” Διαμόρφωση προκλήσεων στο ευρωπαϊκό περιβάλλον ”

Οι προκλήσεις που διαμορφώνονται στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χώρο, επηρεάζουν και το σύστημα του ενωσιακού περιβάλλοντος, επαναφέροντας έτσι το κλίμα προώθησης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Παρά το ότι η καθημερινότητα στο υπερεθνικό ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό στοιχείο, σε συνδυασμό με την διάχυση της διακυβερνητικότητας, την προσφυγική/μεταναστευτική κρίση, το Brexit, την ανάδυση ευρωσκεπτικιστικών/ευρωαρνητικών φαινομένων επιφέρει χαμηλές προσδοκίες, Για την επανάκαμψη φιλόδοξων πολιτικών σχεδίων, φεντεραλιστικής κατεύθυνσης στην ευρωπαϊκή ατζέντα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ο θεσμικός άξονας που με την δημοκρατική του νομιμοποίηση, μπορεί και πρέπει να διεκδικήσει αυτόν τον προωθητικό ρόλο. Γράφει σε άρθρο του ο  Γιώργος Α. Ζερβάκης *

Την 10ετία του ’80, ο οραματισμός του Ζακ Ντελόρ προώθησε την Ενιαία Αγορά. Τέσσερις δεκαετίες μετά, η ΕΕ χρειάζεται ένα σχέδιο που μπορεί να κινητοποιήσει το όχημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, περνώντας από την διακυβερνητικότητα των χαμηλών παρονομαστών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στην μετεξέλιξη της θεσμικής διάστασης, φθάνοντας ακόμα και στην τροποποίηση των Συνθηκών, κάνοντας την ΕΕ πιο λειτουργική, αποτελεσματική και δημοκρατική.

Ιστορικές ημερομηνίες, η Διακήρυξη του Βεντοτένε, από τον Αλτιέρο Σπινέλι το 1941, το Συνέδριο της Χάγης και η ομιλία του Ουίνστων Τσώρτσιλ το 1948, έδωσαν την αναγκαία ώθηση στην ευρωπαϊκή υπόθεση, αφού την είχαν προετοιμάσει. Στις επτά δεκαετίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνεργασίας διασφάλισε την ειρήνη, την δημοκρατία, την κοινωνική συνοχή, όμως στον ζωτικό για την Ευρώπη χώρο της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, αλλά και στην περιφέρεια ευρωπαϊκών εδαφών, υπάρχουν ανησυχητικά φαινόμενα πολεμικών συγκρούσεων, εμφυλίων συρράξεων, εκδήλωση βίαιων και αυταρχικών φαινομένων.

Το γενναίο πρόγραμμα συμφωνίας για την ευρωπαϊκή ανάκαμψη που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχοντας προηγηθεί η κοινή πρόταση του Γαλλογερμανικού άξονα, δημιουργεί μια νέα, ενδιαφέρουσα περίοδο για την ενοποίηση της Ευρώπης συνολικά αλλά και για κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά. Δημιουργεί και ένα στιβαρό πολιτικό αποτύπωμα. Η κατάπτωση των σχεδίων κάθε είδους και απόχρωσης ευρωφοβικών, αρνητών και ιδεοληπτικών εχθρών της ευρωπαϊκής ιδέας, σχετικά με την ικανότητα της Ένωσης να ανταποκριθεί στις οικονομικές και όχι μόνον συνέπειες της κρίσης, δείχνει ότι η ΕΕ με καθυστερήσεις, με αναγκαίους συμβιβασμούς, μένει σταθερά προσηλωμένη στην υπηρέτηση του κοινού πεπρωμένου, του αμοιβαίου συμφέροντος όλων των Ευρωπαίων Πολιτών, των οποίων τα κράτη-μέλη έχουν κάνει την επιλογή συμμετοχής στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική.  

Η ΕΕ πρέπει στα χρόνια που έρχονται να μείνει σταθερά προσηλωμένη στον δύσκολο στόχο της ενότητας της Ευρώπης, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των ευρωπαϊκών λαών, φέρνοντας εγγύτερα την πολιτική ενοποίηση. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι αναμφίβολα ένα μεγάλο επίτευγμα για την ΕΕ, ένα προωθημένο βήμα για την ενοποίηση, που όμως δεν πρέπει να εξαντληθεί σε μια τυπική εφαρμογή πόρων. Η αξιοποίηση των πόρων είναι ένα στοίχημα για τα κράτη-μέλη, εθνικές και περιφερειακές αρχές, με την επικουρικότητα να διαμορφώνει ένα ισχυρό στοιχείο.

Το κοινοτικό αυτό επίτευγμα, απαιτεί χρονική και ποσοτική εμβάθυνση, κάθε φορά που η ΕΕ θα έρχεται αντιμέτωπη με αντίστοιχες κρίσεις πολυπλοκότητας. Κρίσεις που ξεφεύγουν από την απλή μεμονωμένη αντιμετώπιση του εθνικού κράτους, κρίσεις η απάντηση των οποίων απαιτεί θεμελιακές, θεσμικές, ευρωπαϊκές παρεμβάσεις.

Τώρα η ΕΕ πρέπει με συνεκτικές πολιτικές, μέσα στους κοινοτικούς θεσμούς, ενεργοποιώντας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα Εθνικά Κοινοβούλια, πολιτικές δυνάμεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, να δημιουργήσει τον οδικό χάρτη αξιοποίησης των νέων ευκαιριών που διανοίγονται, σε μια εποχή όμως υπαρκτών κινδύνων. Όχι μόνο των ευκαιριών που σχετίζονται με τους νέους κοινοτικούς πόρους, αλλά και εκείνων που μπορούν να δημιουργήσουν την θεσμική εμβάθυνση, την Πολιτική Ένωση, επαναφέροντας κάτω από πιο ώριμες συνθήκες το αίτημα για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. 

Γιατί η μείωση του δημοκρατικού ελλείμματος, η υποχώρηση των στερεοτύπων για τον ενάρετο Βορρά και τον ασυνεπή Νότο, θα επέλθουν μέσα από την υπερεθνική, δημοκρατική μετεξέλιξη της ΕΕ. Γιατί η πολιτική ενοποίηση, η ομοσπονδιακή πολιτική πρόταση, ο φεντεραλισμός, θα δημιουργήσουν μια γνήσια Ένωση, εφοδιασμένη με κοινά πολιτικά πλαίσια στην Άμυνα, στην Ασφάλεια, στην Εξωτερική Πολιτική. Γιατί το ευρωπαϊκό μέλλον δεν διαμορφώνεται από τον διακυβερνητισμό των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων, από την θεσμική ακινησία. Αλλά από την επαναφορά όλων των αιτημάτων για μια Κοινότητα των Πολιτών, αιτήματα που υποστηρίχθηκαν στο Ευρωπαϊκό Κογκρέσο της Χάγης το 1947, αλλά και σε όλες τις προσπάθειες ενοποίησης, όπως το Σχέδιο Σπινέλι και την Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Στην Ευρώπη έχει έρθει η ώρα για ριζικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, για αλλαγές στην πολιτική, να δράσουμε για την ενίσχυση της ενοποίησης και όχι να αναζητούμε παρατάσεις. Να δημιουργήσουμε νέα πολιτικά υποδείγματα που με επάρκεια θα υποδηλώνουν το ενωσιακό κεκτημένο, τους πυλώνες του δημοκρατικού εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, τους βασικούς  συντελεστές νομιμοποίησης του, τα πολιτικά συστήματα και τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.  

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.