Βικτόρια Χίσλοπ: Το Βρετανικό Μουσείο λέει ψέματα για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα – αγόρασε κλεμμένα αγαθά

Η Βικτόρια Χίσλοπ, λίγο μετά την ολοκλήρωση του τελευταίου της βιβλίου, το The Figurine, που αφηγείται την ιστορία της κλοπής και της αρχαιοκαπηλίας, έλαβε μια πρόσκληση σε μια μικρή VIP ξενάγηση στο τμήμα Ελλάδας και Ρώμης του Βρετανικού Μουσείου (BM). Ήταν 22 Σεπτεμβρίου 2022.

«Ήταν μια ειδική ξενάγηση για τους ευεργέτες της Βρετανικής Σχολής στην Αθήνα [ένα ερευνητικό ίδρυμα αφιερωμένο στην ελληνική ιστορία και κουλτούρα], της οποίας είμαι τώρα αντιπρόεδρος» θυμάται στην The Telegraph.

Ο ξεναγός τους ήταν ο Πίτερ Χιγκς, επικεφαλής επιμελητής του τμήματος αρχαιοτήτων Ελλάδας και Ρώμης, ο οποίος ήταν στο μουσείο για τρεις δεκαετίες.

Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 2023, η Χίσλοπ σοκαρίστηκε όταν είδε ξανά τον Χιγκς – αυτή τη φορά στις ειδήσεις του BBC, μετά την απόλυση του. Η εξέλιξη ήρθε μετά τις αποκαλύψει ότι περισσότερες από 1.500 αρχαιότητες είχαν κλαπεί από το μουσείο και, για πολλά χρόνια, πωλούνταν μέσω του Ebay.

«Κοίταξα την τηλεόραση και φώναξα ‘Αυτός είναι!’», λέει η Χίσλοπ. Ο Τζορτζ Όσμπορν, πρόεδρος του BM, είχε, όπως αποδείχθηκε, καλέσει την αστυνομία στις αρχές Ιανουαρίου 2023. Χρειάστηκαν έξι μήνες για να γίνει η ιστορία δημόσια γνωστή. Ήταν ένα εθνικό σκάνδαλο. Πολλοί από τους θησαυρούς είχαν παραμείνει εκτός καταλόγων και έτσι είναι μη ανιχνεύσιμοι. Ο Χιγκς αρνήθηκε οποιαδήποτε αδικοπραγία. «Είναι κάπως αστείο, γελοίο και εξωφρενικό ταυτόχρονα», λέει η Χίσλοπ.

«[Όλα αυτά] με έκαναν να συνειδητοποιήσω ότι η κλοπή και η εμπορία αρχαιοτήτων εξακολουθούν να συμβαίνουν. Ίσως θα έπρεπε να ευχαριστήσω [τον Χιγκς] για μια τόσο σπουδαία PR κίνηση, αλλά νομίζω ότι είναι παράξενο που τίποτα δεν έχει προχωρήσει για να αναχαιτιστεί όλο αυτό» προσθέτει.

Μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει ποινικές κατηγορίες, αλλά ο Χιγκς θα λογοδοτήσει στο Ανώτατο Δικαστήριο καθώς το Βρετανικό Μουσείο, το τον κατηγορεί για κλοπή, ζημιά, λιώσιμο και πώληση αντικειμένων.

Το BBC αποκάλυψε σημαντικές αποτυχίες εκ μέρους του Βρετανικού Μουσείου, τόσο στην προστασία των θησαυρών του όσο και στην κατάλληλη διερεύνηση των ανησυχιών για κακοδιαχείριση και εμπορία που είχαν αναδυθεί ήδη από τον Φεβρουάριο του 2021.

«Το Bρετανικό Μουσείο φαίνεται να είναι μια πολύ μυστικοπαθής οργάνωση. Έχουν ακούσει ποτέ τη λέξη διαφάνεια; Σίγουρα έχει χάσει την αγάπη και την πίστη μου» σχολιάζει για το πολιτιστικό ίδρυμα που ήταν και κομμάτι της δικής της παιδείας.

Η αγάπη της Χίσλοπ για το Βρετανικό Μουσείο άρχισε να φθίνει. Το 2021, εντάχθηκε στην Βρετανική Επιτροπή για την Επανένωση των Μαρμάρων του Παρθενώνα (BCRPM).

Αυτή η αλλαγή πίστης από τη Βρετανία στην Ελλάδα ήρθε μετά την απονομή τιμητικής ελληνικής υπηκοότητας το 2020, ως ευχαριστώ για 20 χρόνια συγγραφής σχετικά με την Ελλάδα.

Η συνεχιζόμενη εκστρατεία της για την επιστροφή των Μαρμάρων βασίζεται στην κατηγορία ότι ο Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλγιν «έκλεψε απροκάλυπτα» τα μάρμαρα στις αρχές του 19ου αιώνα χωρίς επίσημη άδεια από τις οθωμανικές αρχές.

«Το Βρετανικό Μουσείο λέει ξεκάθαρα ψέματα στην ιστοσελίδα του. Δεν παραποιεί απλά την αλήθεια για το πώς τα απέκτησε, ψεύδεται. Το ‘φιρμάνι’ [ο Έλγιν εκμεταλλευόμενος την οθωμανική ηγεμονία στην Ελληνική επικράτεια, ισχυρίστηκε ότι κατάφερε και απέκτησε φιρμάνι από τις οθωμανικές αρχές για την αποκαθήλωσή τους από τον Παρθενώνα με σκοπό τη μέτρηση και την αποτύπωσή τους σε σχέδια, και στη συνέχεια προχώρησε στην αφαίρεση και φυγάδευσή τους. Η ύπαρξη φιρμανιού και, αν υπήρχε, το ακριβές πνεύμα της άδειας, αμφισβητείται. Το 2019 και το 2024 Τούρκοι ερευνητές υποστήριξαν ότι δεν υπήρξε τέτοιο φιρμάνι] που λέει ότι έδωσε άδεια στον Έλγιν δεν υπάρχει» ξεκαθαρίζει η Χίσλοπ.

«Το Βρετανικό Μουσείο αγόρασε κλεμμένα αγαθά. Λέει ότι είναι ο καλύτερος επιμελητής στον κόσμο, αλλά τώρα διαπιστώνουμε ότι δεν είναι και τόσο ακέραιος και παγκόσμιας κλάσης επιμελητής τελικά» προσθέτει.

Η Χίσλοπ έχει σημειώσει φανταστική επιτυχία ως συγγραφέας 10 μυθιστορημάτων που όλα (εκτός από ένα) διαδραματίζονται στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου ενός εικονογραφημένου βιβλίου για παιδιά.

Το πρώτο, Το Νησί, δημοσιεύθηκε το 2005, πούλησε έξι εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, μεταφράστηκε σε 40 γλώσσες και έγινε η πιο επιτυχημένη ελληνική μίνι τηλεοπτική σειρά όλων των εποχών -η Χίσλοπ έγραψε το σενάριο, έραψε κοστούμια και είχε έναν ρόλο.

Αφηγείται την ιστορία της αποικίας λεπρών που βρισκόταν κάποτε στο νησί Σπιναλόγκα, έξω από την Κρήτη, την οποία ανακάλυψε όταν έκανε διακοπές με την οικογένεια της στη χώρα, το 2001.

Μαζί της ήταν ο εδώ και 37 χρόνια σύζυγός της, ο εκδότης του σατιρικού Private Eye, Ίαν Χίσλοπ -τον γνώρισε στην Οξφόρδη το 1980-, και τα παιδιά τους, Έμιλι και Γουίλ, τότε 10 και 8 -τώρα 34 και 32, δημοσιογράφος στην Κολομβία και ηθοποιός αντίστοιχα.

Η Χίσλοπ ζει τώρα ανάμεσα στον Άγιο Νικόλαο, απέναντι από τη Σπιναλόγκα, περνώντας τρεις μήνες το καλοκαίρι εκεί, κολυμπώντας, γράφοντας και ζώντας το ελληνικό καλοκαίρι με φίλους μέχρι αργά τη νύχτα. «Η Ελλάδα μου έχει δώσει περισσότερα από όσα θα φανταζόμουν ποτέ», λέει. «Αρχικά ήταν το φως και η ζέστη, αλλά με τα χρόνια, προσθέστε σε αυτά τη γλώσσα, τους ανθρώπους, τον πολιτισμό, την ιστορία. Όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Η Ελλάδα είναι το μέγεθος του Λονδίνου».

Είναι μια γεωγραφική ισορροπία που μετά από 20 χρόνια οι Χίσλοπ έχουν τελειοποιήσει.

«Είμαστε εντελώς αντίθετοι. Ο Ίαν θέλει να ξέρει πού πηγαίνει το πρωί. Έχει κάνει την ίδια δουλειά ως εκδότης του Private Eye για 40 χρόνια και είναι στο [τηλεοπτικό και σατιρικό σόου] Have I Got News for You για 35. Για τον Ίαν, η Κρήτη είναι ένα μέρος διακοπών. Του αρέσει να περνάει χρόνο εκεί το καλοκαίρι και μπορεί να δουλέψει με την ομάδα του Private Eye μέσω Zoom. Το χειμώνα, ο Ίαν δεν έρχεται μαζί μου – πάντα έχει πολλά να κάνει. Μας λείπει ο ένας στον άλλον και μιλάμε κάθε μέρα, αλλά δεν νομίζω ότι κανένας από τους δύο θα άλλαζε κάτι σε αυτή τη συνθήκη».

@Facebook.com/OfficialVictoriaHislop

Στη Βρετανία η Χίσλοπ μένει σε ένα υπέροχο σπίτι, στο Τσέλσι, Λονδίνο.

Εκεί συναντήθηκε με τη Λουίζ Κάρπεντερ, μετά την απονομή του Μετάλλιου Φιλελληνισμού Lord Byron από την Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό που της απονεμήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου 2025. Η Χίσλοπ είναι σε διαδικασία έρευνας του ενδέκατου μυθιστορήματός της, το οποίο, όπως και τα άλλα, απαιτεί συνεχείς επισκέψεις και έρευνα. Μιλάει άπταιστα ελληνικά -διαβάζει και γράφει-, έχοντας παρακολουθήσει μαθήματα τρεις φορές την εβδομάδα από το 2008.

«Υπάρχουν δισεκατομμύρια καλύτεροι συγγραφείς από μένα, αλλά ήμουν τυχερή που είχα αυτό το πάθος για την Ελλάδα. Αν έχω κάποια ικανότητα, ίσως είναι να βλέπω μια ακαταχώρητη ιστορία. Στην Ελλάδα είμαι περισσότερο σε εγρήγορση. Θέλω να ξέρω τα πάντα όταν είμαι εκεί, διαβάζω τα πάντα, ψηφίζω, ενώ στο Λονδίνο απλώς δεν με νοιάζει» λέει.

@Facebook.com/OfficialVictoriaHislop

Το Τσέλσι είναι το σπίτι της στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 2012, όταν αυτή και ο Ίαν επέστρεψαν στην πόλη μετά από μια δεκαετία σε μια φάρμα στο Κεντ. «Υπέφερα τόσο πολύ από το ‘σύνδρομο της άδειας φωλιάς’ που μετακομίσαμε την επόμενη μέρα μετά την αποχώρηση του μικρότερου παιδιού μας από το πανεπιστήμιο. Δεν μπορούσα να περιμένω μια ολόκληρη μέρα. Για μένα, το σπίτι ήταν απλώς ένα άδειο κέλυφος. Έχεις αυτόν τον ρόλο για 18 χρόνια, φροντίζοντας, διαβάζοντας μαζί, βοηθώντας με τα μαθήματα, μιλώντας, μαγειρεύοντας, φτιάχνοντας κρεβάτια, τα πάντα… και μετά από μια μέρα – φινίτο!» λέει.

Λίγο πριν γίνει 66 -σε οκτώ εβδομάδες έχει γενέθλια γράφει η Κάρπεντερ- η Χίσλοπ κάνει Pilates, πυγμαχία και τένις. Δείχνει στη δημοσιογράφο μια κορνιζαρισμένη φωτογραφία της από τον ελληνικό τηλεοπτικό διαγωνισμό χορού Strictly Come Dancing όπου παρέμεινε για 10 εβδομάδες το 2021.

Το φόρεμά της έχει σχισμή μέχρι το μηρό, το ένα πόδι της ψηλά, σχεδόν κοντά στο αυτί της, και το κεφάλι της πεταμένο πίσω σε έκσταση. Ήταν ακόμα υπό φαρμακευτική αγωγή από τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού στο τέλος του 2020, που ακολούθησε μια τομή και ακτινοθεραπεία. Φαίνεται υπέροχη.

Η Χίσλοπ στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τη Βρετανία, είναι μια σταρ και τη γνωρίζουν όλοι. Οι φίλοι της είναι δάσκαλοι, καταστηματάρχες, ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και το καστ και το συνεργείο που εργάστηκαν στη μίνι σειρά της ανάμεσα σε άλλους.

«Ήταν ένα ωραίο δώρο σε κάθε επίπεδο» λέει για την τιμητική υπηκοότητα της. «Η απόκτηση της σημαίνει ότι δεν φοβάμαι πια ότι θα σταματήσει η καριέρα μου. Αν δεν μπορούσα να γράψω για την Ελλάδα, θα τα παρατούσα» λέει η Χίσλοπ που έχει φίλους τον συγγραφέα Ρόμπερτ Χάρις και τη σύζυγό του, τη μυθιστοριογράφο Τζιλ Χόρνμπι και τον αδελφό της, Νικ Χόρνμπι.

«Δεν πιάνω τίποτα μπροστά τους» λέει με ειλικρίνεια. Πριν από το Νησί, ήδη στα 40 της, έγραφε ταξιδιωτική δημοσιογραφία. «Έγραψα το Νησί με πλήρη αφέλεια. Ποτέ δεν ήθελα να γίνω συγγραφέας. Ήμουν λίγο ντροπαλή να το δοκιμάσω μόνη μου, για να είμαι ειλικρινής» ξεκαθαρίζει.

Μετά την Οξφόρδη, η Χίσλοπ δοκίμασε να εργαστεί ως βοηθός εκδόσεων -ένα επάγγελμα που δεν πληρώνει καλά- και δούλευε και ως σερβιτόρα.

Είχε μεγαλώσει σε ένα ασταθές οικογενειακό περιβάλλον. Ο γάμος των γονιών της διαλύθηκε όταν ήταν οκτώ ετών. Τα χρήματα ήταν περιορισμένα. Ποτέ δεν είχε φόρμα για την ώρα της γυμναστικής και στο δρόμο για το σχολείο, όταν έβρεχε, έβλεπε τους συμμαθητές της να περνούν με τα Range Rovers των γονιών τους.

Η μητέρα της δούλευε σε ένα γαλλικό εστιατόριο ως σερβιτόρα και τελικά, στα 48 της, συνδέθηκε με τον σεφ του εστιατορίου, τον Μισέλ, σχεδόν 20 χρόνια νεότερό της. Η Βικτόρια λάτρευε τον Μισέλ.

Με τον καιρό, και αυτός θα εξαφανιστεί. Έφυγε από τη μητέρα της το 1991, μετά από περισσότερα από 20 χρόνια, τρεις μέρες πριν γεννηθεί το πρώτο παιδί της Χίσλοπ. Ήταν μια καταστροφική προδοσία.

«Άφησε το αυτοκίνητό του και είπε ότι θα επισκεφθεί τους γονείς του στο Παρίσι. Απλώς δεν επέστρεψε ποτέ. Θυμάμαι ότι ήρθε να μείνει μαζί μας και μετά από περίπου τρεις μέρες, ρώτησα ‘Πότε θα επιστρέψει ο Μισέλ;’ Αλλά ποτέ δεν ήρθε. Ήταν συντετριμμένη. Ήταν ο έρωτας της ζωής της. Πάντα ανησυχούσα ότι θα μισήσει τους άνδρες, αλλά ο Ίαν ήταν ο μόνος άνδρας που λάτρευε» προσθέτει.

Η Χίσλοπ επιθυμούσε οικονομική σταθερότητα. Στα 25 της, ξεκίνησε να εργάζεται στη διαφήμιση. «Δεν είμαι υλίστρια, αλλά μου αρέσει πολύ η άνεση. Η αδελφή μου και εγώ έχουμε αντιδράσει πολύ διαφορετικά στην παιδική μας ηλικία. Αυτή είναι πολύ ευτυχισμένη με τρία πουλόβερ. Εγώ προτιμώ να φοράω ένα πουλόβερ και να είμαι ζεστή» λέει. «Για μένα, ο μόνος λόγος να έχει κάποιος χρήματα είναι για να μην ανησυχείς γι’ αυτά».

Το Νησί αρχικά απορρίφθηκε από έξι μεγάλους εκδοτικούς οίκους πριν επιλεγεί από μια 25χρονη και μάλλον χωρίς μεγάλη εμπειρία επιμελήτρια στο Headline. Η Χίσλοπ έχει παραμείνει μαζί με «την υπέροχη και μοναδική επιμελήτριά μου, Φλόρα Ρις», για 20 χρόνια. «Την εμπιστεύομαι απόλυτα!» λέει.

Το μόνο πράγμα που της ζητήθηκε ήταν «να μην υπάρχουν σκηνές σεξ», θυμάται, «κάτι που ήταν απολύτως εντάξει για μένα!»

Ένας καθοριστικός παράγοντας στην ανατροφή της Χίσλοπ ήταν ότι η μητέρα και η γιαγιά της ήταν, με κάθε έννοια, γυναίκες που είχαν επιβιώσει. Σθεναρές και δυνατές, χωρίς πολλά χρήματα. «Η γιαγιά μου είχε όλο αυτό το βάρος του πολέμου. Η συμπεριφορά της επηρεαζόταν πολύ από την επισιτιστική κρίση και τον φόβο» θυμάται.

Εκτός από την υπηκοότητα και τον καρκίνο, το 2020 έφερε και θλίψη. Η μητέρα της Χίσλοπ, η Μαίρη, πέθανε σε ηλικία 93 ετών, μόλις λίγες μέρες μετά την έναρξη του πρώτου lockdown όταν ο Covid πέρασε από το γηροκομείο της στο Σάφολκ.

«Ο θάνατος της αποδόθηκε σε ‘γήρας’, αλλά ήταν Covid» σημειώνει η Χίσλοπ. «Ήταν σχετικά υγιής, απλώς περπατούσε με ένα μπαστούνι και έπαιζε Scrabble με τους φίλους της. Την είχα δει 10 μέρες πριν πεθάνει, λίγο πριν το lockdown του Ηνωμένου Βασιλείου, και είχαμε μεσημεριανό στο εστιατόριο του γηροκομείου. Δεν υπήρξε προειδοποίηση [όταν πέθανε]. Η Αθήνα είχε κλείσει νωρίτερα [από τη Βρετανία] και σκεφτόμουν ‘γιατί υπάρχει αυτή η καθυστέρηση στο Ηνωμένο Βασίλειο;’ αλλά δεν θα την είχε σώσει. Όλη η παρέα της πέθανε. Ήταν τόσο εφιαλτικό».

Η Χίσλοπ παρηγορεί τον εαυτό της με το γεγονός ότι η μητέρα της είχε μια μακρά και υπέροχη ζωή – το Νησί και η συνέχεια του, το Μια νύχτα του Αυγούστου είναι αφιερωμένα σε αυτήν.

Έξι μήνες αργότερα η Χίσλοπ διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού.

«Ήμουν πολύ χαρούμενη που η διάγνωση δεν ήρθε όταν η μαμά ήταν ζωντανή». Ο καρκίνος της ήταν σε δεύτερο στάδιο. Υπήρχε ένα εξόγκωμα που δεν είχε προσέξει, το οποίο βρέθηκε σε μια μαστογραφία ρουτίνας, η οποία -δόξα τω Θεώ- δεν ακυρώθηκε στο lockdown. «Πήρα τον Ίαν μαζί μου για να πάρω τα αποτελέσματα γιατί ήμουν απολύτως σίγουρη ότι θα ήταν θετικά. Ο γιατρός ήταν πολύ σοβαρός και εξεπλάγη από την ψυχραιμία μου. Νομίζω ότι με εξέπληξε η δική μου στάση που ήταν, απλά, να τον ξεπεράσω».

Η συμπεριφορά της ήταν και αυτή που είχε μάθει από τη μητέρα και γιαγιά της, στωικότητα. Η μητέρα της είχε επίσης διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, 30 χρόνια πριν. Έκανε μαστεκτομή. «Ο καρκίνος είναι η χειρότερη λέξη, αλλά δεν σημαίνει θάνατο. Όταν η μητέρα μου διαγνώστηκε, έπαθα πραγματικά τραύμα. Σκέφτηκα ότι θα πεθάνει. Μπορώ να το πω τώρα, γιατί έζησε άλλα 30 χρόνια».

Παρέμεινε αισιόδοξη κατά τη διάρκεια της θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού «αν και ήταν πιο δύσκολο για τον Ίαν, πάντα είναι για τον άλλον. Πήγαινα στο νοσοκομείο για την ακτινοθεραπεία και ήταν σαν ρουτίνα. Θα γινόμουν καλύτερα» λέει.

«Στην Ελλάδα, το να μιλάς για τον καρκίνο του μαστού είναι ακόμα ταμπού. Έδωσα συνεντεύξεις και οι Έλληνες φίλοι μου ήταν πραγματικά σοκαρισμένοι. Τους είπα: Όλο αυτό το ταμπού και το στίγμα δεν βοηθά κανέναν. Το μήνυμά μου ήταν και είναι ‘μην αγνοείτε τα πράγματα. Πηγαίνετε να ελέγξετε’».

«Αν έγραφα έναν τίτλο της ζωής μου, θα επέλεγα το ‘ήταν τυχερή’» λέει χωρίς αυταρέσκεια.

«Θα εισπράξω τη σύνταξή μου σε δύο μήνες. Είναι περίεργο» λέει και νιώθει ακριβώς όπως και δεκαετίες πριν. Είναι, λέει, ακόμα σκληρά εργαζόμενη, επιμελής, πρόθυμη να απολαύσει και να ευχαριστήσει το σύντροφο της ζωής της και ερωτεύεται την Ελλάδα.

Η χώρα μπορεί να μην είναι το σπίτι της όταν είναι στα 80 της – «ο Ίαν δεν θα ήθελε να εγκατασταθεί εκεί ούτε θα μπορούσε» – αλλά προς το παρόν, θα έλεγα ότι η Βικτόρια Χίσλοπ είναι πολύ πιο Ελληνίδα παρά Αγγλίδα γράφει η Κάρπεντερ.

«Είμαι ακόμα ερωτευμένη με την Ελλάδα, όπως ήμουν στα 17 μου και η αγάπη μεγαλώνει με κάθε επίσκεψη».

«Η Ελλάδα είναι τυχερή που την έχει» γράφει η Κάρπεντερ. Ισχύει.