«Δεν διαθέτουμε στρατηγική για τη Χάγη» – «Θετική η επιστολή Πομπέο»

Με αφορμή ένα άρθρο του για τις διαφορετικές φάσεις του νεοοθωμανισμού, μίλησε στον Politica 89.8 και στον Χρήστο Κώνστα ο αναπληρωτής καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου και της Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και  βουλευτής Α’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας, Άγγελος Συρίγος.

«Νεοοθωμανισμός είναι μια αντίληψη που επικρατεί επί Ερντογάν, ο οποίος προσπαθεί να φτιάξει κάτι αντίστοιχο με την παλιά Οθωμανική Αυτοκρατορία υπό σημερινούς όρους. Την πρώτη δεκαετία του 2000 που ανέλαβε ο Ερντογάν την εξουσία, ο νεοοθωμανισμός επικεντρωνόταν στα πολιτισμικά θέματα. Έψαχνε να βρει απομεινάρια του οθωμανικού παρελθόντος στα Βαλκάνια, σε μειονότητες, σε τέτοια πράγματα. Μετά το 2010 και τις Αραβικές Ανοίξεις στις οποίες αναμείχθηκε ενεργά η τουρκική  εξωτερική πολιτική και η τουρκική μυστική αστυνομία, ο νεοοθωμανισμός επικεντρώθηκε στο να τοποθετήσει φίλα προσκείμενες προς τον Ερντογάν μουσουλμανικές αδελφότητες στα κράτη που είχαν ιδρυθεί στα εδάφη της πρώην οθωμανικής αυτοκρατορίας. Απέτυχε αυτό το σχέδιο, και τώρα είμαστε στην τρίτη φάση του νεοοθωμανισμού που είναι η «γαλάζια πατρίδα» η οποία πολύ απλά λέει ότι η Τουρκία είναι η επί κυρίαρχος χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο και όλα τα κράτη της περιοχής δεν θα κάνουν οτιδήποτε χωρίς να συνεννοηθούν μαζί της» δήλωσε ο κ. Συρίγος ενώ για το αν το τρίτο σκέλος πιστεύει ότι θα έχει καλύτερη τύχη, απάντησε: «Θα το διαπιστώσουμε, η εκτίμηση μου είναι ότι είναι και αυτό  φιλόδοξο εξαιρετικά όπως ήταν και τα προηγούμενα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο Ερντογάν δεν θα το κυνηγήσει με κάθε τρόπο».

Όπως τόνισε ο κ. Συρίγος: «Το Αιγαίο δεν είναι μια ελληνική λίμνη, απλώς η Ελλάδα κατέχει τις 3 από τις 4 ακτές του και έχει 9 χιλ. νησιά ενώ η Τουρκία έχει 200. Λέγοντας νησιά, οτιδήποτε είναι πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Και από τα 117 νησιά του Αιγαίου η Ελλάδα έχει τα 115, είναι μια γεωγραφική πραγματικότητα, η οποία δεν αλλάζει.  Δεν είναι πολιτικά τα θέματα για να τα λύσουμε, να τα χωρίσουμε με έναν χάρακα και να πούμε από εδώ έχει τόσα ο ένας από εδώ έχει τόσα ο άλλος και να τα ισομοιράσουμε. Ο πληθυσμός των νησιών εν παραδείγματι είναι ελληνικός, δεν είναι ότι επειδή στο Αιγαίο υπάρχουν τόσα νησιά, τα μισά πρέπει να τα πάρει η Τουρκία και τα μισά η Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για αντιλήψεις σχετικές με το τι συμβαίνει με την Κύπρο. Για ποιο λόγο η Κύπρος υπέγραψε συμφωνίες με τα γειτονικά της κράτη χωρίς να ακούσει την Τουρκία. Για λόγους γεωγραφικούς, γιατί πολύ απλά η Τουρκία δεν συνορεύει με αυτές τις περιοχές. Η Τουρκία δεν μπορεί να έχει σύνορα θαλάσσια με το Ισραήλ ή με το Λίβανο. Είναι απλή η γεωγραφία αλλά η Τουρκία δεν την αποδέχεται. Τώρα κάποιοι συμπατριώτες μας, έχουν κατά καιρούς αυτές τις απόψεις, νομίζω ότι είναι εντελώς μια μειοψηφική ομάδα στην ελληνική κοινωνία».

«Δεν είπε κανένας ότι η Τουρκία δεν έχει δικαιώματα στο Αιγαίο. Αλλά έχει τα δικαιώματα που της ορίζει το διεθνές δίκαιο, δεν έχει τα δικαιώματα που εκείνη θεωρεί που φτάνουν στο μισό Αιγαίο. Όπως επίσης, η Τουρκία έχει δικαιώματα στην Ανατολική Μεσογείο αλλά δεν έχει δικαιώματα στην Κρήτη ή κάτω από την Ρόδο. Πρέπει να έχουμε αίσθηση και του διεθνές δικαίου και της πραγματικότητας. Κανένας δεν θέλει να αποκλείσει την Τουρκία από τα δικαιώματα της αλλά από τα δικαιώματα της, όχι από τις υπερβολές της» τόνισε ο κ. Συρίγος  ενώ για το αν οι υπερβολές αυτές, μπορούν να φτάσουν στην Χάγη, απάντησε: «Η επιδίωξη της Τουρκίας είναι αν πάμε στην Χάγη, να μην πάμε μόνο το θέμα της οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, είναι να πάμε και άλλα θέματα. Οι Τούρκοι το λένε από το 2010 και μετά,  θέλουν να πάνε από αποστρατικοποίηση νησιών, όταν είχαμε συζητήσει για τα Ίμια, είχαν πει οι Τούρκοι ότι ναι αλλά θα πάμε και την αποστρατικοποίηση των Ιμίων. Είναι διάφορες τέτοιες απόψεις. Το κρίσιμο για εμάς είναι να πάμε στην Χάγη το θέμα το οποίο θέλουμε και το οποίο θεωρούμε ότι είναι η μοναδική διαφορά μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Παλιότερα λέγαμε, ότι είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας  σήμερα θα λέγαμε ότι είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Επομένως, ο στόχος μας είναι αυτός, δεν είναι εύκολο να πετύχουμε την διαδικασία στην Χάγη γιατί οι Τούρκοι θα προσπαθήσουν να θέσουν αυτά τα θέματα και αυτό είναι και το κρίσιμο και αυτή είναι και η διαφωνία μας. Δηλαδή η Τουρκία θέτει 6 – 7 θέματα, εμείς από αυτά αποδεχόμαστε μόνο ένα. Εκεί θα παιχτεί όλο το παιχνίδι, τι ακριβώς θα πάει στην Χάγη και με ποιον τρόπο θα πάει».

Ερωτηθείς για το αν θεωρεί ότι η Χάγη θα αποτελούσε την αφορμή για να ανοίξει η συζήτηση και για τις διεκδικήσεις που θέτουν οι Τούρκοι, ο κ. Συρίγος απάντησε: «Αν δεν είμαστε προσεκτικοί βεβαίως. Πχ το θέμα των γκρίζων ζωνών, αυτό που η Τουρκία θεωρεί ότι υπάρχουν ζώνες αμφισβητούμενες στο Αιγαίο. Ο κίνδυνος αν πάμε τυφλά στο δικαστήριο απλώς για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας είναι ότι η Τουρκία θα πει να οριοθετήσουμε αλλά να δούμε σε ποιον ανήκουν τα νησιά της περιοχής, γιατί αν δεν ξέρεις σε ποιον ανήκουν τα νησιά της περιοχής, πως θα οριοθετήσεις; Οπότε η Τουρκία εμμέσως θέτει θέμα γκρίζων ζωνών, είναι τέτοια πράγματα. Πιστεύω ότι με σωστή διπλωματική προετοιμασία θα αποφύγουμε τέτοια λάθη, θέλει όμως να υιοθετήσουμε μια στρατηγική που θα οδηγήσει στο Διεθνές Δικαστήριο γι’ αυτά τα οποία θέλουμε» ενώ για το αν υπάρχει αυτή η στρατηγική, ο κ. Συρίγος απάντησε: «Όχι δεν υπάρχει, αυτή τη στιγμή κινούμαστε ακόμη στα απόνερα της στρατηγικής του Ελσίνκι, η οποία έχει πεθάνει οριστικά από το 2010. Πέθανε το ’10 – ’11 όταν άρχισε η κρίση στην Ευρώπη και η Τουρκία πλέον δεν ενδιαφέρεται να μπει στην Ε.Ε. και έβαλε και την ταφόπλακα το Brexit το 2016 οπότε επιβεβαιώθηκε ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να μπει στην θέση της Βρετανίας στην Ε.Ε».

Τέλος, ο κ. Συρίγος μίλησε για την επιστολή που έστειλε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο,  στον Κυριάκο Μητσοτάκη, λέγοντας: «Είναι μια πολύ θετική εξέλιξη, διότι είχαμε να δούμε τέτοια επιστολή από το 1975. Δείχνει την κρισιμότητα της κατάστασης, δεν γράφουν εύκολα οι Αμερικανοί τέτοιες επιστολές. Το δεύτερο, είναι ότι θεωρώ ότι δείχνει την επιθυμία των Αμερικανών να παρέμβουν και υπό αυτή την έννοια, την επιτυχία της ελληνικής παρεμβάσεως κατά την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού, στην Αμερική και από εκεί και πέρα απομένει να δούμε πόσο θα ληφθεί αυτό υπόψη από την άλλη πλευρά. Η εκτίμηση μου είναι ότι αυτά συνήθως λαμβάνονται υπόψη, η Τουρκία είναι μια χώρα η οποία παίζει στα άκρα αλλά σταματάει πάντοτε λίγο πιο πριν».

Ακούστε εδώ ολόκληρη την συνέντευξη του κ. Συρίγου: