Φαντάσματα στην έρημο…

Γράφει ο Gianni Campo*

Απόδοση στα ελληνικά: Γιώργος Δ.Παπαδάκης

Φωτογραφίες–στοιχεία: Renzo Filippeti  -“Regia Aeronautica”

 21 Απριλίου 1941

Ο πόλεμος στην Ελλάδα απέχει ακόμη από το να τελειώσει .Η Στρατιά Ηπείρου ,το μεγαλύτερο τμήμα του Ελληνικού Στρατού έχει συνθηκολογήσει ενώπιον του Γερμανικού Στρατού ,μόλις την προηγουμένη.

Ένα τμήμα ωστόσο της Ελληνικής επικράτειας παραμένει μαχόμενο. Η ελληνική κυβέρνηση και ο Βασιλιάς μεταφέρονται εκεί ,όπου μαζί με μικρά τμήματα του Ελληνικού Στρατού και τις βρετανικές δυνάμεις ,συγκροτούν στο νησί μια τελευταία «γραμμή άμυνας» σε ελληνικό έδαφος.

Οι Βρετανοί ,σε μια νέα «Δουνκέρκη» εκκενώνουν το εκστρατευτικό τους Σώμα από την ηπειρωτική χώρα και μεταφέρουν μεγάλο τμήμα τους στην Κρήτη ,ενώ παράλληλα επιχειρούν να ενισχύσουν την άμυνα με νέες μονάδες και υλικό που μεταφέρουν από την Β.Αφρική.

Η ανάσχεση των συμμαχικών θαλάσσιων μεταφορών από Βορρά προς Νότον είναι έργο κατεξοχήν της Luftwaffe ,αλλά αντίστροφα ,από  Νότο προς Βορράν είναι έργο της Regia Aeronautica.

Στο προκεχωρημένο αεροδρόμιο της Μπέρκα ,κοντά στην Βεγγάζη ,εκείνη την ημέρα ,η 278^η «Αυτόνομη Μοίρα Αεροτορπιλισμού» ,λαμβάνει εντολή να απογειώσει αριθμό αεροσκαφών για την αναχαίτιση συμμαχικής νηοπομπής που κατευθύνεται από την Αλεξάνδρεια στην Κρήτη.

Πράγματι, αριθμός βομβαρδιστικών Savoia Marchetti SM 79, απογειώνεται. Όλα τα αεροπλάνα είναι φορτωμένα με τορπίλες .Ανάμεσα τους  είναι και το SM 79 με αριθμό παραγωγής «ΜΜ23881»Κυβερνήτης του είναι ο Σμηναγός Όσκαρ Κιμολίνι ,συγκυβερνήτης ο Ανθυποσμηναγός Τσέζαρε Μπάρρο,βομβαρδιστής  ο αρχισμηνίας Αρμορίνο ντε Λούκα ,πολυβολητές οι σμηνίτες Κουιντίλιο Τζοέλο και Τζιάννι Ρομανίνι και παρατηρητής ο σμηνίας Φράνκο Φράνκι.

Τα αεροπλάνα λαμβάνουν κατεύθυνση βόρεια –βορειοανατολικά και έπειτα από πτήση σχεδόν δύο ωρών ,ακριβώς την στιγμή που πάνω από την Μεσόγειο έχει αρχίσει να σουρουπώνει ,οι παρατηρητές εντοπίζουν στην μαβιά θάλασσα τα λευκά «αυλάκια» που αφήνουν πίσω τους τα πλοία της νηοπομπής.

Ταυτόχρονα όμως ο επερχόμενος κίνδυνος γίνεται αντιληπτός από τα πληρώματα των πλοίων που ανοίγουν πυρ με όλα τα μέσα που διαθέτουν. Μέσα σε μια κόλαση αντιαεροπορικού πυρός τα ιταλικά βομβαρδιστικά λαμβάνουν θέσεις τορπιλισμού και εξαπολύουν τις τορπίλες τους από χαμηλό ύψος.

Το ίδιο κάνει και το πλήρωμα του «ΜΜ23881» που μετά την άφεση της τορπίλης λαμβάνει γρήγορα ύψος και στρέφεται προς Νότον.Το αεροπλάνο όμως δεν έχει περάσει αλώβητο από την Κόλαση.Πέντε από τα έξι μέλη του πληρώματος έχουν τραυματιστεί ,ενώ ο ασύρματος έχει καταστραφεί.

Το σκοτάδι καλύπτει πια την Μεσόγειο  και ο Κιμολίνι, μάταια προσπαθεί να διακρίνει την διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη θάλασσα και την θάλασσα της ερήμου.

Η ώρα είναι περίπου 8.30 μμ και το αεροσκάφος πετά κυριολεκτικά στα τυφλά ,χωρίς τη δυνατότητα να λάβει στον ασύρματο το σήμα «κατεύθυνσης» από τον πομπό της Βεγγάζης.

Επιπλέον οι καιρικές συνθήκες μεταβάλλονται προς το χειρότερο και ένας ισχυρός πλευρικός άνεμος χτυπά πια το βομβαρδιστικό ,βγάζοντας το διαρκώς εκτός πορείας.

Λίγο πριν τις 11 ο πρώτος από τους τρεις κινητήρες παύει να λειτουργεί καθώς το καύσιμο εξαντλείται ,ενώ στις 11 ακριβώς σβήνει και ο τελευταίος. Το αεροπλάνο εξακολουθεί να πετά πια μόνο χάρη στην ικανότητα του κυβερνήτη του ,ο οποίος  έχει μόνο μία επιλογή. Να το προσγειώσει στην σκοτεινή «θάλασσα»της ερήμου.

22 Απριλίου ,1941

Καθώς το πρώτο φως της αυγής ξεκινά να νικά το σκοτάδι ,το πλήρωμα αντικρύζει γύρω από το στραπατσαρισμένο αεροπλάνο του ,μόνο μια απέραντη θάλασσα άμμου .Γνωρίζει με βεβαιότητα πως βρίσκεται στην καρδιά της Σαχάρας ,σε σημείο όπου σπάνια ή σχεδόν ποτέ φτάνει άνθρωπος και μακριά από κάθε δυνατό «πέρασμα».

Ο πολυβολητής Ρομανίνι ,ο μόνος που δεν έχει τραυματιστεί ,αναλαμβάνει την πρωτοβουλία .Θα βαδίσει προς Βορράν με την ελπίδα να συναντήσει μια από τις αρχαίες οδεύσεις των καραβανιών.Εφοδιάζεται με μισό λίτρο νερό,περισσότερο δεν περισσεύει,μια πυξίδα και ένα πιστόλι φωτοβολίδων,ένα ζευγάρι κιάλια ενώ λίγο πριν αφήσει τους συντρόφους του ,αποσπά από την άτρακτο του αεροπλάνου μια μικρή πλακέτα που αναγράφει τον αριθμό παραγωγής , «ΜΜ23881».

21 Ιουλίου ,1960

Λίγα χιλιόμετρα μακριά από την παλιά όδευση καραβανιών στο Γιάλα –Γιαραμπάμπ, εργάτες που δουλεύουν σε εργοτάξιο πετρελαϊκών ερευνών ,βρίσκουν τυχαία ,έναν ανθρώπινο σκελετό ,αντικείμενα που παραπέμπουν σε αεροπόρο και μια μικρή μεταλλική πλακέτα με τον κωδικό «ΜΜ23881».Το έργο των ερευνών το έχει αναλάβει ιταλική εταιρεία ,έτσι ο υπεύθυνος επικοινωνεί με το Ιταλικό «Αρχείο Πολέμου» και λαμβάνει την απάντηση πως η πλακέτα αντιστοιχεί σε αεροπλάνο της «Ιταλικής Βασιλικής Αεροπορίας» που φέρεται αγνοούμενο στη διάρκεια πολεμικής δράσης από την 21^η Απριλίου του 1941.

Ξεκινά αμέσως μια ευρεία εξερεύνηση της περιοχής που διαρκεί ένα μήνα ,χωρίς αποτέλεσμα.Το «ΜΜ23881» εξακολουθεί να αγνοείται επισήμως.Μόνο τα οστά του Ρομανίνι έχουν ταυτοποιηθεί. Δίπλα στη σορό του ,εκτός από την μεταλλική πλακέτα ,έχουν βρεθεί ,ένα αεροπορικό κράνος, αποκόμματα ιταλικών και γερμανικών εφημερίδων,ένα άδειο παγούρι του μισού λίτρου,ένα πιστόλι φωτοβολίδων,ένα ζευγάρι κιάλια ,ένα κατσαβίδι και  μια αεροπορική πυξίδα που δείχνει πάντα την κατεύθυνση του Βορρά.

Ο σκελετός ,φέρει επίσης στα «χέρια» από ένα ρολόι…

5 Οκτωβρίου, 1960

Ο Πασκουάλε  Μπαρτολούτσι στη διάρκεια του Πολέμου ήταν κι αυτός κυβερνήτης βομβαρδιστικού SM79.Τώρα πετά μικρά μεταφορικά αεροσκάφη για λογαριασμό της Ιταλικής Εταιρείας Πετρελαϊκών Ερευνών.Το ΄χει βάλει «στοίχημα» να βρεί τους χαμένους συναδέλφους του.

Εκείνη την ημέρα πραγματοποιεί μια πτήση ρουτίνας πάνω από την αχανή έρημο ,μεταφέροντας προσωπικό στο εργοτάξιο εξόρυξης. Ξαφνικά μέσα από τη θάλασσα των αμμόλοφων βλέπει να ξεπροβάλει μια γνώριμη σιλουέτα. Ειναι το κουφάρι ενός SM79 που κείτεται στην απέραντη έρημο ,σε απόσταση περίπου 400χλμ από τη θάλασσα, νοτιοδυτικά του δρόμου των καραβανιών στο Γιαραμπάμπ.

Ο Τζιάννι Ρομανίνι βάδισε 90 ολόκληρα χιλιόμετρα μέσα στην αφιλόξενη έρημο με μισό λίτρο νερό και πέθανε μόλις λίγο πριν φτάσει στον δρόμο των καραβανιών και στην σωτηρία.

Η δική του μοίρα ,σφράγισε κι αυτήν  των συντρόφων του.

Το «συνεργείο διάσωσης» που έσπευσε στο σημείο που είχε υποδείξει ο Μπαρτολούτσι ,βρήκε το SM79  σχεδόν άθικτο. Ένας  σκελετός από μέλος του πληρώματος που είχε αφήσει την τελευταία του πνοή πριν από 19 χρόνια, καθισμένος δίπλα στην άτρακτο ,βρισκόταν άθικτος εκεί.στην ίδια θέση.Ακόμη ένας βρέθηκε κάτω από την  πτέρυγα του αεροπλάνου ,σε μια απελπισμένη προσπάθεια ενός ακόμη μέλους του πληρώματος να βρει λίγη δροσιά στο καμίνι της ερήμου.Στην θέση του Κυβερνήτη βρέθηκε ακόμη ένας,που σίγουρα όπως διαπίστωσε η ιατροδικαστική εξέταση δεν μπορούσε να μετακινηθεί.Είχε σπάσει την κλείδα και τα πλευρά του κατά την προσγείωση.

Δύο μέλη του πληρώματος δεν βρέθηκαν ποτέ. Στα χέρια του Ρομανίνι ωστόσο βρέθηκαν δύο ρολόγια ,στοιχείο που δείχνει πως τουλάχιστον ακόμη ένας ,αν και τραυματισμένος ,τον ακολούθησε.Από τους τέσσερις σκελετούς ταυτοποιήθηκε  μόνο αυτός του Ρομανίνι.

Οι συγγενείς του ,που τον ίδιο εκείνο Απρίλιο του 41 είχαν λάβει επιστολή από τον Διοικητή του ,με την οποία τους ενημέρωνε  ότι αγνοείται, μπόρεσαν να τον κηδέψουν στο κοιμητήριο του χωριού τους.

Ο Ρομανίνι είχε γεννηθεί το 1916.Την ημέρα που τον σκότωσε η Σαχάρα ,λίγα χιλιόμετρα μόλις μακριά από τον «δρόμο των Καραβανιών», κόντευε να συμπληρώσει το 25^ο έτος της ζωής του…

· Ευχαριστώ τον Gianni και τον Renzo για την άδεια να δημοσιευθεί αυτή η «Ιστορία πολέμου» στο Politica.gr

---