Politica 89.8
Γ.Ατσαλάκης: «Oι τράπεζες είναι θωρακισμένες μόνο για μικρής έκτασης αθέτηση δανείων και εκροή καταθέσεων»
Στις αιτίες χρεοκοπίας τριών Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων στην Αμερική αλλά και στον κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Credit Suisse για να καταρρεύσει, αναφέρθηκε ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης από το Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης Γιώργος Ατσαλάκης μιλώντας στον Politica 89.8 και τον Χρήστο Κώνστα.
Ο κ. Ατσαλάκης αναφέρθηκε στους λόγους που μπορεί να καταρρεύσει μια τράπεζα, και πως η χρεοκοπία τραπεζών που σημειώθηκε το 2008, δεν έχει ίδιους λόγους με εκείνους που οδήγησαν τρεις τράπεζες σε χρεοκοπία και σε κρίση την Ελβετική Credit Suisse, επισημαίνοντας πως: « Οι τράπεζες μπορούν να πτωχεύσουν από 2 λόγους. Ο ένας λόγος είναι η απόσυρση των καταθέσεων κι ο άλλος λόγος είναι η μη επιστροφή των δανείων που έχουν πάρει οι δανειολήπτες. Το 2008 οι χρεοκοπίες συνέβησαν επειδή πάρα πολλοί Αμερικανοί δεν επέστρεφαν τα στεγαστικά δάνεια, άρα η μη επιστροφή των δανείων . Σήμερα οι 3 χρεοκοπίες που έχουμε μέχρι τώρα αλλά και η κρίση της Ελεβτικής Credit Suisse, οφείλονται στην απόσυρση των καταθέσεων από πλευράς των πελατών που χρειάστηκαν τα χρήματα για δικούς τους λόγους.»
Τι ισχύει στην περίπτωση της Silvergate σύμφωνα με τον κ. Ατσαλάκη ;
«H Silvergate, για παράδειγμα που ήταν κι η πρώτη τράπεζα που χρεοκόπησε και δεν ακούστηκε τόσο πολύ εδώ, είχε ως αποτέλεσμα να πάει από μόνη της στις αρχές, όπου τις επεσήμαναν να ανακοινώσει την εθελοντική αναστολή των εργασιών της και την εκκαθάριση της. Ο λόγος ήταν ότι είχε καταθέσεις 13 δις εταιριών που συναλλάσσονται με κρυπτονομίσματα, δηλαδή, όταν πάμε να αγοράσουμε ένα κρυπτονόμισμα και δίνουμε δολάρια, η εταιρία που τα παίρνει το ανταλλακτήριο θα πρέπει να τα καταθέσει σε μία τράπεζα, κι αυτή ήταν η Silvergate. Έχοντας όμως πάρα πολλοί χάσει χρήματα από τα κρυπτονομίσματα κι ολοένα και περισσότερος κόσμος καταλάβαινε ότι τα κρυπτονομίσματα δεν αντιπροσωπεύουν καμία αξία, αλλά είναι μια εφεύρεση έξυπνων ανθρώπων να τζογάρουν κάτι και να τους παίρνουν τα λεφτά τους και καταγράφοντας συνεχώς ζημιές, πολλοί από αυτούς πήγαν στα ανταλλακτήρια, και ζήτησαν να πάρουν τα κρυπτονομίσματα που έχουν και να τους δώσουν πίσω δολάρια. Έτσι άρχισαν να αποτραβιούνται καταθέσεις από την Silvergate κι επιπλέον χρεοκόπησε και το ανταλλακτήριο FΤX, κι από εκεί χάθηκαν μερικά χρήματα, με αποτέλεσμα η Silvergate, τα χρήματα των καταθετών τα είχε επενδύσει σε Αμερικάνικα ομόλογα του Αμερικανικού Δημοσίου. Έτσι η Silvergate έπρεπε να τα πουλήσει και να εισπράξει χρήματα και να τα δώσει πίσω στους καταθέτες. Τα κρατικά ομόλογα τώρα, όταν τα πουλήσουμε, μέχρι την λήξη τους αυτό δεν είναι πρόβλημα, δεν έχουμε ζημιά θα πάρουμε τα χρήματα με τα οποία τα έχουμε αγοράσει, όταν όμως τα πουλήσουμε νωρίτερα από την λήξη τους και κυρίως όταν τα πουλήσουμε και τα επιτόκια είναι αρκετά υψηλά, όπως σήμερα που φτάνουν στην Αμερική στο 4,5%, τότε ναι μεν η απόδοση των ομολόγων ανεβαίνει, αλλά η αξία τους μειώνεται. Κι η αξία τους μειώνεται γιατί θα μπορούσε κάποιος να μην πάρει το δικό μας ομόλογο που πουλάμε και να πάρει ένα άλλο που έχει 3% επιτόκιο και να μην πάρει το δικό μας που έχει 1,5%. Για να πάρει το δικό μας, θα πρέπει να το πουλήσουμε σε λιγότερη αξία από ότι το αγοράσαμε, άρα θα καταγράψουμε ζημιές. Κι όταν πάμε να ρίξουμε πολλά ομόλογα, για πώληση στην αγορά αυτό το οποίο θα συμβεί, είναι ότι η υπερπροσφορά των ομολόγων θα ρίξει ακόμα περισσότερο την τιμή, αυτή λοιπόν η τράπεζα, πουλώντας ομόλογα, για να πληρώσει τους καταθέτες, έχασε περίπου 10% από την αξία των ομολόγων που είχε δώσει για να αγοράσει. Αυτό το 10% ήταν μεγαλύτερη αξία από τα ίδια της κεφάλαια, άρα η εταιρία χρεοκόπουσε. Προσπάθησε να κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, όμως κάτω από αυτές τις συνθήκες κανένας επενδυτής δεν δέχεται να συμμετάσχει σε μια επιχείρηση που οδηγείται προς τη χρεοκοπία. Έτσι ανακοίνωσε την εθελοντική αναστολή των εργασιών της και την εκκαθάριση της. Στις ΗΠΑ οι καταθέσεις πάνω από $250.000 δεν είναι εγγυημένες.»
Τι ισχύει στην περίπτωση της Silicon Valley Bank ;
«Το ίδιο έγινε και στην Silicon Valley Bank η οποία το κύριο κεφάλαιο της ήταν νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups), οι οποίες έπαιρναν κεφάλαια από τους επενδυτές και τα κατέθεταν και πολλές φορές, έβαζαν αυτά τα χρήματα ως ενέχυρο κι έπαιρναν και δάνεια, επειδή τα επιτόκια παλαιότερα ήταν πολύ χαμηλά και μπορούσαν να κερδίζουν και να έχουν περισσότερα κεφάλαιο. Όταν όμως από το 22 κι έπειτα αυξήθηκαν τα επιτόκια δανεισμού κι ήταν ακριβό να δανείζονται χρήματα, χρησιμοποιούσαν τις καταθέσεις τους και σταδιακά αποτραβούσαν καταθέσεις, με αποτέλεσμα σε λίγο χρονικό διάστημα, να έχουν αποτραβήξει πολλές καταθέσεις. Μόνο την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή, αποτραβήχτηκαν, 42 δις από τα 200 περίπου δις καταθέσεις που είχε. Και η τράπεζα αυτή, αναγκάστηκε να πουλά, ομόλογα του κρατικού δημοσίου, σε χαμηλότερη τιμή με απώλειες περίπου 10%, και έγραψε 2 δις ζημιές. Κι αυτή αντιμετώπισε το ίδιο πρόβλημα, οι αρχές της πήραν αμέσως την άδεια λειτουργίας, την έκλεισαν, για να προστατέψουν τις καταθέσεις, ψήφισαν νομοθεσία η οποία αποπληρώνει όλο το ποσό και πάνω από τις 250.000, για να μην δημιουργηθεί ντόμινο, εκτός από τους μετόχους που έχασαν τα χρήματα τους και κάποιες καταθέσεις που δεν θα προσμετρηθούν. Αυτό συνέβη και στην Signature Bank και είδαμε και χθες ότι συνέβη και στην Credit Suisse, όπου η Credit Suisse αντιμετώπισε πολλές εκροές καταθέσεων από το 2021, έχοντας 2 εταιρίες χρεοκοπήσει εκείνη την περίοδο η Greensill Capital και η archegos capital, οπότε της δημιούργησαν ένα σοβαρό πρόβλημα και τώρα τους τελευταίους μήνες, έχασε καταθέσεις, από 740 δις καταθέσεις μειώθηκαν στα 540 δις, για να επιστρέφει αυτά τα λεφτά κι αυτή πουλούσε ομόλογα του εκάστοτε δημοσίου που είχε κι έγραφε ζημιές. »
Ποια βλέπει ως βασική αιτία για αυτή την τραπεζική κατάσταση ο κ. Ατσαλάκης ;
«Η αλόγιστη εκτύπωση χρήματος, η αλόγιστη χρήση πιστώσεων από τα κράτη που δημιούργησαν τον πληθωρισμό. Διότι όταν δημιουργηθεί ο πληθωρισμός, πρέπει να αυξήσεις τα επιτόκια για να τον καταπολεμήσεις, τουλάχιστον κατά το μέρος που ευθύνεται στην αυξημένη ζήτηση, λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας χρήματος και πιστώσεων. Αυτός ο πληθωρισμός έχει άλλο ένα σκέλος οφείλεται και στον πληθωρισμό κόστους παραγωγής, όπου όλα τα προϊόντα, έρχονται σε υψηλές τιμές στην αγορά, εξαιτίας, των αυξημένων τιμών της ενέργειας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί αυτός ο πληθωρισμός. Ένα τέτοιο φαινόμενο είχαμε πάλι και το 1973 όπου πήρε περίπου 10 χρόνια για να αντιμετωπιστεί. Η όποια μείωση του πληθωρισμού, τώρα δεν θα οδηγήσει σε περισσότερη μείωση, απλά οφειλόταν στην μείωση των τιμών της ενέργειας, αλλά η ενέργεια δεν είναι φθηνή, όπως ήταν στο παρελθόν για να βοηθήσει, στην οικονομική ανάπτυξη. Για να σας δώσω, να καταλάβετε λίγο, το 2012, το φυσικό αέριο ήταν 14 φορές φθηνότερο με το ισοδύναμο του βαρελιού πετρελαίου τον περασμένο Αύγουστο το φυσικό αέριο ήταν 5 φορές ακριβότερο από την τιμή του πετρελαίου, τώρα κατέβηκε η τιμή του κάπου 80%, κι έχει περίπου ίδια τιμή το φυσικό αέριο με το πετρέλαιο, είναι λίγο παρακάτω το φυσικό αέριο, αλλά δεν είναι 14 φορές χαμηλότερο, όπως ήταν πριν 10 χρόνια και βοηθούσε στην οικονομική ανάπτυξη. Άρα έχουμε ακριβή ενέργεια. Βλέπουμε ότι η ενέργεια των αιολικών και των ηλιακών είναι μια πολύ ακριβή ενέργεια κι αν δεν επιδοτήσουνε τα νοικοκυριά να την αγοράσουν, θα χρεοκοπήσουν και τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις και παράλληλα πρέπει να σώσουμε τον πλανήτη μας, κι έπρεπε να το είχαμε κάνει πολύ πιο νωρίς. Και οι κυβερνήσεις, χρειάζονται χρήματα για να δίνουν αυτές τις επιδοτήσεις, που αυτά τα χρήματα κοστίζουν πλέον 4-5% κι όχι πολύ χαμηλά επιτόκια του 0,5 % που ήταν πριν μερικά χρόνια. »
Η κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ είναι τέτοια που θα μπορούσε να βγάλει όλους αυτούς τους τραπεζικούς σκελετούς στην Ευρώπη ; »
Ο κ. Ατσαλάκης, απαντά πως: «Οποιαδήποτε τράπεζα δούμε κι αντιμετωπίζει πρόβλημα απόσυρσης καταθέσεων από τους καταθέτες και δεν έχει πάρει μέτρα για να αντισταθμίσει τον κίνδυνο της αύξησης των επιτοκίων σίγουρα θα έχει πρόβλημα. »
Πόσο ορατό είναι να υπάρξει στην μαζική απόσυρση καταθέσεων ;
Ο κ. Ατσαλάκης, υπογραμμίζει πως: «Τα δάνεια αθετήθηκαν να πληρωθούν πίσω το 2008, αυτό το φαινόμενο δεν το έχουμε δει τώρα. Εάν όμως η οικονομία δεν πάει καλά, καθώς αναμένονται δύσκολες οικονομικές συνθήκες την επόμενη δεκαετία, κι υπάρχουν αθετήσεις. Ειδικά αν ξεκινήσουν να υπάρχουν μειώσεις των εισοδημάτων των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και αθετήσουν τις επιστροφές των δανείων θα υπάρχουν τέτοια προβλήματα. Oι τράπεζες είναι θωρακισμένες μόνο για μικρής έκτασης αθέτηση δανείων. Για να έχουμε μεγάλη έκταση θα πρέπει να υπάρξει ύφεση στην Παγκόσμια Οικονομία και θα πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα. Oι τράπεζες είναι θωρακισμένες μόνο για μικρής έκτασης αθέτηση δανείων και εκροή καταθέσεων »
