Κρήτη

Επιβλητικό, φιλικό και οικείο: Έτσι θα είναι το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου

Δημοσιεύτηκε στις 30/03/2025 14:31

Σε ένα κομβικό σημείο του Ρεθύμνου, εκεί όπου το βενετσιάνικο παρελθόν “συνομιλεί” με τους κυματισμούς της θάλασσας, μία νέα “γέφυρα” πολιτισμού έρχεται να ενώσει το χρόνο: το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου, η μελέτη του οποίου παρουσιάστηκε χθες στα ανακαινισμένα γραφεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου, ανοίγοντας έναν (μορφολογικό και πολιτισμικό) διάλογο με το επιβλητικό κάστρο της Φορτέτζας, που δεσπόζει ως το τελευταίο οχυρό πάνω απ’ το πέλαγος των εποχών, θα αποτελέσει έναν “βατήρα” επάνω στον οποίο το παρόν θα πατά δυναμικά κάνοντας ένα μεγάλο αναπτυξιακό άλμα προς το μέλλον!

Ένας πόλος έλξης, πολιτιστικού και κοινωνικού περιεχομένου θα δημιουργηθεί, με αφετηρία τη δυτική πλευρά της πόλης, συμπαρασύροντας μπροστά όλο τον νομό.

Η αρχιτεκτονική λύση – πρόταση, η μελλοντική διαμόρφωση της περιοχής, αποτυπώθηκε στις οθόνες μέσω φωτορεαλιστικής απεικόνισης, από τους εκπροσώπους των αρχιτεκτονικών γραφείων που συνεργάστηκαν, τους μελετητές Παναγιώτη Γραμματόπουλο και Γιάννη Κίζη.

Το νέο κόσμημα, ύψους 11 μέτρων και δύο ορόφων, θα ανεγερθεί μεταξύ της οδού Ηγουμένου Γαβριήλ και της παραλιακής οδού Κεφαλογιάννηδων, στις μέχρι και σήμερα εγκαταστάσεις του ΚΤΕΛ Χανίων – Ρεθύμνου, σε ένα οικόπεδο εκτάσεως 5.912,14 m².

Λόγω του υψηλού ενδιαφέροντος του κοινού, η εκδήλωση μεταδόθηκε διαδικτυακά από το κανάλι του Δήμου Ρεθύμνης στο Youtube. Το παρών έδωσαν αρχές και φορείς του τόπου.

Δεν κατάφεραν να παραστούν λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Κεφαλογιάννης, ο Βουλευτής Ρεθύμνης του ΠΑΣΟΚ Μανόλης Χνάρης και η Αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης Μαίρη Λιονή, η οποία βρίσκεται στη Βιέννη για την «Εβδομάδα Κρητικής Γαστρονομίας».

Σε χαιρετισμό που απέστειλε -και ανέγνωσε η πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Γεωργία Μανωλίτση-, ο κ. Κεφαλογιάννης εστίασε στην σημαντικότητα της κατασκευής του εν λόγω έργου, δεσμευόμενος πώς θα υποστηρίξει με όλες του τις δυνάμεις την υλοποίησή του.

“Θα δώσει αναπτυξιακή ώθηση”

Ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης ανέφερε σε δηλώσεις του:

“Η Περιφέρεια έχει χρηματοδοτήσει το έργο της μελέτης με 3 εκατομμύρια ευρώ. Περιμένουμε την ολοκλήρωση και τις εγκρίσεις όλων των μελετών για να μπορούμε να βρούμε τη χρηματοδότηση για να μπορέσει να γίνει κι εδώ στο Ρέθυμνο ένα Μουσείο– όπως έχουμε κάνει στα Χανιά, στο Ηράκλειο, στη Μεσαρά και στον Άγιο Νικόλαο. Είναι ένα αναπτυξιακό έργο το οποίο πρέπει να ολοκληρωθεί. Ο Πολιτισμός, εξάλλου, δίνει αναπτυξιακή ώθηση.

Πρέπει να ευχαριστήσουμε την Υπουργό (Πολιτισμού) Λίνα Μενδώνη που είχαμε τη συνεργασία, όπως και τον Δήμαρχο Ρεθύμνου τον κ. Μαρινάκη. Διότι, μόνο μέσα από τη συνεργασία μπορέσαμε και βρήκαμε τη χρηματοδότηση για να προχωρήσει αυτό το μεγάλο έργο”.

Ένα “αντίβαρο” στην ανάπτυξη του ανατολικού μετώπου

Ο Δήμαρχος Ρεθύμνης και Πρόεδρος της ΠΕΔ Κρήτης Γιώργης Μαρινάκης έκανε λόγο για μία “γέφυρα πολιτισμού”, ένα “όνειρο πολλών δεκαετιών” που εκπληρώνεται, με τρόπο ασφαλή.

“Μετά την ωρίμανση αυτής της μελέτης είναι υποχρεωτική η ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ για την κατασκευή του Μουσείου. Όλα πάνε σύμφωνα με τους προδιαγεγραμμένους χρόνους.

Οι μελετητές είναι υψηλού επιπέδου: ήδη η δουλειά τους στο Μουσείο Χανίων είναι αποτυπωμένη και απολαμβάνει της εκτίμησης και του θαυμασμού των επισκεπτών και των ειδικών.

Κάτι ανάλογο θα γίνει και στο Ρέθυμνο. Άλλωστε, το οικόπεδο είναι εξαιρετικό, είναι περίοπτο: είναι σε μία θέση που είναι στην ουσία στα σύνορα της παλιάς με τη νέα πόλη. Αποτελεί μία “γέφυρα” πολιτισμού, ενώ δημιουργεί ένα αντίβαρο στην ανάπτυξη του ανατολικού μετώπου στη θέση αυτή” εξήγησε αναλυτικά.

“Όλα τα θέματα ήδη τα έχουμε αντιμετωπίσει, και με το Υπουργείο και με τους μελετητές και με τις υπηρεσίες, με τρόπο ικανοποιητικό” συνέχισε ο κ. Μαρινάκης, σχολιάζοντας με νόημα: “Ό,τι άλλο λέγεται ή ακούγεται δεν ισχύει. Απλώς κάποιοι στενοχωριούνται που στο Ρέθυμνο τα πράγματα προχωρούν όπως δεν θα ήθελαν ίσως”.

Δεν είναι μόνο η επιτροπή παρακολούθησης, είναι το Υπουργείο, η Αρχαιολογία: “όλοι μαζί συνεργαζόμαστε, κι αυτό είναι πολύ ευχάριστο!” τόνισε ο Δήμαρχος Ρεθύμνης.

“Όταν έχεις κοινή στόχευση ό,τι και να υπάρχει επιμέρους ως ζήτημα επιλύεται. Όταν θες να τροχοπεδήσεις μία διαδικασία, τότε βρίσκεις όσες προφάσεις θέλεις. Στο παρελθόν δεχθήκαμε μία αμφισβήτηση της δυνατότητας να γίνει στο συγκεκριμένο σημείο. Το Μουσείο, όμως, θα γίνει εκεί! Δεν μπορεί να γίνει πουθενά αλλού, και θα είναι ένα εξαιρετικό σημείο αναφοράς για την πόλη μας και την ιστορία της”.

Ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων του Δήμου Ρεθύμνης Άγγελος Μαλάς, στη σύντομη ομιλία του, μίλησε για μια “μεγάλη στιγμή” για το Ρέθυμνο: “Η ανέγερση του νέου Μουσείου είναι το αποτέλεσμα μίας διαχρονικής και επίπονης επιδίωξης να αποκτήσει η πόλη μας έναν σύγχρονο χώρο που θα στεγάσει τον μνημειακό πλούτο της περιοχής μας. Θα καλύψει τις ανάγκες έκθεσης των αρχαιολογικών ευρημάτων του τόπου μας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην προώθηση της αρχαιολογικής έρευνας και στη γενικότερη ανάπτυξη”.

Ένα τοπόσημο που “συνομιλεί” με το βενετσιάνικο παρελθόν

Η πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ρεθύμνου Γεωργία Μανωλίτση είπε: “Επιλέξαμε τη μέρα των εγκαινίων και του αγιασμού του χώρου να παρουσιάσουμε τη μελέτη για ένα πολύ αξιόλογο και σημαντικό έργο για το νομό Ρεθύμνης. Ενός έργου που προάγει και μεταδίδει πολιτισμό στις επόμενες γενιές. Επί της ουσίας αναβαθμίζεται το δυτικό παραλιακό μέτωπο, μέσω μίας ανάπλασης. Είναι μία πολύ όμορφη παρέμβαση στην οποία επικρατεί η επένδυση της πέτρας κι έχει καμπύλα τμήματα. Αναδεικνύουμε την ιστορία μας και αναμορφώνουμε ένα κομμάτι της πόλης μας”.

Η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων-Ρεθύμνου Ελένη Παπαδοπούλου στάθηκε στο ιδιαίτερο “αξιακό βάρος” της χθεσινής βραδιάς: “Με την ολοκλήρωση των μελετών και τις κτιριακές του εγκαταστάσεις, το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο μετά από μία πολυκύμαντη πορεία στο χώρο και στο χρόνο, που ξεκίνησε από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, θα βρει τη μόνιμη στέγη του σε ένα εμβληματικό κτήριο: Ένα κτήριο σε προνομιακή θέση της πόλης, που θα λειτουργεί ως τοπόσημό της, “συνομιλώντας” με το βενετσιάνικο παρελθόν της και μορφοποιώντας συγχρόνως στην όψη του το κυματισμό της θάλασσας η οποία και καθόρισε την πολιτισμική εξέλιξη της Κρήτης”.

Ο Παναγιώτης Γραμματόπουλος, ένας από τους μελετητές, εξέφρασε την ελπίδα – πεποίθηση ότι η “ η πρότασή μας θα αποτελέσει έναν πόλο πολιτιστικής και κοινωνικής ανάπτυξης στη δυτική πλευρά – αλλά και ευρύτερα – της πόλης του Ρεθύμνου”.

Περιέγραψε ειδικότερα το σκεπτικό του: “Το Μουσείο να μην αποτελεί στενά έναν πόλο προβολής της αρχαιολογικής πλευράς του Ρεθύμνου, αλλά έναν ευρύ πολιτιστικό πόλο έλξης της πόλης και της ευρύτερης περιοχής: όπου ο περαστικός ή ο επισκέπτης θα θέλει να δει τις περιοδικές ή τις μόνιμες εκθέσεις, είτε τις πολιτιστικές δραστηριότητες που θα γίνονται στις αίθουσες πολλαπλών χρήσεων. Είτε απλώς θα θέλει να πάει να πιει τον καφέ του στο πολύ ωραίο κυλικείο που δημιουργείται”. Με λίγα λόγια, καθένας και καθεμία να νιώθει ότι έρχεται σε έναν χώρο φιλικό που ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στις απαιτήσεις μίας σύγχρονης πόλης, όπως αναπτύσσεται και φιλοδοξεί να είναι το Ρέθυμνο, κατέληξε ο κ. Γραμματόπουλος.

Η εξοικείωση με το χώρο

Ο έτερος μελετητής Γιάννης Κίζης, ανακαλώντας στη μνήμη του παρελθοντικές βιωματικές του εμπειρίες, θυμάται το Ρέθυμνο ως το πιο γοητευτικό αστικό κέντρο της Κρήτης.

Η αποστολή που ανέλαβε, για την εκπόνηση της μελέτης, ήταν δύσκολη. Όμως, η πρόκληση λειτούργησε δημιουργικά.

“Έχουμε να κάνουμε με ένα καίριο σημείο της πόλης, που πρέπει να παίξει έναν πολλαπλό ρόλο.

Η πρωταρχική μας ανάγκη ήταν να μην σχεδιαστεί ένα κτήριο ιδρυματικού χαρακτήρα.

(…) Το ζητούμενο ήταν και είναι η εξοικείωση με το χώρο. Αυτό που μας απασχόλησε και κατηύθυνε τη σκέψη μας ήταν να καταφέρουμε μέσα από το σώμα αυτού του κτηρίου να μπορεί να διέλθει εύκολα ο πολίτης· κι αν θέλει να μπορεί να καθίσει”.

Τα αμιγώς τεχνικά χαρακτηριστικά, που παρατίθενται παρακάτω, συνοψίζονται στη σχέση “διαλόγου” που έχει το μείζον (από άποψη όγκου) μνημείο της πόλης, η Φορτέτζα με το Μουσείο, που θα σφραγίσει με την παρουσία του το νότιο άκρο της δυτικής προκυμαίας.

Το κυκλοτερές κομμάτι του κτηρίου, που κάτω θα στεγάζει τη βιβλιοθήκη και πάνω τη διοίκηση, μοιάζει με ντάπιες, με οχυρώσεις, όπως τις παραλλήλισε ο κ. Κίζης.

Γενικότερα, γεννιέται μια μορφή η οποία αναφέρεται σε ένα παρελθόν, ιδρύοντας έναν μορφολογικό διάλογο με το ενετικό φρούριο.

“Η μορφολογία είναι καθοριστική: δεσπόζει στο θαλάσσιο μέτωπο, ιδρύεται ένας διάλογος και των δύο στοιχείων της δυτικής παρυφής της πόλης, Φορτέτζας και προκυμαίας, που θα εγγράφει το έργο στη συλλογική μνήμη, ως ένα ισχυρό τοπόσημο”.

ΤΕΧΝΙΚΑ – ΚΙ ΑΛΛΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Την Αρχιτεκτονική Σύνθεση του Μουσείου καθόρισε η κεντρική ιδέα της διάκρισης δύο ενοτήτων: των Χώρων Εκθέσεων και των Χώρων Κοινωνικής Συμμετοχής.

Επιδιώχθηκε η σχεδίαση ενός συνόλου, χωρίς γνωρίσματα “ιδρυματικού” χαρακτήρα, αλλά με κριτήρια αστικού σχεδιασμού σε ένα περιβάλλον φιλικό προς το κοινό, σε φυσική συνέχεια με την παραλία, τους γύρω υπαίθριους χώρους και τον αστικό ιστό.

Η σύνδεση του παραθαλάσσιου μετώπου με την παλιά πόλη μέσω του Μουσείου, με απρόσκοπτη διέλευση του κόσμου κάτω από τον όροφό του, καθόρισε και τη μορφοπλασία του έργου.

Βασικό πλεονέκτημα: πριν μπει κανείς στο κτήριο αντιλαμβάνεται την κατανομή των λειτουργικών ενοτήτων και προσανατολίζεται αμέσως προς τον προορισμό του. Το προστέγασμα μπροστά από τις επιμέρους εισόδους υποδέχεται τον επισκέπτη από το παραλιακό μέτωπο ή από την παλιά πόλη, χωρίς διακοπή της συνέχειας του περιβάλλοντος χώρου.

Οι πάγκοι ξεκούρασης στο φουαγιέ “απαντούν” στην λεγόμενη κόπωση της επίσκεψης.

“Όταν σου δοθεί η δυνατότητα να μην σηκωθείς να φύγεις κατευθείαν, να αναπολήσεις αυτά που έχεις δει, με νύξεις επίλεκτων εκθεμάτων μέσα στου φουαγιέ, τότε και θα ψωνίσεις αναμνηστικά και θα αναπτυχθεί μία κοινωνική ώσμωση η οποία μπορεί να δεχθεί και κάποιες περιοδικές εκδηλώσεις” υπογράμμισε ο κ. Κίζης.

ΚΑΤΟΨΗ ΙΣΟΓΕΙΟΥ

Βλέπουμε:

-Εργαστήρια στο ανατολικό μέτωπο, στην πίσω υπηρεσιακή αυλή, με ήπιο ανατολικό φυσικό φωτισμό από μεγάλα υαλοστάσια

Βιβλιοθήκη ευπροσπέλαστη από την Είσοδο του Μουσείου με αναγνωστήριο για το κοινό

-Αναψυκτήριο – cafe ανεξάρτητο από το ωράριο του Μουσείου, επεικτεινόμενο σε ημιυπαίθριο και υπαίθριο χώρο

-Το φουαγιέ του Μουσείο είναι ο κομβικός χώρος υποδοχής

-Αποθήκες Αρχαιοτήτων στη νότια πλευρά του ισογείου, με πρόσβαση οχημάτων. Ευρύς διάδρομος εξυπηρετεί την μετακίνηση των αρχαιοτήτων στα εργαστήρια και ανελκυστήρας φορτίων προς όλες τις στάθμες του Μουσείου

ΚΑΤΟΨΗ ΟΡΟΦΟΥ

Διακρίνονται:

*Εκπαιδευτικά Προγράμματα σε άμεση επαφή με τη Μόνιμη Έκθεση

*Κλιματιστικές Μονάδες της νότιας πτέρυγας

*Φτάνοντας στον όροφο απλώνεται ενιαίος χώρος χωρίς εμπόδια που επιτρέπει την άμεση εποπτεία και τον προσανατολισμό στα εκθέματα της επιλογής του επισκέπτη

*Μεγάλο υαλοστάσιο και εξώστης με θέα στη Φορτέτζα

*Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων με φωτισμό από skylights σε άμεση επαφή τόσο με τη Μόνιμη Έκθεση, όσο και με το Φουαγιέ της Αίθουσας Πολλαπλών Χρήσεων, με δυνατότητες ενοποίησης των χώρων τους.

*Μόνιμη Έκθεση προσαρμόσιμη σε μουσειολογικές αναθεωρήσεις. Περίβλημα χωρίς ανοίγματα ώστε να επικεντρώνεται η προσοχή στα εκθέματα και να διευκολύνονται οι εκάστοτε μουσειογραφικές εφαρμογές

ΚΑΤΟΨΗ ΥΠΟΓΕΙΟΥ