Τεχνολογία και Κυβερνοέγκλημα: Σύνθετες προσεγγίσεις για σύνθετα ζητήματα

Η ραγδαία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών τις τελευταίες δεκαετίες έχει επηρεάσει σημαντικά τις ανθρώπινες κοινωνίες αλλά και την υπάρχουσα οικονομία, σε τέτοιο βαθμό που πλέον μιλούμε για την «Νέα Οικονομία».

Το έντονα ψηφιοποιημένο και διασυνδεδεμένο περιβάλλον διαμορφώνει το νέο χώρο («Κυβερνοχώρο»), όπου παρέχει νέες δυνατότητες κι ευκαιρίες σε άτομα, οργανισμούς και κράτη να αναπτύξουν δραστηριότητες και δράσεις που συνθέτουν την «Κυβερνοοικονομία».

Είναι η Οικονομία που βασίζεται στην Γνώση, στην Καινοτομία και στην Τεχνολογία. Η τεχνολογία από μόνη της δεν μπορεί να είναι ουδέτερη αλλά εξυπηρετεί ξεκάθαρα «οικονομικούς στόχους», η επίτευξη των οποίων αποτελεί και προτεραιότητα των δυνάμεων που διαμορφώνουν ένα κοινωνικο-οικονομικοπολιτικό πλαίσιο.

Οι εξελίξεις αυτές αποτυπώνονται ξεκάθαρα στις πρωτοβουλίες, στις προτεραιότητες και τις στρατηγικές χωρών και διεθνών οργανισμών.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ΕΕ με την υιοθέτηση της Ψηφιακής Ατζέντας για μια Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία, θέλοντας να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική σκηνή.

 

Photo

europa

Ωστόσο, το νέο αυτό κυβερνοοικοσύστημα αντιμετωπίζει σειρά προκλήσεων (όπως το κυβερνοέγκλημα, τις κυβερνοαπειλές, τις κυβερνοεπιθέσεις) με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται ένα κλίμα αβεβαιότητας και αστάθειας που απειλεί την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και ευημερία των σύγχρονων κοινωνιών.

Τις δυνατότητες και την ταχύτητα που παρέχει το κυβερνοπεριβάλλον εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο και με μεγαλύτερη ευελιξία το σοβαρό οργανωμένο έγκλημα, ξεπερνώντας γεωγραφικά όρια και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, με αποτέλεσμα να παρατηρείται κάθε χρόνο και σημαντική αύξηση των σοβαρών αντικοινωνικών συμπεριφορών (κυβερνοεγκλήματα)1.

 

Σήμερα το Κυβερνοέγκλημα αποτυπώνει από την μία την ομολογία αποτυχίας των εφαρμοζόμενων πολιτικών Κυβερνοασφάλειας (ή και την απουσία τέτοιων πολιτικών) και από την άλλη διαμορφώνει, μαζί με την αναπτυσσόμενη Διαφθορά, την «γκρίζα οικονομία», ή «παραοικονομία».

Τα οικονομικά μεγέθη που σχετίζονται με το Κυβερνοέγκλημα είναι τεράστια, μη δυνάμενα να αποτυπωθούν με ακρίβεια λόγω της πολυπλοκότητας του κυβερνοοικοσυστήματος, της αδυναμίας καταγραφής κάθε περιστατικού (πολλές φορές λόγω της απουσίας ευαισθητοποίησης κι άγνοιας του τρόπου υποβολής καταγγελιών).

Ενδεικτικά αναφέρουμε την οικονομική εκτίμηση των κυβερνοεπιθέσων για το 2021 που αναμένεται να φτάσει τα έξι τρισεκατομμύρια δολάρια2 , την αύξηση του κόστους για υποδομές κυβερνοασφάλειας, την απώλεια θέσεων εργασίας, το αυξημένο κόστος των επιχειρήσεων (κυρίως των μικρομεσαίων), την διακινδύνευση πληροφοριακών συστημάτων κρίσιμων υποδομών, την απώλεια εμπιστοσύνης πολιτών-καταναλωτών προς συστήματα, φορείς και οργανισμούς.

Οι αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις του Κυβερνοεγκλήματος και της Διαφθοράς υπονομεύουν και αποδυναμώνουν το Κράτος Δικαίου, απειλούν την κοινωνική συνοχή και διευρύνουν τις κοινωνικές ανισότητες και το κοινωνικό χάσμα (με τη δημιουργία «νεοελίτ» εκφραστών των συμφερόντων του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς, πολλές φορές διαβρώνοντας και δομές του πολιτικού συστήματος και των μηχανισμών απονομής της Δικαιοσύνης).

Στην παραπάνω εικόνα δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε και την διαμορφωθείσα μέχρι σήμερα κατάσταση των τεχνολογικών και οικονομικών κολοσσών που ως κύρια πρώτη ύλη έχουν τα προσωπικά μας δεδομένα (για το λόγο αυτό και τα τελευταία χρόνια υπάρχει δημόσια συζήτηση αλλά και συγκεκριμένες νομοθετικές παρεμβάσεις όπως ο Γενικός Κανονισμός για την προστασία των προσωπικών δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ αλλά κι άλλων χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, το ΗΒ).

Επίσης, η εργαλειοποίηση του Κυβερνοχώρου κυρίως από αυταρχικά και απολυταρχικά καθεστώτα, όπου δεν εμποδίζεται μόνο η οικονομική ελευθερία αλλά και η ελευθερία της έκφρασης , ενισχύεται η ρητορική του μίσους, απειλούμενη η ίδια η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τι μπορεί να γίνει από εδώ και πέρα; Για να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικότερα αυτό το σύνθετο πρόβλημα απαιτείται να υπάρχει:

• Στρατηγική με ευρύτερη δυνατή συναίνεση των δυνάμεων που εκφράζουν μια κοινωνία

• Βελτίωση και αναβάθμιση του θεσμικού πλαισίου, εφαρμόζοντας διεθνείς συμβάσεις και διεθνείς καλές πρακτικές στην κατεύθυνση της Διαφάνειας (πχ τραπεζικό απόρρητο, Medicrime Convention, κα)

• Επένδυση στην Εκπαίδευση, στην Έρευνα και την Καινοτομία

• Καλύτερη αξιοποίηση υπαρχουσών δομών και υποδομών στην κατεύθυνση πρώτα της πρόληψης και ευαισθητοποίησης του Κυβερνοεγκλήματος, του Οργανωμένου Εγκλήματος

• Ενίσχυση της Διεθνούς Συνεργασίας σε επίπεδο δικαστικών αρχών και αρχών επιβολής του Νόμου

Συμμετοχή κι ενθάρρυνση για συμμετοχή θεσμικών φορέων (επιμελητηρίων, οργανώσεων, ), της κοινωνίας των πολιτών αλλά και του κάθε πολίτη ξεχωριστά.

• Ενθάρρυνση για αναφορά κάθε περιστατικού κυβερνοεγκλήματος και Κυβερνοασφάλειας μέσα από απλοποιημένες κι ασφαλείς διαδικασίες (πλατφόρμες), με ταχύτητα, διαφάνεια κι αξιοπιστία

• Αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ακαδημαϊκής πραγματικότητας (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, κα), συμπράξεις στην κατεύθυνση και υλοποίηση μελετών που θα καταγράφουν τα δυναμικά μεγέθη και την οικονομική διάσταση του Κυβερνοεγκλήματος

• Ανθρωποκεντρική χρήση των τεχνολογιών με περιβαλλοντολογικό πρόσημο.

Κλείνοντας να θυμόμαστε όλοι ότι οι λέξεις Οικονομία, Τεχνολογία, Κυβερνοασφάλεια, Κυβερνοέγκλημα και Κυβερνοχώρος είναι σύνθετες, όπως είναι σύνθετα και τα προβλήματα και ζητήματα που ανακύπτουν από αυτές.

Αυτό επιβάλλει στον καθένα μας ξεχωριστά μεγαλύτερη και πιο υπεύθυνη προσέγγιση της κάθε έννοιας ξεχωριστά κι αυτό είναι πλέον θέμα εκπαίδευσης, ενημέρωσης και επιλογής όσο ακόμη αυτή υπάρχει.

Γιαννιτσά, 18/9/2021

*Ο  Γιώργος Παπαπροδρόμου είναι υποστράτηγος ε.α, ειδικός σε θέματα Αντιμετώπισης Κυβερνοεγκλήματος. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη σελίδα Naftemporiki.gr

---