Αναζητήσεις και κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας

Του Γιώργου Α. Ζερβάκη *

Στις 10ετίες του ’70 και του ’80, όταν η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα οριοθετούσε την πορεία της με τις διευρύνσεις της κυρίως προς τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, στην Ευρώπη αναδύονταν ισχυρό και συμπαγές, το πολιτικό ρεύμα της Σοσιαλδημοκρατίας. Από την Γερμανία του Βίλλυ Μπράντ και του Χέλμουτ Σμίτ, τις Σκανδιναβικές χώρες, την εκλογική επικράτηση πιο αριστερόστροφων σοσιαλιστικών κομμάτων στην Γαλλία, στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, το πολιτικό αυτό ρεύμα εξελισσόταν παράλληλα με οικονομικές και κοινωνικές κατευθύνσεις.

Με την παγκόσμια οικονομία να βιώνει τον αντίκτυπο των πετρελαϊκών κρίσεων, των νομισματικών αναταραχών, με την τρομοκρατία να πλήττει το πολιτικό περιβάλλον, η σοσιαλδημοκρατία έμελλε να διαμορφώσει εξελίξεις στην Ευρώπη.

Σήμερα, στις δυο τελευταίες δεκαετίες, το ιστορικό αυτό πολιτικό ρεύμα, βιώνει μια πρωτοφανή κρίση. Κρίση που διαχέεται από την Ελλάδα μέχρι και την Σουηδία, χώρα πρότυπο του κοινωνικού μοντέλου. Στην χώρα της Σκανδιναβικής χερσονήσου, στο πολιτικό σύστημα της οποίας κυριάρχησαν για 10ετίες οι Σοσιαλδημοκράτες, τον Σεπτέμβριο του 2018 γνώρισαν την πιο συντριπτική ήττα τους, με την χειρότερη εκλογική τους επίδοση στην μακρά ιστορική τους διαδρομή, καταλαμβάνοντας με ποσοστό 18% την τρίτη θέση στην εκλογική διαδικασία. 

Ενώ οι δεκαετίες του ’70 και του ’80 χαρακτηρίσθηκαν από την πολιτική κυριαρχία των σοσιαλδημοκρατικών, σοσιαλιστικών κομμάτων στον ευρωπαϊκό χώρο, οι επόμενες 10ετίες χαρακτηρίζονται από μια ραγδαία μείωση των ποσοστών τους, με την κοινοβουλευτική τους εκπροσώπηση να βαίνει διαρκώς μειούμενη. Άλλοτε κραταιά σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, στην Γερμανία, στην Γαλλία, στην Ελλάδα, στις χώρες της Ιβηρικής χερσονήσου, σήμερα έχουν τεράστιες απώλειες, αδύναμα να καθορίσουν πολιτικές εξελίξεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της μείωσης της εκλογικής κοινωνικής δυναμικής των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, αποτελεί το Γερμανικό SPD, που στην εικοσαετία 2000-2020, έχασαν 20 μονάδες, υποχωρώντας από το 41% στο 21%. Μείωση που είχε και άλλες παρενέργειες, όπως την άρνηση ή την αδυναμία τους να στηρίξουν βασικές πολιτικές τους της 10ετίας του 2000, από την ατζέντα μεταρρυθμίσεων του καγκελάριου Σρέντερ, που ήταν μέτρα ώθησης της οικονομίας.

Εξετάζοντας τον ορισμό της πολιτικής αποδυνάμωσης του ευρωπαϊκού σοσιαλδημοκρατικού χώρου, βασικό στοιχείο είναι το έλλειμμα που επέδειξε για να αντιτάξει ένα πειστικό και ρεαλιστικό σχέδιο απέναντι στο ξέσπασμα της κρίσης. Στην αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή δεν κατάφερε να αποτυπώσει ένα πολιτικό πρόγραμμα ενίσχυσης του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, με σημερινούς όρους. Την ώρα που ευρωπαϊκή κεντροδεξιά  κατάφερνε να συγκρατεί δυνάμεις μέσα από την δική της κρίση, η Σοσιαλδημοκρατία έβλεπε την ραγδαία πολιτική της υποχώρηση, χάνοντας τις δυνάμεις της, με μια ασύνδετη αποτύπωση από χώρα σε χώρα.

Τρία χρόνια πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές, ενώ ήδη έχει αρχίσει ο εκλογικός κύκλος σε μια σειρά από χώρες της ΕΕ, οι δυνάμεις του σοσιαλδημοκρατικού χώρου, έχουν να αντιμετωπίσουν μια σειρά από ερωτήματα προς τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Έναν εύλογο προβληματισμό προς τα που κατευθύνονται, ποιες είναι οι πολιτικές τους αναζητήσεις, τι εκφράζουν, ποια μηνύματα εκπέμπουν και ποια λαμβάνουν. 

Και όλο αυτό το πλαίσιο οριοθετείτε από ένα κυρίαρχο ερώτημα, εάν μπορέσει ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας να αποκτήσει λειτουργική ανακατεύθυνση. Απέναντι σε μια σειρά σοβαρών ανοικτών ζητημάτων του ενωσιακού οικοδομήματος, οι δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας έχουν την πρόκληση να εκφρασθούν προς τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, σκεπτόμενες όχι μια προσωρινή πολιτική επιβίωση, αλλά μια κατεύθυνση σταθερών πολιτικών θέσεων, που δεν θα αφήνει περιθώρια σε αδιέξοδες ριζοσπαστικές συμπλεύσεις, δίνοντας τον αναγκαίο διακριτό τόνο στην πολιτική πρόταση.

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης, Οι απόψεις στο άρθρο είναι αυστηρά προσωπικές.