Η υγειονομική κρίση λάκτισμα για ανάκαμψη των προοδευτικών ιδεών & πολιτικών

Μέρα με τη μέρα, γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό ότι βιώνουμε πρωτόγνωρες συνθήκες για τουλάχιστον δύο γενιές. Συνθήκες που σε άλλους αιώνες θα προκαλούσαν περισσότερο τρόμο, έξαψη των δεισιδαιμονιών & κυριαρχία κάθε λογής συνταγών για «γιατροσόφια». Σήμερα, ευτυχώς, στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες η δημοκρατία, η ελεύθερη πληροφόρηση και η διευρυμένη μόρφωση του πληθυσμού, επιτρέπουν την ορθή κρίση και την διαμόρφωση σωστής στάσης. Αυτό το διαπιστώσαμε με την συνετή συμπεριφορά των περισσότερων Ελλήνων, που δεν «τσίμπησαν» με τα σενάρια συνομωσίας, τις κάθε λογής «αλοιφές» & τις «φαρμακευτικές» συνταγές λαϊκιστών-δεξιών πολιτικών. Συμπεριφορά που εμπόδισε την διασπορά του ιού και συνέβαλε στην προστασία ανθρώπινων ζωών και δημόσιων δομών.

Ταυτόχρονα όμως, αυτή η επιδημία, με χαρακτηριστικά πανδημίας, ανέδειξε τις ανεπάρκειες στα συστήματα υγείας πολλών χωρών και τις δημόσιες δομές προστασίας και αρωγής των πολιτών, ιδιαίτερα των πιο αδύναμων. Αποδείχτηκε για ακόμα μια φορά ότι η χρηματοδότηση των δημόσιων συστημάτων διοίκησης, υγείας, προστασίας του πολίτη, παιδείας, κ.λπ. δεν είναι σπατάλη, αλλά ασφάλεια, ανάγκη και επένδυση. Ασφάλεια για τις ζωές και τα δικαιώματα των πολλών, ανάγκη για την συντήρηση του «οικονομικού συστήματος» και επένδυση για την στήριξη των παραγωγικών δομών.

Η κρίση του κορωνοϊού απέδειξε ότι δεν είναι …«ο ιδιωτικός τομέας που παράγει» και «ο δημόσιος που σπαταλά». Αλλά ότι ο δημόσιος τομέας έχει ως ρόλο και προορισμό να προασπίζεται εκείνες τις συνθήκες που θα επιτρέπουν στους πολίτες να ασκούν όλες τις υπόλοιπες πρωτεύουσες και δευτερεύουσες δραστηριότητες τους και να καλύπτουν βασικές και ανώτερες ανάγκες τους. Και όταν αυτό δεν μπορεί να διασφαλιστεί τότε τα πάντα «κλειδώνουν». Ενώ, ταυτόχρονα, ο ιδιωτικός τομέας αδυνατεί να παίξει τον ρόλο της «ομπρέλας» για την προάσπιση ζωών, αλλά και ευρύτερα του δημοσίου συμφέροντος και ανώτερων ανθρωπιστικών αξιών. Μόνο ένα δημόσιο «υποκείμενο» που διοικείται δημοκρατικά και με διαφάνεια, μπορεί να διαμορφώσει, να καθοδηγήσει, να εκτελέσει και να επιβλέψει ένα πλέγμα δράσεων και μέτρων κατάλληλο για την αντιμετώπιση κάθε ακραίας συνθήκης.

Φυσικά, ο δημόσιος τομέας που θα υπηρετεί συνεχώς τους παραπάνω στόχους και θα δικαιώνει την οικονομική συμβολή όλων μας για την λειτουργία του, δεν μπορεί να είναι αυτός που γνωρίσαμε τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας. Το δημόσιο του ρουσφετιού, της αναξιοκρατίας, της αδιαφάνειας, της αναποτελεσματικότητας, της γραφειοκρατίας, του αυταρχισμού και της ευνοιοκρατίας για «κολλητούς», δεν μπορεί να επιτύχει όλα όσα έχουμε ανάγκη σήμερα. Αντίθετα, χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό πλαίσιο λειτουργίας του δημοσίου και μια σειρά σύγχρονων πολίτικων θεσμικών & οργανωτικών παρεμβάσεων. Κυρίως όμως χρειάζεται ν’ αλλάξουμε άποψη «για το πως γίνονται τα πράγματα» και το πλαίσιο των διεκδικήσεων μας ως ενεργοί πολίτες-συλλογικότητες, και όχι απλά ως «ψηφοφόροι-πελάτες».

Σε αυτό το πνεύμα η γνήσια προοδευτική σκέψη, στην πατρίδα μας και αλλού, συνεισφέρει σειρά ιδεών, εννοιών και προτάσεων. Η «συμμετοχική δημοκρατία», η «λογοδοσία», η «διαβούλευση», η «διαφάνεια», η «επιστημονική προσέγγιση», κ.α., όχι ως απλά «συνθήματα», αλλά ως στάση ζωής και καθημερινής συμπεριφοράς των λειτουργών της εκτελεστικής εξουσίας και κάθε συλλογικότητας της κοινωνίας των πολιτών, δίνουν το στίγμα αυτής της πορείας. Παράλληλα, πολιτικές που συγκρούονται και τιθασεύουν την κερδοσκοπική απληστία των λίγων εις βάρος των εργαζομένων και του περιβάλλοντος, αλλά και, εντοπίζουν τον παράνομο πλουτισμό και την φοροκλοπή, είναι στο επίκεντρο κάθε προοδευτικής σχολής σκέψης. 

Κεντρική στρατηγική σε διεθνές επίπεδο, για όλα τα παραπάνω, είναι η επονομαζόμενη «δημοκρατικοποίηση» της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης. Μια διαδικασία που απαιτεί διεθνή συνεργασία και όχι φοβική περιχαράκωση (δήθεν «αυτάρκειας») στα εθνικά σύνορα. Μια διαδικασία που, από την μια, επιβάλει τον δημόσιο κοινωνικό έλεγχο στο χρηματιστηριακό κεφάλαιο και τις πολυεθνικές επιχειρήσεις. Και από την άλλη συντονίζει τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση παγκόσμιων ζητημάτων, όπως η κλιματική αλλαγή, η αντιμετώπιση επιδημιών, η εξάλειψη της φτώχειας, ο περιορισμός της μετανάστευσης, κ.λπ.

Στο εθνικό επίπεδο, αυτό το πλαίσιο που υποστηρίζει τις ανάγκες και τα συμφέροντα των πολλών, διαμορφώνοντας ταυτόχρονα συνθήκες άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων, έχει κωδικοποιηθεί με τον όρο «κοινωνικό κράτος». Όμως αυτός είναι ένας όρος του προηγούμενου αιώνα. Σήμερα χρειαζόμαστε κάτι πολύ περισσότερο από την απλή αναδιανομή εισοδήματος, όπως βαυκαλίζεται η καθ’ ημάς αριστερά, και κάτι περισσότερο από ίσες ευκαιρίες, στο οποίο αρχίζει και τελειώνει η αντίληψη περί κοινωνικής πολιτικής της καθ’ ημάς δεξιάς.

Η κρίση του κορωνοϊού και η συνετή συμπεριφορά μας, ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας. Ένα παράθυρο για να αφήσουμε πίσω μας, το αδιαφανές κράτος-μηχανισμό διευθέτησης συμφερόντων των ισχυρών, όπως το χρησιμοποιεί -ακόμα και σήμερα- η δεξιά, αλλά και το παρασιτικό κράτος-εργαλείο εξαγοράς των αδυνάμων, όπως το χρησιμοποίησε πρόσφατα η αριστερά. Ταυτόχρονα, ως σοσιαλιστές/σοσιαλδημοκράτες και ως ο χώρος που εκπλήρωσε σε μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες του λαού μας τα προηγούμενα 40 χρόνια και δικαίωσε πολλούς από τους αγώνες του κατά τον 20ο αιώνα, έχουμε και μια άλλη ευκαιρία. Να αναδείξουμε, όχι μόνο τη δυνατότητα μας για συγκροτημένη και εποικοδομητική  κριτική απέναντι στα λάθη της Κυβέρνησης και για την προστασία των μη προνομιούχων, των εργαζόμενων και των αδύναμων, που συμβαίνει… Αλλά να φέρουμε στο προσκήνιο την σοσιαλδημοκρατία που χρειάζεται η σύγχρονη εποχή! Μια νέα σοσιαλδημοκρατία, έξυπνη, ευέλικτη και αποφασισμένη να επικεντρωθεί στις μεγάλες ανάγκες των πολιτών: υγεία, παιδεία, ανάπτυξη, εργασία, περιβάλλον. Με ισχυρή σφραγίδα δημοκρατίας, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης.

*Ο Μανώλης Γ. Πετράκης είναι Πληροφορικός, BS, MSc (MBA), Υπεύθυνος Επικοινωνίας Ν.Ε. Ηρακλείου ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΑΛΛΑΓΗΣ