Βασικά σημεία του νέου τρόπου ανάδειξης των δημοτικών και περιφερειακών αρχών

Toυ Ζαχαρία Εμμ. Δοξαστάκη*

Τις μεταρρυθμιστικές τομές που εισάγει το Ν/Σ του ΥΠ.ΕΣ. για την αναμόρφωση του πλαισίου εκλογής των τοπικών και περιφερειακών αρχών παρουσίασαν , από κοινού, στο Υπουργικό Συμβούλιο της Πέμπτης 28 Ιανουαρίου 2021, ο Υπουργός Εσωτερικών Μάκης  Βορίδης και ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας.

Το νομοσχέδιο, όπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός ,Κυριάκος Μητσοτάκης, εισάγεται για την υλοποίηση της ρητής δέσμευσης της Κυβέρνησης για την κυβερνησιμότητα των δήμων και των περιφερειών της Χώρας.

Οι βασικές αλλαγές που επιφέρει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο συνοψίζονται στα εξής:

• Επαναφορά της πενταετούς θητείας.

• Οριακή μείωση του αριθμού των μελών του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου, ώστε να ενισχυθεί ο ουσιαστικός διάλογος.

• Τίθεται όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο το ποσοστό 43%.

• Εξασφαλίζεται κατά κανόνα τουλάχιστον η εκλογή των 3/5 των μελών του συμβουλίου( δημοτικού ή περιφερειακού)στο νικητή των εκλογών.

• Τίθεται όριο 3% για την εκλογή δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου , το οποίο είναι ευθυγραμμισμένο με το ισχύον καθεστώς στις βουλευτικές εκλογές και ανεξάρτητο από τον αριθμό των μελών του.

• Καταργείται η ξεχωριστή κάλπη (3η) για την εκλογή των «κοινοτικών αρχών» η οποία δημιούργησε έναν de facto τρίτο βαθμό αυτοδιοίκησης παρά τη ρητή πρόβλεψη του Συντάγματος.

• Επαναφορά της έννοιας « κοινότητας» σε « δημοτική κοινότητα», ώστε να μην υπάρχει καμία σύγχυση με τις προϋφιστάμενες του προγράμματος  « Καποδίστρια» Κοινότητες.

• Ο εκλεγόμενος δήμαρχος εξασφαλίζει σε όλες τις δημοτικές κοινότητες, άνω των 500 κατοίκων , τα 3/5 των μελών των συμβουλίων τους.Κάθε συνδυασμός υποχρεούται  να  έχει υποψήφιους σε όλες τις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό άνω των 500 κατοίκων. Τα συμβούλια δημοτικής κοινότητας σε δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων( τα παλαιά διαμερισματικά συμβούλια), εξαιρούνται αυτής της κατάργησης.

• Στις δημοτικές κοινότητες μέχρι 500 κατοίκους εκλέγεται ο εκπρόσωπος από ενιαία λίστα υποψηφίων και εκτός συνδυασμών.

• Τίθεται καταληκτική ημερομηνία για την κατάρτιση  και την υποβολή των συνδυασμών(30 Ιουνίου 2023) σε ηλεκτρονική πλατφόρμα,ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών.

Το νέο εκλογικό σύστημα για την εκλογή δημοτικών και περιφερειακών αρχών , το οποίο θα εφαρμοστεί στις εκλογές του Οκτωβρίου 2023( 13 και 20 Οκτωβρίου). Συνδυάζει:

• Αυξημένη νομιμοποίηση του δημάρχου ή του περιφερειάρχη.

• Εξασφάλιση  πλειοψηφίας στα αιρετά όργανα ,ώστε να κριθεί από τους δημότες για την πολιτική που άσκησε χωρίς δικαιολογίες και συμβιβασμούς.

Άλλες ουσιαστικές αλλαγές που θα περιλαμβάνει το Ν/Σ είναι η αλλαγή του τρόπου σταυροδοσίας των υποψηφίων δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων , με ταυτόχρονη εξασφαλισμένη διατήρηση της εκπροσώπησης ανά δημοτική ενότητα( πρώην Καποδιστριακό δήμο). Η έδρα του κάθε δήμου, πλέον δεν θα διαθέτει συμβούλιο δημοτικής κοινότητας. Αναφορικά τώρα με την προβλεπόμενη μείωση των μελών του δημοτικού και του περιφερειακού συμβουλίου, εισάγεται πως το δημοτικό συμβούλιο ενός δήμου με πληθυσμό από 10.001- 30.000 κατοίκους θα έχει 21 μέλη από 27 που έχει σήμερα. Το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Αθηναίων από 49 θα πάει στα 41 μέλη και το περιφερειακό συμβούλιο Αττικής από 101 στα 71 μέλη.

Στη συνέχεια για την ενημέρωση των αιρετών και των δημοτών του νομού Ηρακλείου και με βάση τα δεδομένα που έχουν ανακοινωθεί θα παρουσιάσουμε κάποια χρήσιμα  στοιχεία για τους έξη ( από τους οκτώ) δήμους του νομού , που προκύπτουν από τις προτεινόμενες αλλαγές.

Δήμος Αρχανών- Αστερουσίων

Μόνιμος πληθυσμός 2011: 16.692

2019                2023

• αριθμός μελών ΔΣ                                                             27                        21

• έδρες ανά δημοτική ενότητα

ΔΕ Αρχανών: 5.044                                                               8                          6

ΔΕ Αστερουσίων: 5.217                                                       9                          7

ΔΕ Ν. Καζαντζάκη: 6.433                                                   10                          8

Δήμος Γόρτυνας

Μόνιμος πληθυσμός 2011: 15.632

• αριθμός μελών ΔΣ.                                                            27                           21

• έδρες ανά δημοτική ενότητα

ΔΕ Αγίας Βαρβάρας: 4.587                                                8                              6

ΔΕ Γόρτυνας: 4.716                                                             8                              6

ΔΕ Κόφινα: 4.508                                                                 8                              6

ΔΕ Ρούβα 1.821                                                                   3                               3

Δήμος Μαλεβιζίου

Μόνιμος πληθυσμός 2011: 24.864

• αριθμός μελών ΔΣ                                                              27                         21

• έδρες ανά δημοτική ενότητα

ΔΕ Γαζίου: 19.221                                                                22                         16

ΔΕ Κρουσώνα: 2.776                                                             2                            2

ΔΕ Τυλίσσου: 2.867                                                               3                            3

Δήμος Μινώα Πεδιάδος

Μόνιμος πληθυσμός 2011: 17.563

•αριθμός μελών ΔΣ                                                                  27                         21

• έδρες ανά δημοτική ενότητα

ΔΕ Αρκαλοχωρίου: 10.476                                                   16                         12

ΔΕ Θραψανού: 2.334                                                               4                           3

ΔΕ Καστελλίου: 4.753                                                               7                           6

Δήμος Φαιστού

Μόνιμος πληθυσμός 2011: 24.466

• αριθμός μελών ΔΣ                                                                  27                            21

• έδρες ανά δημοτική ενότητα

ΔΕ Ζαρού: 2.953                                                                        3                               2

ΔΕ Μοιρών: 11.434                                                                 13                             10

ΔΕ Τυμπακίου: 10.079                                                            11                               9

Δήμος Χερσονήσου

Μόνιμος πληθυσμός 2011: 26.717

• αριθμός μελών ΔΣ                                                                      27                             21

• αριθμός εδρών ανά δημοτική ενότητα

ΔΕ Γουβών: 10.731                                                                     11                               8

ΔΕ Επισκοπής: 2.291                                                                     2                               2

ΔΕ Μαλίων: 5.433                                                                          6                               4

ΔΕ Χερσονήσου: 8.262                                                                  8                               7

Σήμερα, στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης, ζητούμενο είναι μια ριζική μεταρρύθμιση . Η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, η ανακατανομή της εξουσίας μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, η ανακατανομή των αρμοδιοτήτων και ο περιορισμός του κεντρικού κράτους σε επιτελικό και μόνο ρόλο, αποτελούν προτεραιότητες για το κίνημα  της αυτοδιοίκησης.

Η αυτοδιοίκηση με τα όργανά της επιδιώκει την κατάκτηση και εμπέδωση μιας προοδευτικής δημοκρατικής διακυβέρνησης , η οποία θα πραγματώνει τη  χρηστή και διαφανή διοίκηση , θα διασφαλίζει ότι  οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με γνώμονα βασικούς και αποδεκτούς κανόνες και με τη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων των δημοτών.

Το καλύτερο εκλογικό σύστημα , αν δεν συνοδεύεται  από μια σειρά μέτρων και αλλαγών στο πολιτικό διοικητικό σύστημα του θεσμού της ΤΑ, θα οδηγήσει, με βεβαιότητα, στην υποβάθμιση της λειτουργίας των ΟΤΑ και στην αδυναμία λήψης των αποφάσεων για τη διεκπεραίωση και  τη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων.

Το εκλογικό σύστημα δεν μπορεί να είναι  η καρδιά και η αφετηρία για τις αλλαγές του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αυτοδιοίκησης. Η απλή αναλογική δεν είναι πανάκεια , ούτε καταστροφή . Αποτυπώνει τη λαϊκή βούληση και την πολιτική εντολή.

Η αναλογική εκπροσώπηση λειτουργεί ως μηχανισμός απελευθέρωσης και έκφρασης τοπικών δυναμικών και δυνάμεων. Τίθεται όμως το « δίλημμα» εκπροσώπηση όλων των εκφράσεων της τοπικής κοινωνίας ή σταθερότητα, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα.

Η Κυβέρνηση με το νομοσχέδιο που κατέθεσε, επιλέγει την επαναφορά του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος, το οποίο πριν το νόμο 4555/2018, ίσχυσε συνεχώς για εβδομήντα(70) χρόνια στην τοπική αυτοδιοίκηση, Υιοθετεί ένα σταθερό εκλογικό σύστημα , με λύσεις και τεχνικές αποτελεσματικές, για την αντιμετώπιση των θεσμικών αδιεξόδων. Με την επιλογή της θέλει να υπογραμμίσει πως οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι θεσμοί-πεδία εφαρμογής της λαϊκής κυριαρχίας στο πολιτικό-διοικητικό σύστημα και δεν είναι σωματεία ή δομές της κοινωνίας των πολιτών.

Κατά τη γνώμη μου η Κυβέρνηση, ταυτόχρονα με την επαναφορά του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος, για την ανάδειξη των τοπικών και περιφερειακών αρχών το 2023, οφείλει να εγγυηθεί τη δημοκρατική συγκρότηση και λειτουργία των αυτοδιοικητικών θεσμών και να αναδείξει το δημοτικό και το περιφερειακό συμβούλιο σε όργανα προγραμματισμού και πολιτικού ελέγχου. Είναι βουλευόμενα, προγραμματικά και ελεγκτικά όργανα και όχι διαχειριστικά.

Τα συλλογικά όργανα της αυτοδιοίκησης ( ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ), έχουν επεξεργασθεί και διαμορφώσει , μέσα από τα συνέδριά τους, άρτιες θέσεις και προτάσεις για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, την ουσιαστική αποκέντρωση και τη διασφάλιση της σταθερότητας στη λειτουργία των ΟΤΑ και η  Κυβέρνηση θεωρώ, πως οφείλει να τις αξιολογήσει και να υιοθετήσει όσες απ’ αυτές βρίσκονται προς τη σωστή κατεύθυνση.

* Ο Ζαχαρίας  Εμμ. Δοξαστάκης, είναι Πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων Κρήτης, Περιφερειακός Σύμβουλος και Π. Δήμαρχος Χερσονήσου

 

---