Η δημαγωγία στην Πνύκα των κοινωνικών δικτύων

Toυ Μιχάλη Κατρίνη*

Μεγάλη συζήτηση γίνεται για τη δημοκρατικότητα των social media, με φωνές να  διαφωνούν για την ανάγκη μεγαλύτερου ελέγχου ή προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης .

Τα κοινωνικά δίκτυα είναι εξ’ ορισμού δημοκρατικά. Ο καθένας μπορεί να εκφράσει τις απόψεις του-επί παντός επιστητού-ακόμα κι αν αυτό υπερβαίνει την κοινή ή την επιστημονική λογική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η γιγάντωση του κινήματος της «επίπεδης γης». Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η ραγδαία αύξηση των flat earthers τα τελευταία χρόνια επήλθε αποκλειστικά μέσω των κοινωνικών δικτύων. Υπάρχουν κανόνες; Προφανώς και ανάλογα με την πλατφόρμα, αλλά είναι πολύ λίγοι και αφορούν κυρίως σε υβριστικό ή πορνογραφικό περιεχόμενο.

Η συζήτηση πρέπει να επικεντρωθεί, όχι στο αν τα social media λειτουργούν με δημοκρατικούς όρους, αλλά στο βήμα που δίνεται στους δημαγωγούς της πολιτικής, οι οποίοι μέσω συνθηματολογίας και fake news επηρεάζουν, δυνητικά και πραγματικά, ένα πολύ μεγάλο ακροατήριο. 

Δεν υπήρχαν παλαιότερα δημαγωγοί; Σαφώς. Όμως ποτέ άλλοτε δεν είχαν τόσα φθηνά εργαλεία, τόσες τεχνικές παραπλάνησης και τέτοια πρόσβαση σε παγκόσμιο ακροατήριο, όσο τώρα. Πόσο μάλλον, όταν οι ίδιοι οι αλγόριθμοι, κυρίως του Facebook, ευνοούν τις ακραίες απόψεις, τα συνθήματα ως άποψη και τα likes ως απόδειξη επιβεβαίωσης της πληροφορίας.

Πήρε στον Χίτλερ 15 χρόνια, μέσα από ένα υπερσύγχρονο για την εποχή σύστημα προπαγάνδας, να εξαπλώσει τη ναζιστική ιδεολογία σε ένα εκλόγιμο ποσοστό στη Γερμανία. Η ίδια ρητορική, η ίδια χυδαιότητα, σε ένα σαφώς πιο προηγμένο κόσμο και ενημερωμένο ακροατήριο, πήρε μόλις μερικούς μήνες ώστε να εξαπλωθεί παγκόσμια, με τη “νομιμοποίηση” στο δημόσιο διάλογο ακροδεξιών μορφωμάτων, όπως η Χρυσή Αυγή και η English Defence League, η επαναφορά στο προσκήνιο της Κου Κλουξ Κλαν στην Αμερική και διαφόρων νεοναζιστικών και νεοφασιστικών κινημάτων, σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η μεγαλύτερη κατάχρηση, όμως, έγινε από πολιτικούς του «δημοκρατικού τόξου». Στην αέναη ψηφοθηρική προσπάθεια και με την καθοδήγηση των social media experts, επέλεξαν τον εύκολο δρόμο. Να χτυπήσουν τη δημαγωγία… με δημαγωγία. Ο πολιτικός λόγος μετατράπηκε σε μια συνεχή αναζήτηση της ατάκας, με σκοπό μερικά likes και retweets. Οι πολιτικές προτάσεις περιορίστηκαν μόνο σε «sexy» θέματα που έχουν μεγαλύτερη απήχηση σε συγκεκριμένα κοινά, ενώ οι δύσκολες αποφάσεις μπήκαν στο ντουλάπι, υπό τον φόβο των «κακών σχολίων»! 

Εν τέλει, είναι εύκολο να απομονώσεις μια δήλωση, μια αποστροφή του λόγου και να στοχοποιήσεις ένα πολιτικό αντίπαλο. Είναι ακόμα ευκολότερο να «ταγκάρεις» αυτόν τον αντίπαλο και να δημιουργήσεις «ιντερνετική κόντρα». Ίσως το ευκολότερο όλων είναι να «ποστάρεις» πιασάρικες ατάκες, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα.

Το δύσκολο, πάντοτε, ήταν και παραμένει το να παράγεις πολιτική, χωρίς να καταφύγεις στη δημαγωγία…      

* Ο Μιχάλης Κατρίνης είναι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Κινήματος Αλλαγής-Βουλευτής Ηλείας υπεύθυνος Ανάπτυξης & Επενδύσεων