”Επανασχεδιασμός του τουρισμού με προοδευτικό και περιβαλλοντικό πρόσημο: Μια πρόκληση για το παρόν και το μέλλον”

Η πανδημία έβαλε τέλος σε πολλές βεβαιότητες: μία από αυτές ήταν και η αίσθηση ότι το μοντέλο μαζικού τουρισμού , στο οποίο είχε επενδύσει για δεκαετίες η χώρα, θα μπορούσε να συνεχίζεται απρόσκοπτα στη διαδρομή του χρόνου.

Λίγοι, ίσως, έβλεπαν την πραγματικότητα: ότι το μοντέλο του μαζικού τουρισμού δεν μπορούσε να πάει μακριά, εμφάνιζε ήδη προβλήματα.

Ο μαζικός τουρισμός οδηγεί σε υπερκατανάλωση φυσικών πόρων, ουσιαστικά υπονομεύει το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που έχει η Ελλάδα ως τουριστικός προορισμός, το οποίο είναι το μοναδικού κάλλους φυσικό περιβάλλον.

Ταυτόχρονα, προτάσσει την ποσότητα των επισκεπτών, αδιαφορώντας για τα ποιοτικά στοιχεία του τουριστικού προϊόντος και την αξιοποίηση των τοπικών πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής.

Η οικονομική και ενεργειακή κρίση , οι πληθωριστικές πιέσεις που αγγίζουν όλη την Ευρώπη , ο πόλεμος και η γεωπολιτική αστάθεια επιβάλλουν μια άλλη οπτική για τον τουρισμό.

Η Ελλάδα πρέπει να διαμορφώσει ένα νέο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης με κύρια χαρακτηριστικά την βιωσιμότητα, την αειφορία και την ποιότητα. Τη σύνδεση με τις τοπικές κοινωνίες και την πρωτογενή παραγωγή, αλλά και τη 12μηνη διάρκεια.

Δυστυχώς, η κυβέρνηση που κατά τα άλλα ομνύει στη λεγόμενη ‘’βαριά βιομηχανία’’ του τουρισμού, δε διαθέτει σχέδιο για την επόμενη μέρα, αλλά ούτε μηχανισμούς ανθεκτικότητας του τουριστικού προϊόντος.

Δεν έχει διαμορφώσει μια συνολική πρόταση για ένα νέο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, δεν έχει καταρτίσει αξιόπιστη στρατηγική ώστε να διαχυθούν τα οφέλη στο σύνολο των εμπλεκόμενων στον τουρισμό.

Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης δεν κατευθύνονται σε αυτό το στόχο, δε δίνουν τη δυνατότητα στις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις να προχωρήσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος, να αναβαθμίσουν τις υπηρεσίες τους.

Και όταν μιλάμε για τουριστικές επιχειρήσεις, δεν εννοούμε μόνο τα μεγάλα  ξενοδοχεία, αλλά όλο το φάσμα των επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον τουρισμό ( καταλύματα, ενοικιαζόμενα δωμάτια, υπηρεσίες μεταφορών , εστίαση κ.ο.κ).

Το ίδιο ισχύει και για τον αναπτυξιακό νόμο που πρόσφατα έφερε και ψήφισε στη Βουλή η κυβέρνηση: με βάση τις προβλέψεις του αποκλείονται από την πρόσβαση σε χρηματοδότηση οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων, τα επαγγελματικά σκάφη, τα τουριστικά γραφεία.

Σε όλα αυτά τα δομικά προβλήματα θα  πρέπει να προσθέσουμε και την εγκατάλειψη της τουριστικής εκπαίδευσης. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός ,τις πρώτες μέρες της θητείας του, είχε δεσμευτεί για την αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης χωρίς να έχει γίνει τίποτα προς αυτή την κατεύθυνση ως σήμερα.

Είναι δεδομένο ότι η επόμενη μέρα πρέπει να έχει ως προτεραιότητα ένα νέο αφήγημα για τον ελληνικό τουρισμό. Ένα νέο σχέδιο που θα καταστήσει την Ελλάδα πρωταγωνιστή και σημείο αναφοράς.

Βασικοί άξονες ενός νέου σχεδίου για τον τουρισμό πρέπει να είναι:

1.Η μείωση του ενεργειακού κόστους των τουριστικών επιχειρήσεων , με κίνητρα για την ανάπτυξη ΑΠΕ σε μεγάλα αλλά και μικρά τουριστικά καταλύματα και επιχειρήσεις εστίασης.

2. Η δημιουργία υποδομών για την ενίσχυση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των τουριστικών επιχειρήσεων , όπως π.χ υποδομές για την επαναχρησιμοποίηση νερού.
3. Περιβαλλοντική πιστοποίηση για όλες τις τουριστικές επιχειρήσεις, μέσα από την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών για την εξοικονόμηση ενέργειας, τη διαχείριση των απορριμμάτων.
4. Έμφαση στην ποιότητα. Στόχευση σε επισκέπτες υψηλού εισοδήματος, άνοιγμα σε νέες αγορές, επένδυση στο θαλάσσιο τουρισμό,  υποχώρηση του ‘’all inclusive’’ που υποβαθμίζει το τουριστικό μας προϊόν.
5. Αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος των τουριστικών καταλυμάτων, που η πλειοψηφία τους χαρακτηρίζεται από παλαιότητα και συνδέεται με χαρακτηριστικά μιας άλλης εποχής, χωρίς να συνδέονται με παραδοσιακή μορφή οικισμού.
6. Ψηφιακός μετασχηματισμός του συνόλου των τουριστικών επιχειρήσεων. Η κυριαρχία των κανόνων της ψηφιακής οικονομίας απαιτεί και τις ανάλογες υποδομές από τις ελληνικές επιχειρήσεις.
7. Αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης. Τα νέα στελέχη στον τουρισμό πρέπει να αποτελούν το πιο πολύτιμο κεφάλαιο για τον τουρισμό μας και να διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες. Απαιτείται αλλαγή των προγραμμάτων σπουδών σε όλες τις βαθμίδες της τουριστικής εκπαίδευσης, χρειάζεται άμεσα ένας ολικός ανασχεδιασμός τους. 
8. Προγράμματα κατάρτισης για τους εργαζόμενους, οι οποίοι θα πρέπει να αποκτήσουν νέες ειδικότητες για να είναι ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας, μετά τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται από την ένταση χρήσης νέων τεχνολογιών.
9. Χωροταξικός σχεδιασμός σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο στον οποίο θα κυριαρχούν οι αρχές της αειφορίας , της προστασίας και ανάδειξης του περιβάλλοντος και της ορθολογικής χρήσης των φυσικών πόρων.
10. Επένδυση σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού όπως ο καταδυτικός τουρισμός, ο τουρισμός υγείας και ευεξίας, ο αναρριχητικός τουρισμός αλλά και η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων που μπορούν να ενισχύσουν το τουριστικό ρεύμα, να συνδυάσουν διακοπές και εργασία.

 Όλα αυτά απαιτούν ένα ενιαίο και ολοκληρωμένο σχεδιασμό, συνδέονται με πολιτικές που πρέπει να είναι άμεσα υλοποιήσιμες, με πολιτικές που επιβάλλεται διαρκώς να αξιολογούνται και να επικαιροποιούνται.

Το νέο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, όμως, προϋποθέτει και ένα ισχυρό προοδευτικό και περιβαλλοντικό πρόσημο. Το πρόσημο του Κινήματος Αλλαγής.   

*Μιχάλης Κατρίνης

---