Καλαμαριά) ευνοούν τον ενεργό τρόπο ζωής και την κοινωνική συμμετοχή.
Τι σημαίνει αυτό για την πολιτική υγείας;
Η δημόσια πολιτική δεν πρέπει να αντιμετωπίζει την άνοια ως ατομικό πρόβλημα υγείας, αλλά ως κοινωνικό φαινόμενο. Πρακτικά, αυτό σημαίνει:
-
Αναβάθμιση δημόσιων χώρων στις υποβαθμισμένες γειτονιές
-
Ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και της πρόληψης
-
Προγράμματα κοινωνικής ένταξης για ηλικιωμένους
-
Συνεργασία Δήμων και οργανώσεων για εντοπισμό «αόρατων» πολιτών
Η μνήμη είναι κοινωνικό δικαίωμα
Αν το περιβάλλον στο οποίο ζούμε μπορεί να διαμορφώσει — ή να διαβρώσει — τη μνήμη μας, τότε το δικαίωμα στην καλή γειτονιά είναι και δικαίωμα στην υγεία. Η άνοια δεν είναι μόνο ιατρικό φαινόμενο, αλλά καθρέφτης της κοινωνικής φροντίδας ή εγκατάλειψης.
Η γνώση είναι εδώ. Η δράση εξαρτάται από εμάς.
