Politica 89.8
Τα Πάθη στον Κινηματογράφο-Ο Νίκος Τσαγκαράκης εξηγεί γιατί οι ταινίες για τον Χριστό “δεν τελειώνουν” ποτέ
Ο κινηματογράφος ασχολήθηκε από πολύ νωρίς με τα Πάθη του Χριστού. «Από την πρώτη κιόλας δεκαετία εμφάνισής του», όπως εξηγεί ο κριτικός κινηματογράφου, Νίκος Τσαγκαράκης, ο οποίος μίλησε στην εκπομπή “Τα λέμε το απόγευμα” με τον Νίκο Αγγελάκη.
Η αφορμή για τη συζήτησή μας είναι η περίοδος της Μεγάλης Εβδομάδας και του του Πάσχα – όταν όλοι μας, λίγο πολύ, βλέπουμε στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο ταινίες για τη ζωή και τα Πάθη του Χριστού. «Μία από τις πιο πρώιμες παραγωγές είναι το “Η Ζωή και το Δράμα του Ιησού Χριστού”, γαλλικής παραγωγής του 1902», προσθέτει. Ακόμα και στην Ελλάδα,επισημαίνει, είχε επιχειρηθεί να γυριστεί σχετική ταινία ήδη από το 1916.
«Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο σίγουρα», λέει ο ίδιος. «Ο κόσμος ταυτίζει αυτές τις αναπαραστάσεις σαν να είναι γεγονότα, τρέφεται από αυτές και βασίζεται σε αυτές για τη συλλογική του φαντασία».
Ανάμεσα στις ταινίες που ξεχωρίζουν, δεν θα μπορούσε να λείπει ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» του Φράνκο Τζεφιρέλι. «Είναι από τις λίγες φορές που μια τηλεοπτική παραγωγή ξεπερνάει όλες τις κινηματογραφικές παραγωγές — από κάθε άποψη. Και από άποψη κάστινγκ, τοποθεσιών, σκηνοθεσίας, υποβλητικότητας».
Αλλά και άλλες, πιο «αιρετικές» μεταφορές έχουν αφήσει το στίγμα τους: «Κατά την άποψή μου, οι σημαντικότερες κινηματογραφικές παραγωγές είναι αυτές που πάνε λίγο βέβηλες, ενάντια στην κλασική αφήγηση. Ξεκινώντας από τον “Χριστός Ξανασταυρώνεται” του Ντασέν, τον “Τελευταίο Πειρασμό” του Σκορσέζε, αλλά και τους Μόντι Πάιθον — μία από τις καλύτερες κωμωδίες που έχουν γυριστεί ποτέ».
Ο κ. Τσαγκαράκης αναφέρθηκε με σεβασμό και στη μεταφορά του Πιερ Πάολο Παζολίνι, λέγοντας: «Παρά το ότι ήταν μαρξιστής, ομοφυλόφιλος και εξαιρετικά τολμηρός στις θεματικές του, ο Παζολίνι γύρισε το 1964 μία από τις πιο όμορφες διασκευές με το “Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο”. Μετέφερε την ιστορία μέσα από ένα φίλτρο νεορεαλισμού, αλλά ταυτόχρονα πρόσφερε μια προσγειωμένη και μεταφυσική προσέγγιση».
Αναπόφευκτη η αναφορά και στα «Πάθη του Χριστού» του Μελ Γκίμπσον: «Είναι ξεκάθαρα η πιο βίαιη απεικόνιση της ιστορίας. Κάποιοι την κατηγόρησαν ως σαδιστική. Είναι και αυτή μια άποψη. Διαλέγεις και παίρνεις. Τουλάχιστον οι Χριστιανοί τη βρήκαν πολύ επιτυχημένη».
Γιατί όμως τόση επιμονή των δημιουργών να επιστρέφουν στην ίδια θεματική; «Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κοινό, διαθέσιμο και πρόθυμο να παρακολουθεί όλο καινούργιες εκδοχές αυτής της ιστορίας. Αυτό είναι το πρώτο, ρεαλιστικό δεδομένο. Από εκεί και πέρα, υπάρχει η υπαρξιακή διάσταση, η μεταφυσική, το ερώτημα αν υπάρχει Θεός ή όχι. Και φυσικά, το ανθρώπινο δράμα».
Και το μέλλον; «Πιστεύω ότι πάντα υπάρχει χώρος για μια σύγχρονη, διαφορετική απεικόνιση. Οι πιο σπουδαίες ταινίες ανήκουν σε εκείνη την άλλη κατηγορία: Σκορσέζε, Ντασέν, Πάιθον. Αλλά ακόμα κι εγώ, όταν θέλω να δω κάτι πιο παραδοσιακό, επιστρέφω στον Τζεφιρέλι».
Ακούστε όλη τη συζήτηση με τον κύριο Τσαγκαράκη στο ηχητικό που ακολουθεί – μια συναρπαστική αναδρομή στο πώς ο κινηματογράφος, για περισσότερο από έναν αιώνα, προσεγγίζει τα Πάθη του Χριστού. Με σεβασμό, αλλά και τόλμη.
