Politica 89.8
30/10/1930 : Η προσέγγιση Βενιζέλου – Κεμάλ επιστεγάζεται με το Σύμφωνο Φιλίας
Μετά την υπογραφή της Σύμβασης Ανταλλαγής Πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δοκιμάζονταν κατά περιόδους από εντάσεις.
Αφού προηγήθηκαν διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μερών, υπεγράφησαν τον Ιούνιο του 1925 η Σύμβαση της Άγκυρας και το Δεκέμβριο του 1926 η Συμφωνία των Αθηνών.
Οι συμφωνίες αυτές επέπρωτο να ρυθμίσουν επίμαχα ζητήματα, αλλά ουδέποτε εφαρμόστηκαν.
Τον Αύγουστο του 1928 το Κόμμα των Φιλελευθέρων, η βενιζελική παράταξη, κέρδισε τις εκλογές. Σχεδόν αμέσως η νέα κυβέρνηση άρχισε διαπραγματεύσεις, που διήρκεσαν δύο χρόνια.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος επεδίωκε την προσέγγιση με την Τουρκία μέσω της διευθέτησης των οικονομικών διαφορών και της αναγνώρισης του εδαφικού καθεστώτος μεταξύ των δύο χωρών, αλλά οι προσπάθειές του συναντούσαν την έντονη αντίδραση των προσφύγων.
Στις 10 Ιουνίου 1930 υπεγράφη τελικά η λεγόμενη Συμφωνία της Άγκυρας, που συνιστούσε το οικονομικό σύμφωνο μεταξύ των δύο χωρών.
Η εν λόγω συμφωνία ρύθμιζε το ζήτημα των ελλήνων ορθοδόξων της Κωνσταντινούπολης και των μουσουλμάνων της Θράκης, όπως και των «φυγάδων», όριζε ότι οι ανταλλάξιμες μουσουλμανικές περιουσίες στην Ελλάδα και ελληνικές περιουσίες στην Τουρκία περιέρχονταν στην κυριότητα του Ελληνικού και του Τουρκικού Δημοσίου αντίστοιχα, ενώ προέβλεπε αμοιβαία απόσβεση των οικονομικών υποχρεώσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Το Σύμφωνο Φιλίας της 30ής Οκτωβρίου 1930
Η προσέγγιση Ελευθερίου Βενιζέλου και Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, η νέα σχέση μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, επιστεγάστηκε στις 30 Οκτωβρίου 1930 με την υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας, Ουδετερότητας και Διαιτησίας, του Πρωτοκόλλου για τον Περιορισμό των Ναυτικών Εξοπλισμών και της Σύμβασης Εμπορίου, Εγκατάστασης και Ναυτιλίας.
Με την εν λόγω σύμβαση δόθηκε η δυνατότητα στους υπηκόους του καθενός από τα δύο κράτη να ταξιδεύουν ή να εγκαθίστανται (με κάποιους περιορισμούς) στο έδαφος του άλλου κράτους.
Αποτίμηση των ελληνοτουρκικών συμφωνιών του 1930
Οι ελληνοτουρκικές συμφωνίες που συνήφθησαν το 1930 ήταν ενταγμένες στη γενικότερη στρατηγική του Βενιζέλου αφενός για την αποφυγή τριβών μεταξύ των δύο κρατών και αφετέρου για την παγίωση των μεταξύ τους συνόρων.
Όμως, ο συμφωνηθείς συμψηφισμός των ανταλλάξιμων ελληνικών και μουσουλμανικών περιουσιών ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στους κόλπους των προσφύγων.
Και τούτο, διότι η κατά πολύ μεγαλύτερη περιουσία των ελλήνων ορθοδόξων της Τουρκίας εξισώθηκε με εκείνη των μουσουλμάνων της Ελλάδας.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με ορισμένες άλλες κυβερνητικές αποφάσεις οικονομικής φύσεως, επέφερε την απομάκρυνση ενός τμήματος του προσφυγικού πληθυσμού από την εκλογική βάση των Φιλελευθέρων και συντέλεσε στον αισθητό περιορισμό της δύναμής τους στις εκλογές των ετών 1932 και 1933.
