Politica 89.8
«Σαν τους Depeche Mode, αλλά διαβολεμένοι» – Η ιδρωμένη, σεξουαλική μουσική των EBM 80s
Μα, πώς στο καλό χορεύεται το EBM; Αυτή η ερώτηση ακούγεται συχνά ακόμη και μεταξύ των επαϊόντων της dark μουσικής. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Στο Ντίσελντορφ το 1978, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι οι πρωτοπόροι της ηλεκτρονικής μουσικής Kraftwerk θα θεωρούνταν κυρίαρχοι στην τοπική μουσική σκηνή. Ωστόσο, για μια νέα φουρνιά παιδιών που μεγάλωναν υπό τους ήχους του punk στο κλαμπ Ratinger Hof, ίσχυε το αντίθετο. «Ήταν uncool», λέει ο Robert Görl των DAF. «Θεωρούσες τον εαυτό σου το αντίθετο από αυτούς».
«Βαρετή, κατασταλαγμένη και αποστειρωμένη» περιέγραψε κάποτε ο αείμνηστος συμπαίκτης του στο συγκρότημα, Gabi Delgado, τη μουσική των Kraftwerk, οι οποίοι ήταν τόσο αντιπαθείς που κάποιοι ασκούσαν βία εναντίον τους στο κλαμπ αν εμφανίζονταν.
Ο Wolfgang Flür των Kraftwerk θυμήθηκε αργότερα ότι τον κλώτσησε ο κόσμος εκεί πολλές φορές, με κραυγές του τύπου: «Ας δείρουμε τους Kraftwerker!».
Ένας νέος ήχος σκληρός, μυώδης, σεξουαλικός και έντονα σωματικός
«Είπαμε ότι όλα όσα είχαν έρθει πριν ήταν σκ@τά», είπε ο Delgado, και δεν εννοούσε μόνο την καινοτόμα ηλεκτρονική ποπ των Kraftwerk, αλλά και το κοσμικό ροκ των Neu!, Can, Ash Ra Tempel και άλλων γερμανικών συγκροτημάτων.
«Οι κιθάρες ήταν απομεινάρια από τον παλιό κόσμο» λέει.
Σήμερα, ο Görl θυμάται ότι το αρχικό τους μάντρα ήταν: «Δεν αντιγράφουμε τίποτα. Τα πάντα πρέπει να είναι εντελώς καινούργια».
Σφυρηλατούσαν έναν νέο ήχο που ήταν σκληρός, μυώδης, σεξουαλικός και έντονα σωματικός, για να ονομαστεί ηλεκτρονική σωματική μουσική (EBM / electronic body music ).
Αυτός είναι και ο τίτλος του νέου βιβλίου των Yuma Hampejs και Marcel Schulze για την ιστορία του είδους. Πρόκειται για ένα ρευστό στυλ που μπορεί να μπει και να βγει από το synth-pop και το industrial: «Σαν τους Depeche Mode, αλλά διαβολεμένοι», το περιγράφει ο Thomas Lüdke από το γκρουπ Invisible Limits.
Ο Delgado περιέγραψε τις αισθητικές τους επιλογές, καθώς και τις στιχουργικές τους αναφορές στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι, ως «απομυθοποίηση του φασισμού»
«Αν δεν μπορείς να χορέψεις σε EBM, είσαι νεκρός μέσα σου»
Το είδος αντήχησε μέσα στις δεκαετίες, θέτοντας το πρότυπο για την techno, καθώς και για τη δουλειά αμερικανικών industrial συγκροτημάτων όπως οι Nine Inch Nails.
Σύγχρονοι DJs όπως η Helena Hauff και η Nina Kraviz προσεγγίζουν την ένταση της μουσικής υψικάμινου, ενώ μια άλλη, η Elena Colombi, φτάνει στο σημείο να διακηρύξει: «Αν δεν μπορείς να χορέψεις σε EBM, είσαι νεκρός μέσα σου».
Το 2022 η βρετανική indie μπάντα Editors είχε ένα top 10 άλμπουμ που ήταν τόσο υποχρεωμένο στο είδος που το ονόμασαν μάλιστα EBM.
Ενώ αρχικά το Ντίσελντορφ ήταν hotspot, διαθέτοντας ονόματα όπως οι DAF, Die Krupps, Der Plan και Liaisons Dangereuses, οι Βέλγοι Front 242 κινούνταν επίσης προς αυτή την κατεύθυνση, όπως και οι Nitzer Ebb από το Essex.
«Έβλεπα τα synthesisers σαν ορφανά»
«Δεν υπήρχε παρελθόν για αυτό το είδος μουσικής», λέει ο Jürgen Engler των Die Krupps.
«Αυτό ήταν το γ@μάτο – δεν υπήρχαν αναφορές, οπότε έπρεπε να εφεύρεις κάτι που δεν είχε ξαναγίνει». Ο Patrick Codenys των Front 242 συμφωνεί με αυτό. «Έβλεπα τα synthesisers σαν ορφανά», λέει.
«Επειδή αυτά τα μηχανήματα δεν είχαν παρελθόν, σε αντίθεση με το όταν πιάνεις μια κιθάρα και αμέσως μπορείς να εντοπίσεις μια διαδρομή πίσω στα μπλουζ και τα λοιπά. Όταν δουλεύεις με αυτά τα ορφανά, είσαι πολύ ελεύθερος να πας προς οποιαδήποτε κατεύθυνση».
«Αρχικά οι DAF ήταν μια συμβατική μπάντα που πειραματιζόταν σε ένα σκοτεινό, υγρό υπόγειο παίζοντας με ένα στυλόφωνο και ένα πολύ παλιό drum kit. Για να συγκεντρώσουν χρήματα για το πρώτο τους synth, πήγαν στην Ολλανδία για να αγοράσουν χασίς για να το μεταπωλήσουν στο Ντίσελντορφ» γράφει ο Daniel Dylan Wray στον Guardian.
«Σε συνδυασμό με τα γρυλίσματα και την αναμφισβήτητη κορυφαία ενέργειά του, υπάρχει κάτι παραπάνω από μια μυρωδιά σεξ στο κομμάτι, αλλά είναι επίσης μια ωδή στην εργατική τάξη»
Οι Front 242
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Μια ωδή στην εργατική τάξη
Σύντομα όμως οι DAF έγιναν ένα αδυνατισμένο ντουέτο και το 1981 κυκλοφόρησαν τον κλασικό EBM δίσκο Alles Ist Gut, με έναν Delgado χωρίς μπλούζα και ιδρωμένο στο εξώφυλλο. «Πάντα λέγαμε στα 80s: θέλουμε να σας κάνουμε να ιδρώσετε και να βγάλετε το πουκάμισό σας», λέει ο Görl.
«Ήταν σχεδόν ένα ομοερωτικό πράγμα». Ο Delgado, ο οποίος ήταν αμφιφυλόφιλος, εξήγησε κάποτε ότι το DNA του γκρουπ ήταν απλά «σεξ και ηλεκτρονικά».
«Ο ιδρώτας έσταζε από κάθε πόρο αυτών των νέων συγκροτημάτων. Το single-ορόσημο των Die Krupps Wahre Arbeit, Wahrer Lohn θα μεταποιηθεί αργότερα σε συνεργασία με τους Nitzer Ebb στο The Machineries of Joy, το οποίο περιλαμβάνει παθιασμένα ουρλιαχτά για τη δουλειά, τον πόνο και τους μυς» συνεχίζει ο Daniel Dylan Wray στον Guardian και εξηγεί:
«Σε συνδυασμό με τα γρυλίσματα και την αναμφισβήτητη κορυφαία ενέργειά του, υπάρχει κάτι παραπάνω από μια μυρωδιά σεξ στο κομμάτι, αλλά είναι επίσης μια ωδή στην εργατική τάξη».
«Ο μπαμπάς μου ήταν οδηγός φορτηγού, επειδή μετά τον πόλεμο υπήρχαν πολλά μπάζα, οπότε αυτός ήταν ο τρόπος για να βγάλεις χρήματα», λέει ο Engler.
«Δεν θυμάμαι να έκανα ποτέ παρέα με τύπους του λευκού κολάρου. Η σωματική εργασία είναι ένα μεγάλο μέρος αυτού που κάνουμε, ειδικά στη σκηνή».
«Ήμασταν βρωμερά πλούσιοι. Πετούσαμε πάντα μόνο στην πρώτη θέση, αγοράζαμε μόνο ρούχα Armani και μέναμε στα πιο ακριβά ξενοδοχεία»
«Μας ρωτούσαν, ‘Είστε Ναζί;’»
Οι ζωντανές συναυλίες συχνά άφηναν το κοινό με το στόμα ανοιχτό ή να αποχωρεί εσπευσμένα. Οι Front 242 περπατούσαν γύρω από μια σκηνή γεμάτη καπνό με μπότες μάχης, περιτριγυρισμένοι από δίχτυα παραλλαγής, καθώς τα στροβιλιστικά φώτα έσκαγαν με ξέφρενη ένταση.
«Δεν είχαμε μηχανές καπνού, οπότε πετούσαμε βόμβες καπνού στρατιωτικού τύπου στη σκηνή», θυμάται ο Codenys.
«Μερικές φορές οι πρώτες 10 σειρές του κοινού έπρεπε να φύγουν γιατί έκλαιγαν από τον καπνό. Ήταν επίσης ένα είδος βασανιστηρίου για εμάς να παίζουμε και μέσα από αυτό. Ήταν τρελό».
Η αισθητική ορισμένων από τις ομάδες ήταν συχνά μιλιταριστική, με μαύρο δέρμα και κοντά, κοφτερά κουρέματα, και συχνά προκαλούσε προβλήματα.
«Μας επέκριναν συχνά επειδή μοιάζαμε με τους τύπους των SS», λέει ο Görl.
«Μας ρωτούσαν, ‘Είστε Ναζί;’. Γελούσαμε πολύ με αυτές τις μαλακίες. Αλλά δεν τους απαντούσαμε. Δεν θέλαμε να δικαιολογηθούμε απέναντί τους. Τους λέγαμε ότι κάνουμε ό,τι θέλουμε.
»Πολλά μέσα ενημέρωσης και ραδιοφωνικοί σταθμοί μας απέφευγαν. Δεν μπορείτε να κάνετε τέτοια πράγματα μας έλεγαν. Εμείς όμως απλώς γελούσαμε και αυτό μας ώθησε ακόμα περισσότερο να προσβάλλουμε και να είμαστε προκλητικοί».
Ο Delgado περιέγραψε τις αισθητικές τους επιλογές, καθώς και τις στιχουργικές τους αναφορές στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι, ως «απομυθοποίηση του φασισμού. Παίρναμε αυτά τα θέματα και τα βάζαμε σε ένα ανόητο ντίσκο πλαίσιο».
Gabi Delgado and Robert Görl των DAF
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Όλα συνδέονται με την κατάσταση του ψυχρού πολέμου»
Οι Front 242, με τις ασορτί στρατιωτικές στολές τους, αντιμετώπισαν παρόμοιες κατηγορίες. «Μας έχουν αποκαλέσει φασίστες», λέει ο Codenys. «Αλλά ταυτόχρονα μας έχουν ακυρώσει συναυλίες επειδή θεωρούσαν ότι είμαστε εξαιρετικά αριστεροί».
Το συγκρότημα προσπαθούσε να ενσαρκώσει μια εποχή που είχε τις ρίζες της στο φόβο, την παράνοια και τη βία.
«Παίρναμε δείγματα από τις ειδήσεις και τις πολεμικές ταινίες και βγάζαμε μουσική που ήταν πολύ απειλητική», εξηγεί.
«Αλλά αυτή ήταν μια εποχή της δεκαετίας του ’80 που υπήρχε μια πραγματική απειλή και ως καλλιτέχνης είσαι σφουγγάρι της εποχής σου. Το να κάνεις αυτή την πολύ underground, σκοτεινή πολεμική μουσική που είναι απειλητική και προκλητική… όλα συνδέονται με την κατάσταση του ψυχρού πολέμου».
«Χωρίσαμε ακριβώς στο σημείο που η δισκογραφική εταιρεία είχε πολύ μεγάλα σχέδια»
Υπήρχε επίσης η αίσθηση της εύρεσης και της κατοχής μιας ξεχωριστής ταυτότητας. «Ήταν σημαντικό να τραγουδάμε στα γερμανικά», λέει ο Görl.
«Το ότι μια τόσο προοδευτική μουσική ήταν δυνατή στη γερμανική γλώσσα ήταν κάτι πολύ σημαντικό για εμάς. Μέχρι τότε οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί είχαν το μονοπώλιο στη σύγχρονη μουσική – εμείς σπάσαμε την κυριαρχία τους».
Οι DAF είχαν τεράστια επιτυχία, πουλώντας εκατοντάδες χιλιάδες δίσκους και παραμένοντας στα charts της Γερμανίας για σχεδόν ένα ολόκληρο χρόνο. Αλλά μαζί με αυτό ήρθαν και οι συνήθεις παγίδες και μετά το 1982 με το Für Immer, διαλύθηκαν για μερικά χρόνια.
Ο Delgado θυμήθηκε αργότερα αυτή την περίοδο: «Ήμασταν βρωμερά πλούσιοι. Πετούσαμε πάντα μόνο στην πρώτη θέση, αγοράζαμε μόνο ρούχα Armani και μέναμε στα πιο ακριβά ξενοδοχεία». Ο Görl γελάει με όλα αυτά σήμερα. «Χωρίσαμε ακριβώς στο σημείο που η δισκογραφική εταιρεία είχε πολύ μεγάλα σχέδια για να γίνουμε ακόμα πιο επιτυχημένοι», λέει. «Έλεγαν, ‘είστε τρελοί; Αλλά έτσι ήμασταν εγώ και ο Gabi».
Άρχισε να διαμορφώνει μια νέα γενιά DJs και παραγωγών, με τον αείμνηστο Andrew Weatherall να θυμάται κάποτε ότι ακούγοντας το χτυπητό Join in the Chant των Nitzer Ebb σε ένα κλαμπ ήταν το πιο κοντινό που ένιωσε ποτέ στον Θεό
Nine Inch Nails / Photo: Flickr
Το πιο κοντινό που ένιωσε ποτέ στον Θεό
Ωστόσο, η μουσική συνέχισε να κερδίζει έδαφος καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80. Ο Görl θυμάται ότι πήγε για ένα πολυπόθητο διάλειμμα στην Ταϊλάνδη και μέσα σε 30 λεπτά από την είσοδό του σε ένα νυχτερινό κέντρο στην Μπανγκόκ άκουγε τη δική του μουσική.
Καθώς η techno γιγαντωνόταν – μαζί με το ακόμη πιο σκληρό βελγικό κίνημα new beat που ακολούθησε – το EBM αποδείχθηκε το τέλειο είδος για να συνδέσει όλα αυτά.
«Δεν μπορούσες να το χάσεις», λέει ο Engler. «Κάθε κλαμπ το έπαιζε εκείνη την εποχή». Άρχισε να διαμορφώνει μια νέα γενιά DJs και παραγωγών, με τον αείμνηστο Andrew Weatherall να θυμάται κάποτε ότι ακούγοντας το χτυπητό Join in the Chant των Nitzer Ebb σε ένα κλαμπ ήταν το πιο κοντινό που ένιωσε ποτέ στον Θεό.
«Δημιουργήσαμε κάτι που δεν ακουγόταν σαν τίποτα ή κανέναν άλλο»
Αμέτρητες νέες μπάντες EBM υπάρχουν σήμερα – Chrome Corpse, the Juggernauts και Visitor – και πολλές από τις αυθεντικές εξακολουθούν να περιοδεύουν. Υπάρχει όμως η αίσθηση ότι το κεφάλαιο κλείνει για κάποιους από τους αρχικούς πρωτοπόρους.
Οι Front 242 έχουν αποσυρθεί και μόλις έδωσαν τις τελευταίες τους συναυλίες, ενώ ο Görl παραδέχεται ότι οι παλιοί DAF πέθαναν μαζί με τον Delgado το 2020, αν και εξακολουθεί να έχει μελλοντικά σχέδια για μια νέα επανάληψη.
Αλλά αισθάνεται ότι το αρχικό τους μάντρα ήταν μια επιτυχία που εξακολουθεί να ζει. «Δημιουργήσαμε κάτι που δεν ακουγόταν σαν τίποτα ή κανέναν άλλο», λέει ο Görl. «Κάτι πραγματικά πρωτότυπο».
*Το Electronic Body Music κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Mionaetti και κυκλοφορεί τώρα
*Με στοιχεία από theguardian.com | Αρχική Φωτό: Gabi Delgado and Robert Görl των DAF / Public Domain
