Γιώργου Α. Ζερβάκη: Αναζητήσεις στον μετασχηματισμό της αντιπολιτευτικής Αριστεράς

Σε μια εποχή που και σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι ισορροπίες και αντιστοιχίες της Αριστεράς διαταράσσονται, το πως προσδιορίζονται και απαντώνται από το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης στην Ελλάδα πολιτικές προκλήσεις, δημιουργεί συγκεκριμένα ερωτήματα. Ερωτήματα που στην κορυφή τους πρέπει να έχουν το μείζον της πραγματιστικής, ρεαλιστικής και εποικοδομητικής αντιπολιτευτικής, πολιτικής πρότασης προς την Κοινωνία.

Σε μια 10ετία που έχουν ενσκήψει δυο κρίσεις, οικονομική και υγειονομική, στον χώρο που εκπροσωπεί ή επιδιώκει να εκπροσωπεί το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, υπήρξε μια μετατόπιση από τον ΣΥΡΙΖΑ, κίνημα συνιστωσών κάθε ταυτότητας, προσδιορισμού και απόχρωσης, που περιλάμβανε και απροκάλυπτες αντιευρωπαϊκές θέσεις. Σήμερα, με τις συνιστώσες από ότι φαίνεται να έχουν απομακρυνθεί από το εσωκομματικό πολιτικό προσκήνιο, αναδεικνύονται οι αναγκαιότητες για ένα πολιτικό σχήμα των διαδικασιών, της αντιπροσώπευσης, αποβάλλοντας δομικά συμπτώματα ενός παρελθόντος κομματικού μοντέλου, που βασίζονταν σε έναν βηματισμό άκρατης ριζοσπαστικοποίησης. 

Την περίοδο από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, μέχρι και όλο σχεδόν το 2015, η αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ είχε ως κύρια χαρακτηριστικά μια έντονη κινηματική, ριζοσπαστική αντίληψη, η οποία δεν δίσταζε να προσεγγίζει άλλες αντιμνημονιακές δυνάμεις, με σαφή αντιευρωπαϊκό προσδιορισμό. Η εκλογική νίκη του 2015, η κυβερνητική συμφωνία με το αντιευρωπαϊκό προσωποπαγές κίνημα των ΑΝΕΞΕΛ, ανέδειξε την άγνοια των προβλημάτων και των προκλήσεων της χώρας. Η κινηματική παρουσία και δράση του αντιπολιτευόμενου ΣΥΡΙΖΑ του 2012, του αριστερισμού, του δημαγωγικού αφηγήματος για ανατροπή στην ΕΕ, μεταλλάχθηκε από την κυβερνητική εμπλοκή, την υπογραφή Μνημονίου, δεν προσδιορίσθηκε όμως σε καμία έννοια ως Αριστερά με τις διαμορφώσεις του ευρωκομμουνισμού του Ενρίκο Μπερλίνγκουερ.

Το καλοκαίρι του 2015, στην κοινοβουλευτική διαδικασία για την συμφωνία του Τρίτου Δανειακού Προγράμματος, έχοντας ηττηθεί η στρατηγική της δημιουργικής ασάφειας μετά την επώδυνη απεμπλοκή από το ΟΧΙ ενός δημοψηφίσματος που καθορίσθηκε υπό συνθήκες άκρατης δημαγωγίας απέναντι στην Ευρώπη, στον ΣΥΡΙΖΑ επήλθαν  ουσιώδεις διαφοροποιήσεις. Η καλλιεργούμενη ρήξη με την ΕΕ δεν λειτούργησε, συντελέστηκε η πολιτική-κομματική διάσπαση, με την χώρα να διασώζεται από τα κοινοβουλευτικά ΝΑΙ των κομμάτων της τότε δημοκρατικής φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης. 

Τώρα που οι διαστάσεις της κρίσης, των προβλημάτων της χώρας, δεν αφήνουν χώρο για να καλλιεργηθούν εκ νέου ψευδαισθήσεις, θεωρίες εκτός  της ευρωπαϊκής και της διεθνούς πραγματικότητας, από την στιγμή που οι συνέπειες τους είναι γνωστές, η Αριστερά που κυβέρνησε την χώρα εφαρμόζοντας Μνημόνιο, πρέπει να προσαρμοσθεί στις διαμορφωμένες συνθήκες, να αναπτύξει πρόταση κοινωνικού προβληματισμού που να διατυπώνει το στίγμα μιας ρεαλιστικής πορείας, λαμβάνοντας υπόψιν τις κυοφορούμενες αλλαγές του κοινοτικού γίγνεσθαι.

Η αναγκαιότητα σήμερα είναι όχι η παραμονή στην αναπαλαίωση μιας άτολμης  και φοβικής Αριστεράς, αλλά το πέρασμα σε μια πολιτική, θεσμική και παραγωγική άσκηση αντιπολίτευσης, αλλάζοντας ριζικά, μακριά από την ανασύνθεση του ριζοσπαστικού αριστερισμού και τις αναζητήσεις αντιδεξιών αναφορών που δεν πείθουν. Αναμφίβολα αυτή η συζήτηση θα επηρεάσει και άλλα ζητήματα, όπως τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς και διαμάχες, που στο παρελθόν για την Αριστερά ήταν επώδυνοι, τις τάσεις, τους συσχετισμούς, που μπορεί να λειτουργήσουν ως στοιχεία εσωστρέφειας και στασιμότητας.

Η μετεξέλιξη της Αριστεράς μπορεί να έχει λογική και προοπτική ως εγχείρημα, χωρίς την θεσμική διάσταση, την απουσία εσωτερικής δημοκρατικής υπόστασης, τους αρχηγικούς μονολόγους των προειλημμένων αποφάσεων, αντί των συλλογικών κατευθύνσεων. Ο προσδιορισμός ενός αναγκαίου μετασχηματισμού, ικανού για να ενδιαφερθεί η Κοινωνία και όχι οι μηχανισμοί, δεν μπορεί να εξελίσσεται με προσωποπαγείς μονομέρειες άλλων χώρων και άλλων εποχών, που δεν μπορούν να αποτυπώνουν την πολιτική έκφραση σήμερα.

Η αναγκαία μετεξέλιξη, η αναζήτηση ενός διευρυμένου πολιτικού περιεχομένου, δεν μπορεί να επαφίεται σε μηχανισμούς που δεν παράγουν πολιτική, κομματικοί αξιωματούχοι με χαρακτηριστικές, καταγεγραμμένες διαδρομές, αντιφατικές προσωπικότητες, δεν μπορούν να γίνονται εκφραστές μιας υποτιθέμενης νέας πορείας.

Το άνοιγμα μιας προοδευτικής Αριστεράς, συνεπάγεται αναγκαστικές  μετατοπίσεις, ουσιαστικές και γρήγορες αποφάσεις για το πολιτικό περίγραμμα του πολιτικού οργανισμού, χωρίς τις αυτοαναιρέσεις, τους εσωκομματικούς εγκλωβισμούς, τον προβληματικό διάλογο τάσεων, συνιστωσών, ομάδων από τις οποίες δεν προκύπτει, μια ανανεωμένη οπτική. Η λογική του ανοίγματος για μια εγγραφή μελών για να εμπλακούν στην υιοθέτηση-επικράτηση των προεδρικών προτάσεων, δεν επεφύλαξε κάτι ουσιαστικό στην πολιτική παρουσία.

Ακόμα και στο ζήτημα του εξοπλιστικού προγράμματος για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της χώρας, η κοινοβουλευτική εικόνα να μην υιοθετείται η σύμβαση αγοράς των έξι επιπλέον μαχητικών rafale, σε αντίθεση με την θετική ψήφο στην προηγούμενη σύμβαση αγοράς των 18 rafale, αλλά και της ενεργητικής παρουσίας της χώρας όπου απαιτούν οι δεσμεύσεις της στους διεθνείς οργανισμούς που ανήκει, δεν μπορεί παρά να μην λαμβάνει υπόψιν το γεγονός ότι στην κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ, υπήρξε απομάκρυνση από την ανεδαφική, αριστερίστικη θέση ως προς την συμμετοχή της χώρας στους σχεδιασμούς της Ατλαντικής Συμμαχίας, προσδιορίζοντας μια πιο ρεαλιστική θέση.  

Εάν η συζήτηση για τον μετασχηματισμό της Αριστεράς ανοίξει, εκ των πραγμάτων θα αποτυπωθεί και το εύρος των αντιθέσεων για τα χαρακτηριστικά αυτού του μετασχηματισμού, τις μετατοπίσεις του, την πολιτική του ταυτότητα. Και φυσικά δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα επιχειρηθεί να αναπτυχθεί μια συζήτηση κατευθύνσεων, το ζήτημα τώρα είναι τώρα εάν μπορεί να λάβει άλλες ιεραρχήσεις, εάν μπορεί να διαμορφώσει πειστικές στρατηγικές και πολιτικές. Που δεν θα εξαντλούνται σε παραμέτρους ενός χαμηλού πολιτικού περιβάλλοντος, εκδηλώνοντας πολιτικά αιτήματα με περιοριστικό σημείο αναφοράς τον εσωκομματικό παράγοντα. Γιατί σίγουρα θα αποτυπωθούν θέσεις των συνιστωσών του 3% και από την άλλη θα φανεί εάν μπορούν με συνοχή να αναπτυχθούν λογικές διεκδίκησης ενός ευρύτερου και ανοικτού πολιτικού κόμματος. 

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.