Κρήτη

Πρόταση στην διαβούλευση για τα καταπατημένα ακίνητα

Δημοσιεύτηκε στις 01/02/2023 15:54

Δημοσιεύτηκαν, οι παρατηρήσεις του Δήμου Ηρακλείου, σχετικά με το υπό διαβούλευση σχέδιο Νόμου «Ρυθμίσεις για τα κατεχόμενα ακίνητα και άλλες διατάξεις για την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου», οι οποίες βασίζονται σε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.

Όπως επισημαίνεται σε αυτές:

Θέμα: Παρατηρήσεις σχετικά με το υπό διαβούλευση σχέδιο Νόμου «Ρυθμίσεις για τα κατεχόμενα ακίνητα και άλλες διατάξεις για την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου»

Συνημμένα: Η με αρ. 144/2022 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου

Εντός των διοικητικών ορίων της κοινότητας Νέας Αλικαρνασσού, αλλά και σε άλλες περιοχές του Δήμου Ηρακλείου, εμφανίζεται να κατέχονται τμήματα δημοτικών εκτάσεων από ιδιώτες, αλλά και φορείς του Δημοσίου.

Το μεγαλύτερο μέρος των καταπατητών κατέλαβε αυθαίρετα τα τμήματα αυτά προκειμένου να ανεγείρει σε αυτά κατοικίες ή να τα καλλιεργήσει. Σε κάποιες περιπτώσεις οι κάτοχοι των εκτάσεων αυτών επικαλούνται τίτλους κυριότητας με πωλητή το ελληνικό δημόσιο, το οποίο, όμως, κατά το χρόνο σύνταξης των σχετικών πωλητηρίων δεν είχε την κυριότητα των εκτάσεων που εκποιήθηκαν.

Προκειμένου το Δημοτικό Συμβούλιο και στη συνέχεια οι κρατικοί φορείς, να ενημερωθούν ώστε να δρομολογηθούν λύσεις στα προβλήματα που συνεπάγονται της αδυναμίας του Δήμου να εκποιήσει τμήματα των καταπατημένων εκτάσεών του, συντάχθηκε έκθεση η οποία εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου την 20ή Ιουνίου του 2022 με την με αρ. 144 απόφασή του.

Στα πλαίσια των διαδικασιών διαβούλευσης που λαμβάνουν χώρα την τρέχουσα περίοδο σχετικά με το σχέδιο Νόμου «Ρυθμίσεις για τα κατεχόμενα ακίνητα και άλλες διατάξεις για την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου», σας αποστέλλουμε συνημμένα την με αρ. 144/2022 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και την σχετική έκθεση με θέμα «Έκθεση περί ιδιοκτησιακού καθεστώτος σχετικά με δημοτικά ακίνητα και καταπατήσεις στην Κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού Δήμου Ηρακλείου» με τα συνημμένα αυτής, προκειμένου να μεριμνήσετε ώστε δοθεί η δυνατότητα εκποίησης όχι μόνο δημόσιων αλλά και δημοτικών κατεχόμενων εκτάσεων, λαμβάνοντας υπόψη και τις ιδιαίτερες περιπτώσεις που απαντώνται στην περιοχή μας.

Ο Αντιδήμαρχος Δημοτικής Περιουσίας

Μ. Βασιλάκης

Εσ. Διανομή:

Γραφείο Δημάρχου
Κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού
Αντιδήμαρχος Οικονομικών & Διοικητικών Υπηρεσιών
Γενική Γραμματέας Δήμου Ηρακλείου
Δ/νση Οικονομικών Υπηρεσιών
Δ/νση Πολεοδομίας
Τμήμα Δημοτικής Περιουσίας
Νομικό Τμήμα

Έκθεση περί ιδιοκτησιακού καθεστώτος σχετικά με δημοτικά ακίνητα και καταπατήσεις στην Κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού Δήμου Ηρακλείου (αποφ Δ.Σ. 144/2022)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΟ

α) Διανομές Υπουργείου Γεωργίας στη Νέα Αλικαρνασσό

β) Συνοικισμοί

γ) Εκποιήσεις Δημοσίου σε Τρίτους

δ) Εκποιήσεις Εκτάσεων από το Δήμο

ε) Ειδικές περιπτώσεις καταπατήσεων

στ) Καταπατήσεις στην δημοτική περιουσία Δήμου Ηρακλείου

ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑΤΟΣ ΝΕΑΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ ΕΤΟΥΣ 1932
ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ 1932
ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ 64625/1935 (ΦΕΚ 107/Β)
ΔΙΑΝΟΜΗ 1955-1956
ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

α) 507/88 απόφαση του Αρείου Πάγου

β) 31/1990 απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ «ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΝΕΑΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ» 1996

ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΟ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΜΕ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΥΣ
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΙΤΛΩΝ ΠΑΡΑ ΜΗ ΚΥΡΙΟΥ

α) Παραχωρητήριο Ελληνικού Δημοσίου σε ιδιώτες σε συνοικισμούς

β) Τίτλος Ανταλλάξιμου Υπ. Οικονομικών σε ιδιώτες

ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ)

α) σε ΝΠΔΔ

β) σε ιδιώτες (275/2015 Τρ.Εφ.Αν.Κ)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εντός των διοικητικών ορίων της κοινότητας Νέας Αλικαρνασσού, εμφανίζεται να κατέχουν τμήματα δημοτικών εκτάσεων ιδιώτες, αλλά και φορείς του Δημοσίου. Οι λόγοι που οδήγησαν στην κατάληψη των τμημάτων αυτών, αλλά και οι προσπάθειες του Δήμου να αναγνωρίσει και να προστατεύσει την περιουσία του αναλύονται παρακάτω. Πρόσφατα, από δημοσίευμα της «Καθημερινής» του Σαββατοκύριακου 5/6 Μαρτίου 2022 και της «Ναυτεμπορικής» του Σαββάτου 30 Απριλίου 2022, πληροφορηθήκαμε την πρόθεση της Κυβέρνησης να καταθέσει νομοσχέδιο, βάσει του οποίου καταπατημένες δημόσιες γαίες θα αποδοθούν σε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και λοιπούς. Διαφαίνεται επομένως η δυνατότητα να τακτοποιηθούν προβλήματα που ταλανίζουν επί δεκαετίες τον Δήμο και δημότες του Ηρακλείου.

Πρέπει πρώτα απ’ όλα να διευκρινιστεί ότι το νομοσχέδιο θα πρέπει να αφορά όχι μόνο δημόσιες γαίες αλλά και δημοτικές και όχι μόνο πρόσφυγες αλλά και αυτόχθονες καταπατητές.

Διανομές του Υπουργείου Γεωργίας και, κατά συνέπεια, και καταπατήσεις υπάρχουν σε διάφορες περιοχές του Δήμου Ηρακλείου. Μεγαλύτερα είναι τα προβλήματα στην Δημοτική Κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού, επειδή το Υπουργείο Γεωργίας μοίρασε την δεκαετία του 1950 σε ιδιώτες και δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς κληροτεμάχια, που είχε διανείμει το 1932 στην τότε Κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού. Η Κοινότητα, μετά από μακρούς δικαστικούς αγώνες δικαιώθηκε και σήμερα πρέπει να δοθούν λύσεις:

Γι’ αυτούς που έλαβαν ακίνητα για οικογενειακή στέγαση
Γι’ αυτούς που αγόρασαν ακίνητα από το Δημόσιο
Για καταπατητές, που εντάχθηκαν το 1995 στους τότε ισχύσαντες νόμους για την εξαγορά καταπατηθέντων ακινήτων και πρόλαβαν ή δεν πρόλαβαν να εξοφλήσουν το τίμημα
Για καταπατηθέντα ακίνητα, στα οποία προσκυρώνονται τμήματα δημοτικών ακινήτων λόγω εφαρμογής του σχεδίου πόλης ή τα οποία καταλαμβάνουν μικρή έκταση κοινόχρηστου χώρου.
Για ακίνητα, που παραχώρησε το Ελληνικό Δημόσιο, ενώ δεν του ανήκαν, σε υπηρεσίες και οργανισμούς.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Στη σημερινή περιοχή της Νέας Αλικαρνασσού εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες της περιόδου 1914 έως 1922, περιοχή η οποία μέχρι τότε ήταν καθαρά γεωργική. Ήταν ένας από τους πέντε πρώτους οικισμούς που ιδρύθηκαν στην ελληνική επικράτεια με ευθύνη της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων. Ο πρώτος οικισμός ολοκληρώθηκε το 1925 και παραδόθηκαν τα πρώτα σπίτια με επικρατέστερο στοιχείο τους πρόσφυγες της Παλιάς Αλικαρνασσού, αφού στην απογραφή του 1928 από τους 1500 κατοίκους οι 1317 προερχόταν από το προσφυγικό στοιχείο. Το 1926 συστήνεται η κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού με έδρα τον οικισμό Νέας Αλικαρνασσού( ΦΕΚ 186Α – 07/06/1926). Με το Ν. 3852/2010, η Νέα Αλικαρνασσός αποτελεί σήμερα Κοινότητα και ιστορική πρωτεύουσα του Δήμου Ηρακλείου.

α) ΔΙΑΝΟΜΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟ

Το 1932, με το από 17/12/1932 πρακτικό της της Επιτροπής Τακτοποίησης Αγροκτήματος Νέας Αλικαρνασσού, παραχωρήθηκαν στην κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού και σε ιδιώτες εδαφικές εκτάσεις (κληροτεμάχια). Στην κοινότητα παραχωρήθηκαν τα κληροτεμάχια (βοσκότοποι και χαράδρες) 2, 3, 4, 34, 230, 247, 272(εξ αδιαιρέτου με ιδιώτη) 306, 311, 312, 307&317 (ποσοστό κοινότητας 11/30 εξ αδιαιρέτου με ιδιώτες), τα κληροτεμάχια 18 και 45 (τα οποία αναφέρονται ως αγροτικός συνοικισμός), τα κληροτεμάχια 83 και 84 για τη δημιουργία του νεκροταφείου και οδού πρόσβασης σε αυτό, το κληροτεμάχιο 22 ως σχολικός κλήρος και τα κληροτεμάχια 6, 7, 25, 27, 28, 32, 33, 46, 67, 82, 88 και 321 ως αγροί. Η απόφαση της επιτροπής εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμόν 64625/21-6-1935 απόφαση του Υπουργού Γεωργίας που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 107/Β. Ο τίτλος κυριότητας του Δήμου, μεταγράφηκε στο Υποθηκοφυλακείο Ηρακλείου στον τόμο 143 με αριθμό μεταγραφής 64649 την 30ή Αυγούστου 1937.

Τα έτη 1955-1956, το Υπουργείο Γεωργίας, μη λαμβάνοντας υπόψη την αρχική διανομή, προχώρησε αυθαίρετα σε νέα διανομή, διένειμε τμήματα των κληροτεμαχίων της κοινότητας στο δημόσιο, σε άλλους φορείς και ιδιώτες. Η αρίθμηση και τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά αυτών στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εντελώς διαφορετική από την αρχική (πχ τμήμα του αρχικού κληροτεμαχίου 317 πήρε αριθμό 325 (Αεροδρόμιο), τμήμα του αρχικού κληροτεμαχίου 4 πήρε αριθμό 317(ΟΤΕ) κλπ).

Μετά από πολύχρονους δικαστικούς αγώνες μεταξύ της Νέας Αλικαρνασσού και του Ελληνικού Δημοσίου, με τις με αρ. 507/88 απόφαση του Αρείου Πάγου και 31/1990 απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου αναγνωρίστηκε η συγκυριότητα του Δήμου κατά 11/30 στο κληροτεμάχιο 307&317 και η κυριότητα των 2, 3, 4, 34, 230, 247, 272, 306, 311, 312, 18, 7, 6, 25, 27, 28, 46, 67 και 321. Μέχρι την περίοδο εκείνη, σημειώθηκαν πολλές καταπατήσεις τόσο από ιδιώτες όσο και από κρατικούς φορείς.

Κάποια από τα ανωτέρω (πχ 25, 67, 88, τμήμα του 18 κλπ) αναγνωρίστηκαν εκ των υστέρων ότι ανήκαν σε γηγενείς. Επειδή σε συγκεκριμένα κληροτεμάχια (πχ 88, 67) η κοινότητα και μετέπειτα ο Δήμος Νέας Αλικαρνασσού είχαν ήδη προχωρήσει σε εργασίες για την αξιοποίησή τους, αγοράστηκαν από το Δήμο με συμβολαιογραφικές πράξεις.

Το έτος 1996 ο δήμος προχώρησε στη μελέτη «ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΕΑΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ», προκειμένου να αποτυπωθεί η περιοχή και να εφαρμοστούν, επί της αποτύπωσης, τα όρια των δημοτικών κληροτεμαχίων. Συντάχθηκαν κτηματολογικοί πίνακες στους οποίους αποτυπώνονται οι εκτάσεις του Δήμου που κατείχαν δημόσιες υπηρεσίες και ιδιώτες. Ο Δήμος, διεκδικώντας τα δικαιώματά του, προχώρησε σε πληθώρα αγωγών με αποτέλεσμα να έχουν εκδοθεί πολλές δικαστικές αποφάσεις που αναγνωρίζουν την κυριότητα του Δήμου και για τις εκτάσεις για τις οποίες υπάρχει τίτλος ιδιοκτησίας από άλλο δημόσιο φορέα. Σε όλες τις περιπτώσεις που ο Δήμος ή οι κατέχοντες τίτλους ιδιοκτησίας από άλλους φορείς ή ιδιώτες στράφηκαν στο δικαστήριο για την αναγνώριση της κυριότητας τους, αναγνωρίστηκε η κυριότητα του Δήμου και διατάχθηκε η αποβολή των κατεχόντων. Σε αρκετές περιπτώσεις, μετά την έκδοση τελεσίδικων αποφάσεων, ο Δήμος έχει επανακτήσει τα δικαιώματά του ενώ σε άλλες (σε εκτάσεις που περιέχουν κατοικίες ιδιωτών) οι αποφάσεις δεν έχουν ακόμη εκτελεστεί. Στην τελευταία περίπτωση, και εφόσον εκδοθεί σχετική νομοθετική ρύθμιση για απευθείας εκποίηση των εδαφικών τμημάτων όπου έχουν ανεγείρει τις κατοικίες, θα πρέπει να προβλεφθεί εάν θα δίνεται η δυνατότητα (για λόγους ισονομίας) σε αυτούς να εξαγοράσουν τα εδαφικά τμήματα επί των οποίων έχουν κατασκευάσει σπίτια, αποδίδοντας την υπόλοιπη εδαφική έκταση στο Δήμο. Δεδομένου ότι τα ακίνητα είναι δημοτικά, το τίμημα της αγοράς τους θα πρέπει να μπορεί να καθοριστεί από το Δημοτικό Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη και κοινωνικά κριτήρια, σύμφωνα με την παρ. δ .

β) ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ

Όπως προαναφέρθηκε, τα κληροτεμάχια 18 και 45 αναφέρονταν στη διανομή του 1932, ως αγροτικοί συνοικισμοί. Παρά το γεγονός ότι τα εδαφικά τμήματα αυτά είχαν παραχωρηθεί στην Κοινότητα, το ελληνικό δημόσιο προχώρησε στη μεταβίβαση τμημάτων αυτών σε οικογένειες, για τη στεγαστική τους αποκατάσταση. Αποτέλεσμα αυτού, οι δικαιούχοι που απέκτησαν ακίνητα στα κληροτεμάχια αυτά να μην έχουν ισχυρούς τίτλους κυριότητας δεδομένου ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν ήταν κύριος αυτών.

Ταυτόχρονα διαπιστώθηκε ότι σε τμήματα άλλου κληροτεμαχίου (κληροτεμάχιο 2) παραχωρήθηκαν ακίνητα από το Υπουργείο Πρόνοιας. Σε διάγραμμα του 1931 που προσκομίστηκε στο δήμο από το αρμόδιο υπουργείο στα πλαίσια της ανάθεσης πράξης εφαρμογής στην περιοχή «Θαλασσινά», διαπιστώθηκε ότι έκταση η οποία εμφανίζεται να έχει παραχωρηθεί στην Πρόνοια από το έτος 1929 εμπίπτει στο κληροτεμάχιο 2, το οποίο όμως, όπως προαναφέρθηκε, έχει αναγνωριστεί ως ιδιοκτησία του Δήμου. Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί ότι μεγάλο μέρος των κατοίκων της έκτασης αυτής δεν διαθέτουν παραχωρητήρια της Πρόνοιας, γεγονός που υποδεικνύει ότι είτε οι κάτοικοι αυτοί δεν ήταν δικαιούχοι στεγαστικής αποκατάστασης είτε δεν έγιναν πράξεις μεταβίβασης για άλλους λόγους. Για το λόγο αυτό και εφόσον εκδοθεί σχετική νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να προβλεφθεί εάν θα δίνεται η δυνατότητα μεταβίβασης άνευ τιμήματος μόνο σε όσους προσκομίσουν παραχωρητήρια στεγαστικής αποκατάστασης. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σύμφωνα με την παρακάτω παράγραφο δ.

γ) ΕΚΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ

Μέχρι την τελεσίδικη αναγνώριση της κυριότητας του Δήμου το 1990, και ενώ οι δικαστικές διαμάχες του δήμου για την αναγνώριση της κυριότητας του δεν είχαν τελεσιδικήσει, το Υπουργείο Οικονομικών, κατέγραψε τις εκτάσεις που θεωρήθηκαν αδιάθετες από τη διανομή του 1955 τις χώρισε σε μικρότερα τμήματα τα οποία αρίθμησε εκ νέου (ΑΚ: Αριθμός βιβλίου Κτηματογράφησης) και προχώρησε σε εκποιήσεις τους. Οι αγοραστές αυτών, απέκτησαν, ομοίως, μη ισχυρούς τίτλους παρά μη κυρίου. Όσοι διεκδίκησαν την κυριότητά τους σε δικαστικούς αγώνες με το Δήμο έχουν χάσει τις περιουσίες τους, ενώ το Δημόσιο ουδέποτε τους αποζημίωσε για τα χρήματα που είχαν καταβάλει. Αντίστοιχες περιπτώσεις συναντάμε και σε άλλες δημοτικές ενότητες του Δήμου Ηρακλείου. Για το λόγο αυτό και εφόσον εκδοθεί σχετική νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει: 1. να προβλεφθεί εάν θα δίνεται η δυνατότητα αποζημίωσης τους από το Δημόσιο παρά το γεγονός ότι έχουν παρέλθει πολλά χρόνια από τη σύνταξη των προαναφερόμενων μεταβιβαστικών συμβολαίων και 2. να έχουν τη δυνατότητα εξαγοράς των ακινήτων που κατέχουν σύμφωνα με την παρακάτω παράγραφο δ.

δ) ΕΚΠΟΙΗΣΕΙΣ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟ

Με τις διατάξεις των Ν.2130/93, 1080/80 και 127/75 και την με αρ. 68/ 1995 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Νέας Αλικαρνασσού αποφασίστηκε η εκποίηση κατεχόμενων δημοτικών εκτάσεων σε δικαιούχους που πληρούσαν συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια.

Κάποιοι από τους κατέχοντες δημοτικές εκτάσεις, υπέβαλλαν στο Δήμο αίτηση εξαγοράς των οικοπεδικών εκτάσεων που κατείχαν. Το Δημοτικό Συμβούλιο, αφού εξετάστηκε κάθε εμπρόθεσμο αίτημα χωριστά, ενέκρινε την απευθείας και άνευ δημοπρασίας εκποίηση δημοτικών εκτάσεων στους αιτούντες που πληρούσαν τις προϋποθέσεις του νόμου δηλαδή, α)να χρησιμοποιούν το ακίνητο για οικογενειακή ή επαγγελματική χρήση, β)να στερούνται άλλου ακινήτου για την ίδια χρήση, γ)να είναι δημότες ή μόνιμοι επί δεκαετία κάτοικοι του δήμου ή της κοινότητας στην οποία βρίσκεται το ακίνητο και τα ακίνητα αυτά να έχουν εμβαδό μέχρι 250 τμ περίπου. Στην περιοχή της Νέας Αλικαρνασσού εγκρίθηκε η απευθείας εκποίηση σε 70 οικογένειες και απορρίφθηκαν ή δεν εξετάστηκαν 95 για διάφορους λόγους (μη κατάθεση δικαιολογητικών, εκπρόθεσμες αιτήσεις, μεγάλο εμβαδό ακινήτου κλπ).

Ο κάθε αιτών, που η αίτησή του έγινε αποδεκτή από το Δημοτικό Συμβούλιο, κλήθηκε να αποζημιώσει το Δήμο για το ακίνητο που κατείχε. Παρά το γεγονός ότι κάποιοι από τους κατόχους εξόφλησαν το τίμημα που αντιστοιχούσε στο ακίνητο που κατείχαν, δεν συνάφθηκαν συμβόλαια μεταβίβασης επειδή οι κατεχόμενες εκτάσεις ήταν μικρότερες των τεσσάρων στρεμμάτων, αποτελούσαν τμήματα κληροτεμαχίων και ήταν εκτός σχεδίου πόλης, επομένως δεν μπορούσαν να συναφθούν μεταβιβαστικά συμβόλαια.

Το έτος 2007 κάποια από τα ακίνητα αυτά εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης και ειδοποιήθηκαν οι ενδιαφερόμενοι για τη σύναψη συμβολαίων αλλά λίγο αργότερα απαγορεύτηκε η σύνταξη συμβολαίων διότι σύμφωνα με το άρθρο 23 του Ν.4014/2011 «απαγορεύεται και είναι απολύτως άκυρη η μεταβίβαση ή η σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο, στο οποίο έχει εκτελεστεί αυθαίρετη κατασκευή ή αλλαγή χρήσης, όπως ειδικότερα ορίζεται στα άρθρα 5 παρ. 2 και 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985 (Α’ 210)». Σύμφωνα με τον ανωτέρω Νόμο τα ακίνητα που θα μπορούσαν να τακτοποιηθούν ώστε να μπορεί να γίνει δυνατή και η σύναψη συμβολαίου, όμως, τα ακίνητα αυτά, τα οποία στο σύνολό τους περιείχαν αυθαίρετα κτίσματα, μπορούσαν να υπαχθούν στο Νόμο εφόσον (μεταξύ άλλων) δεν βρίσκονταν σε εκτάσεις δημοσίου ενώ το σχετικό αίτημα μπορούσε να υποβάλλει ο «φερόμενος ως ιδιοκτήτης ή συνιδιοκτήτης του ακινήτου στο οποίο έχει εκτελεστεί η αυθαίρετη κατασκευή ή έχει εγκατασταθεί αυθαίρετη χρήση ή ο νομίμως εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος», που στη συγκεκριμένη περίπτωση ιδιοκτήτης ήταν ο Δήμος, ο οποίος όμως δεν μπορούσε να συντάξει τους σχετικούς φακέλους διότι τα κτίρια δεν τα είχε ανεγείρει ο ίδιος.

Έκτοτε ο νόμος έχει τροποποιηθεί & συμπληρωθεί πολλές φορές. Στην ισχύουσα νομοθεσία, οι ενέργειες τακτοποίησης του κτιρίου αποτελούν υποχρέωση του ιδιοκτήτη (δηλαδή του Δήμου) ο οποίος όμως δεν έχει ανεγείρει τα κτίσματα επομένως δεν έχει εικόνα για το μέγεθός τους, προηγούμενες ενέργειες τακτοποίησης από τον κατέχοντα, την φέρουσα ικανότητα τους και την ποιότητα κατασκευής τους. Πέρα των παραπάνω δυσκολιών, τα ακίνητα εκτός σχεδίου, ως τμήματα κληροτεμαχίων, δεν μπορούσαν να μεταβιβαστούν μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν.4061/2012

Εξακολουθούν και υπάρχουν αρκετοί καταπατητές, οι οποίοι είτε δεν πρόλαβαν να υπαχθούν καν στην νομοθεσία αν και πληρούσαν τις νόμιμες προϋποθέσεις, είτε κατέθεσαν αιτήσεις και πληρούσαν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις αλλά δεν πλήρωσαν εμπρόθεσμα το σύνολο του ποσού που είχε οριστεί και σήμερα δεν μπορούν να αποπληρώσουν διότι έχει παρέλθει η ημερομηνία που όριζε ο Νόμος και η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου είτε δεν πληρούσαν τα κριτήρια των Ν.2130/93, 1080/80 και 127/75 για την απευθείας εξαγορά των εκτάσεων που κατείχαν.

Εφόσον εκδοθεί σχετική νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να προβλεφθεί εάν θα δίνεται η δυνατότητα απευθείας εξαγοράς των καταπατημένων εκτάσεων από το Δήμο, αν μπορεί να γίνει νόμιμη κατάτμηση κατ’ εξαίρεση της υφιστάμενης σχετικής νομοθεσίας, ποια τα κριτήρια που θα πρέπει να πληρούν για την υπαγωγή του στο νόμο, πως θα αντιμετωπιστούν όσοι έχουν πληρώσει μέρος των οφειλών τους προς το Δήμο και ταυτόχρονα να δίνεται η δυνατότητα τακτοποίησης των κτισμάτων τους από τους ίδιους.

Τέλος, εφόσον υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις με τις οποίες έχει ήδη αναγνωριστεί η κυριότητα του δήμου ή/και έχει διαταχθεί η απόδοση του επιδίκου στο Δήμο, θα πρέπει να εξεταστεί αν θα δίνεται η δυνατότητα στο Δήμο, να προχωρήσει σε εκποίηση επιμέρους τμήματος του επιδίκου σε καταπατητή που πληροί τα κριτήρια του Νόμου και εφόσον σε αυτό έχει ανεγερθεί κτίσμα, για λόγους ισονομίας.

Δεδομένου ότι τα ακίνητα είναι δημοτικά, το τίμημα της αγοράς τους θα πρέπει να μπορεί να καθοριστεί από το Δημοτικό Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη και κοινωνικά κριτήρια.

ε) ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΕΩΝ

Θα πρέπει να γίνει μνεία και σε περιπτώσεις που εντός δημοτικών εκτάσεων έχουν ανεγερθεί μη αυτοτελή κτίρια και η κατεδάφισή τους μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο φέροντα οργανισμό του υπόλοιπου κτιρίου που βρίσκεται σε όμορη ιδιωτική έκταση του ίδιου καταπατητή. Ακόμη και σε περιπτώσεις που προβλέπεται η προσκύρωση των τμημάτων αυτών στις όμορες ιδιοκτησίες, η ύπαρξη του αυθαίρετου κτίσματος εντός της ιδιοκτησίας του Δήμου καθιστά αδύνατη την τακτοποίηση του κτιρίου (στο σύνολό του) από τον όμορο ιδιοκτήτη, ως μη κύριο της όλης έκτασης επί της οποίας έχει ανεγερθεί το κτίσμα.

Η προσκύρωση των τμημάτων αυτών στις όμορες ιδιοκτησίες θεωρούμε ότι θα μπορούσε να γίνει εφόσον : α) Το κτίριο, στο σύνολό του, δύναται να τακτοποιηθεί και β) Το εναπομένον δημοτικό ακίνητο παραμένει αξιοποιήσιμο από το Δήμο και η εκποίηση δεν προκαλεί προβλήματα στην εφαρμογή του σχεδίου πόλης.

Εφόσον εκδοθεί σχετική νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να προβλεφθεί εάν θα δίνεται η δυνατότητα απευθείας εξαγοράς των εκτάσεων αυτών από το Δήμο και ποιο το μέγιστο εμβαδό κτιρίου (ή ποσοστό επί συνολικής δόμησης) πρέπει να είναι το ανώτατο για την εκποίηση αποκλειστικά του εδάφους που έχει καταληφθεί και ταυτόχρονα να δίνεται η δυνατότητα τακτοποίησης των κτισμάτων τους από τους ίδιους που τα κατασκεύασαν.

στ) ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Μεγάλο μέρος της περιουσίας του Δήμου Ηρακλείου προέρχεται από διανομές του Υπουργείου Γεωργίας. Με τις διανομές αυτές περιήλθαν στην κυριότητα του Δήμου Ηρακλείου δρόμοι, πρανή, χάνδακες, ρέματα αλλά και βοσκές, αγροτικά και αστικά ακίνητα. Στα διαγράμματα και στους πίνακες των διανομών απεικονίζονται επίσης και κοινόχρηστοι χώροι του δήμου που προϋπήρχαν των διανομών. Πέραν της Κοινότητας Νέας Αλικαρνασσού, έχουν κυρωθεί διανομές στις κοινότητες Καλλιθέας (περιοχή Καρτερός), Σκαλανίου, Βασιλειών (Σύλλαμος, Άγιος Βλάσης), Άγιο Σύλλα, Προφήτη Ηλία, Κυπαρισσίου, Βουτών αλλά και στην πόλη του Ηρακλείου (Κατσαμπάς, Χρυσοπηγή, Ατσαλένιο, Μασταμπάς, Φορτέτσα, Κορώνη, Θέρισσος κ.α). Σε αρκετές περιπτώσεις τμήματα των παραπάνω κληροτεμαχίων έχουν καταπατηθεί από ιδιώτες και φορείς, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις για απαλλοτριωμένα τμήματα αυτών δεν έχει αποζημιωθεί ο Δήμος.

Η ύπαρξη καταπατήσεων τόσο εντός του αστικού ιστού όσο και σε αγροτικές περιοχές του Δήμου δημιουργεί πολλά και συχνά δυσεπίλυτα προβλήματα όχι μόνο στην εκκαθάριση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ακινήτων του Δήμου αλλά και στην αξιοποίηση και των υπολοίπων περιουσιακών του στοιχείων, στη σύνταξη του Ελληνικού Κτηματολογίου και στην εφαρμογή των σχεδίων πόλης, εις βάρος του συνόλου των κατοίκων του.