Η οκτάωρη ταινία του Άντι Γουόρχολ για το Empire State Building κυκλοφόρησε το 1964 και δίχασε

«Το Empire είναι μια ασπρόμαυρη βωβή ταινία που αποτελείται από ένα σταθερό πλάνο του Empire State Building τραβηγμένο από τον 44ο όροφο του κτιρίου Time-Life στο κέντρο του Μανχάταν. Χωρίς χαρακτήρες ή παραδοσιακή αφήγηση, ο αισθητικός στόχος του έργου είναι να εξερευνήσει το πέρασμα του χρόνου.

«Η πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Αμερικανική Κινηματογραφική Σκηνή του Τζόνας Μέκας, σύμφωνα με τον ίδιο, προκάλεσε σχεδόν εξέγερση», δήλωσε η Κέιλι Γκόρντον, επιμελήτρια στο Μουσείο Hirshhorn του Smithsonian

Ο πρωτοποριακός σκηνοθέτης Τζόνας Μέκας υπήρξε ο οπερατέρ του Γουόρχολ για την ταινία Empire, η οποία γυρίστηκε από τυποποιημένα ρολά φιλμ 16 χιλιοστών μήκους δώδεκα εκατοστών. Μια λάμψη φωτός σηματοδοτεί το τέλος κάθε ρολού, δημιουργώντας την αίσθηση του χρόνου καθώς η ταινία ξεδιπλώνεται σε οκτώ και πλέον ώρες. Ο Γουόρχολ οραματίστηκε μια νέα σύνδεση μεταξύ θεατή και ταινίας με το Empire και άλλα έργα του σε βωβή ταινία, τα οποία είναι συχνά μακροσκελή και αμοντάριστα. Πολλά από αυτά προορίζονταν να αποτελέσουν μέρος ενός ευρύτερου περιβάλλοντος που μπορεί να περιλάμβανε μια ζωντανή μουσική παράσταση ή ένα περίτεχνο σόου φωτισμού. Υπάρχει μια σαφής σύνδεση μεταξύ του Empire και των διάσημων μεταξοτυπιών του Γουόρχολ: μοιράζονται τις τραχιές άκρες, την επανάληψη των εικόνων και την απροκάλυπτη αναγνώριση των υλικών τους και της διαδικασίας κατασκευής τους. Το 2004 η ταινία Empire προστέθηκε στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών σε αναγνώριση της πολιτιστικής της σημασίας», διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA).

Ο ήλιος δύει πάνω από το Μανχάταν

Το προηγούμενο Σαββατοκύριακό (27-28/7) το ΜοΜΑ διοργάνωσε μια προβολή του «Empire», στον ογδοηκοστό όροφο του εμβληματικού κτηρίου για την 60η επέτειο της ταινίας.

«Είναι τόσο αινιγματική και [αποτελεί] πηγή έμπνευσης όσο και το ομώνυμο σημείο εστίασης, η ταινία «Empire» του Άντι Γουόρχολ είναι ένα μνημείο των επικών καινοτομιών των καλλιτεχνών και των κινηματογραφιστών της Νέας Υόρκης», αναφέρει σε δήλωσή του ο Ρατζέντρα Ρόι, επικεφαλής επιμελητής κινηματογράφου του MoMA, σύμφωνα με τη Σάρα Κοσκόουν του Artnet.

«Αυτή η ταινία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τον κινηματογράφο. Ο χρόνος, η κίνηση και το δράμα βρίσκουν νέο νόημα στο Empire».

«Μας κάνει να σκεφτόμαστε τι είναι και τι κάνει ο κινηματογράφος, τι σημαίνουν τα σπουδαία κτίρια, ακόμη και πώς και γιατί βλέπουμε τα πράγματα», έγραψε ο κριτικός τέχνης  Μπλέικ Γκόπνικ των New York Times το 2014, όταν η ταινία «Empire» έκλεισε τα 50 της χρόνια»

Ο Γουόρχολ σκηνοθέτησε το Empire μαζί με τον Τζον Πάλμερ, έναν νεαρό κινηματογραφιστή που είχε και την ιδέα. Ο Jonas Mekas, κριτικός της Village Voice και ιδρυτής του Anthology Film Archives της Νέας Υόρκης, γύρισε την ταινία από τον 44ο όροφο του Time-Life Building.

Η πειραματική ταινία καλεί τους θεατές να αναλογιστούν το πέρασμα του χρόνου. Αν οι θεατές καθίσουν να παρακολουθήσουν όλη την ταινία, θα δουν το Empire State Building σε διαφορετικά είδη φωτός καθώς ο ήλιος δύει πάνω από το Μανχάταν.

Αλλά όταν έκανε πρεμιέρα, το «Empire» ήταν αρκετά διχαστικό.

Η ταινία «Empire» είναι μια Rolls-Royce

«Η πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Αμερικανική Κινηματογραφική Σκηνή του Τζόνας Μέκας, σύμφωνα με τον ίδιο, προκάλεσε σχεδόν εξέγερση», δήλωσε η Κέιλι Γκόρντον, επιμελήτρια στο Μουσείο Hirshhorn του Smithsonian, στον Τζόζεφ Ρ. Στρόμπεργκ του περιοδικού Smithsonian το 2011. «Ο κόσμος αρχικά ήταν ανήσυχος, στη συνέχεια ταραγμένος, και τελικά πολλοί εισέβαλαν στο ταμείο για επιστροφή χρημάτων».

Έκτοτε, οι απόψεις των κριτικών έχουν αλλάξει. Πολλοί άρχισαν να χαιρετίζουν την ταινία «Empire» ως ένα πρωτοποριακό, καινοτόμο έργο. Το 2004, η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου την πρόσθεσε στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου.

«Αν τα σπουδαία έργα τέχνης μπορούν να θεωρηθούν ως μηχανές σκέψης, που πυροδοτούν ιδέες, τότε η «Empire» είναι μια Rolls-Royce: μας κάνει να σκεφτόμαστε τι είναι και τι κάνει ο κινηματογράφος, τι σημαίνουν τα σπουδαία κτίρια, ακόμη και πώς και γιατί βλέπουμε τα πράγματα», έγραψε ο κριτικός τέχνης  Μπλέικ Γκόπνικ των New York Times το 2014, όταν η ταινία «Empire» έκλεισε τα 50 της χρόνια.

Ο Γκόπνικ παρακολούθησε μια παρόμοια εορταστική προβολή εκείνης της χρονιάς, ορκισμένος να καθίσει να την παρακολουθήσει ολόκληρη. Κρατούσε σημειώσεις που ξεπερνούσαν τις 5.000 λέξεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας. Παράλληλα, άλλοι θεατές περιπλανιόντουσαν στην αίθουσα, αλλά κανείς δεν έμεινε περισσότερο από επτά λεπτά. «Καταλαβαίνεις τόσα πολλά από την προβολή ενός τόσο μικρού τμήματος της Empire, όσα θα καταλάβαινες από την θέαση ενός μόνο γραμματοσήμου της Μόνα Λίζα», έγραψε.

*Με πληροφορίες από: Smithsonian Magazine | New York Times | MoMA

---