«Μια παράξενη εξαφάνιση» της Άννα Κάθριν Γρην τώρα και στα ελληνικά

Τι να έχει συμβεί άραγε με την όμορφη ράφτρα που εξαφανίζεται μια μέρα μυστηριωδώς από το πλουσιόσπιτο στο οποίο εργάζεται στη Νέα Υόρκη;

Τι να έχει συμβεί άραγε με την όμορφη ράφτρα που εξαφανίζεται μια μέρα μυστηριωδώς από το πλουσιόσπιτο στο οποίο εργάζεται στη Νέα Υόρκη; Τι ρόλο παίζει η οικονόμος του σπιτιού η οποία καταγγέλλει πανικόβλητη το γεγονός στην αστυνομία, αλλά αρνείται να εξηγήσει για ποιο λόγο τρέφει τόσο μεγάλο (στα όρια του πάθους) ενδιαφέρον για την εξαφανισμένη; Και ο κύριος της αστικής έπαυλης; Γιατί δείχνει τόσο απόμακρος και υπερόπτης; Τι κρύβει το παγωμένο πρόσωπό του; Πρόκειται πράγματι για περιφρόνηση και αδιαφορία ή τη στάση του υπαγορεύουν κάποιοι ύποπτοι, ακόμα και σκοτεινοί παράγοντες; Διότι πώς θα πρέπει να ερμηνεύσουν ο παχουλός και λιγομίλητος ντετέκτιβ Εμπενέζερ Γκράις και ο νεαρός και ανυπόμονος (το αίμα τρέχει στις φλέβες του λόγω ηλικίας) βοηθός του; Αυτή είναι η ιστορία την οποία ξετυλίγει η Anna Katharine Green στο μυθιστόρημά της «Μια παράξενη εξαφάνιση», που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά, σε μετάφραση του Ανδρέα Αποστολίδη, από τις εκδόσεις Gutenberg.

Η Άννα Κάθριν Γκρην γεννήθηκε στο Μπρούκλιν το 1846 και πέθανε στο Μπάφαλο το 1935. Στην αρχή ασχολήθηκε με την ποίηση, θέλοντας να εκφράσει τις ρομαντικές της διαθέσεις, αλλά γρήγορα στράφηκε στην αστυνομική λογοτεχνία, όπου και σημείωσε εξαρχής μεγάλη επιτυχία. Το πρώτο της αστυνομικό μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε το 1878 και είχε τίτλο «Υπόθεση Λέβενγουορθ» (κυκλοφόρησε από τον Gutenberg το 2017 σε μετάφραση Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου), πουλώντας αδιανόητο για την εποχή αριθμό αντιτύπων. Η «Παράξενη εξαφάνιση» δημοσιεύτηκε δύο χρόνια αργότερα και καθιέρωσε την Γκρην ως συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων. Ήταν αναμφισβήτητα πρωτοπόρος: όχι μόνο διότι δύσκολα μπορούσε να φανταστεί κάποιος τότε μια γυναίκα στον ρόλο της συγγραφέως αστυνομικής λογοτεχνίας (πολλοί πίστεψαν πως επρόκειτο για ψευδώνυμο και εκδοτικό τρικ), αλλά και επειδή ελάχιστοι συγγραφείς εκείνα τα χρόνια είχαν επιδοθεί στο είδος. Με την εξαίρεση του Έντγκαρ Άλαν Πόε, όλοι, σε Ευρώπη και ΗΠΑ, ήρθαν μετά: ο Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, με ήρωα τον Σέρλοκ Χολμς, ο Γκαστόν Λερού με τον Ζοζέφ Ρουλεταμπίλ, η Αγκάθα Κρίστι με τον Ηρακλή Πουαρό. Η Κρίστι δεν δίσταζε να δηλώσει τον θαυμασμό της για την Γκρην, λέγοντας πως ο Πουαρό όφειλε όντως πολλά στον Εμπενέζερ Γκράις, ενώ ένας άλλος δημοφιλής εκπρόσωπος της βρετανικής αστυνομικής λογοτεχνικής σκηνής, ο Γούιλκι Κόλινς, επίσης δεν έκρυβε την άπειρη εκτίμησή του για τη δουλειά της.

Η επίδραση του Κόλινς είναι φανερή στην «Παράξενη εξαφάνιση», όπου συναντάμε μεγάλα ερωτικά πάθη, υψηλά, πλην προσεκτικά μεταμφιεσμένα συναισθήματα, ίσως κι έναν κάποιο μελοδραματισμό που έρχεται κάποτε να συνοδέψει τις κινήσεις και τις αντιδράσεις των ηρώων. Το μεγάλο ταλέντο, όμως, της Γκρην είναι η ικανότητά της να στήνει μια προσεκτικά υφασμένη πλοκή, με πλήθος αινίγματα και άλυτα ερωτήματα για τα οποία θα πρέπει να βρει πάραυτα απαντήσεις ο δαιμόνιος ντετέκτιβ της. Οι πολλές συμπτώσεις, όπως και μια κάποια φλυαρία, μαζί με τις σίγουρα κουραστικές περιγραφές αντικειμένων και χώρων, είναι στοιχεία που εντοπίζει κανείς εύκολα στο γράψιμο της Γκρην, αλλά προδίδουν απλώς το λογοτεχνικό κλίμα του καιρού της. Κατά τα άλλα, το μυστήριο παραμένει ακόμα και με σημερινούς όρους συναρπαστικό (ας μην ξεχνάμε πως ζούμε στον ρυθμό της πολυσέλιδης και με καταιγιστική δράση σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας) και δικαιολογεί τον τίτλο που έχει εξασφαλίσει εδώ και δεκαετίες η συγγραφέας: «μητέρα» του αμερικανικού αστυνομικού μυθιστορήματος.

Ωραία διαγράφει η Γκρην και τους χαρακτήρες της «Παράξενης εξαφάνισης»: έτοιμοι να αγαπήσουν τρελά και να δοθούν με όλη τη δύναμη της ψυχής τους στον άλλον, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση να ξεφύγουν από τις κοινωνικές συμβάσεις και τους περιορισμούς τους οποίους επιβάλλει η ταξική τους θέση. Και από αυτή την άποψη, ο κόσμος της Νέας Υόρκης, όπως προβάλλει στις σελίδες της (η Γκρην είναι γέννημα-θρέμμα Νεοϋορκέζα), είναι ένας κόσμος σκληρών οικονομικών συγκρούσεων: από τη μια πλευρά το άφθονο, παχυλό και κληρονομικό χρήμα και από την άλλη οι αφανείς και οι περιθωριοποιημένοι, που μπορεί είτε να κατρακυλήσουν στην παρανομία και το έγκλημα είτε να διαλέξουν έναν έντιμο πλην εξαιρετικά δύσκολο και βασανιστικό δρόμο. Μια ιστορία μυστηρίου σαν να γράφτηκε χθες.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ