Αεροδρόμιο Καστελίου: Η αναγκαιότητα ενός ολοκληρωμένου προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης

*Του Ζαχαρία Δοξαστάκη

Η πολιτεία θεώρησε αναγκαία την κατασκευή ενός  νέου διεθνούς αεροδρομίου στο Ηράκλειο Κρήτης, προς αντικατάσταση  του υφιστάμενου « Νίκος Καζαντζάκης», επειδή η αλματώδης τουριστική ανάπτυξη του νησιού και η αντίστοιχη αύξηση της επιβατικής κίνησης, οδήγησε στον κορεσμό του.

   Στις 8 Φεβρουαρίου 2020 ξεκίνησαν οι εργασίες του έργου. Το νέο αεροδρόμιο, κατά το σχεδιασμό και την εγκεκριμένη μελέτη του, θα κατασκευασθεί με τις πιο σύγχρονες κατασκευαστικά και περιβαλλοντικά τεχνικές και θα αποτελέσει την αιχμή του δόρατος των αερομεταφορών της Κρήτης. Για την ολοκλήρωσή του θα χρειαστούν πέντε(5) χρόνια.

   Ως αναπτυξιακό έργο μεγάλης κλίμακας, προϋπολογισμού 550 εκ. ευρώ, επιβάλλεται κατά το στάδιο της εκτέλεσής του, αλλά και της λειτουργίας του, να πραγματώνει τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, οι οποίοι κατά την εθνική και ευρωπαϊκή έννομη τάξη είναι:

1. Αναγνώριση της ανάγκης για βιώσιμη ανάπτυξη.
2. Ίση κατανομή των ωφελειών, του κόστους και του ρίσκου.
3. Υποστήριξη και διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης.
4. Διατήρηση και ανάδειξη των φυσικών , πολιτισμικών και ανθρώπινων πόρων.
5. Κατοχύρωση της δημόσιας συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων.
6. Τήρηση των σχετικών διαδικασιών και εγγυήσεων που προδιαγράφονται από τη βιώσιμη ανάπτυξη.

   Η βιώσιμη ανάπτυξη στοχεύει σε τρεις στόχους: την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βελτίωση. Η συντήρηση και η αύξηση των φυσικών πόρων είναι σημαντική δεδομένου ότι οι φυσικοί πόροι έχουν και κοινωνική και οικονομική αξία. Οι κανόνες της οικολογίας δεν μπορούν να μη ληφθούν υπόψη , εάν η οικονομική και κοινωνική αξία της φύσης πρόκειται να διατηρηθεί για τις επερχόμενες γενεές.

   Η κατασκευή και λειτουργία του Νέου Αεροδρομίου Καστελλίου( στο εξής  ΝΑΚ) και των άλλων συνοδών έργων σ’ αυτή την περιοχή της επαρχίας Πεδιάδος, δημιουργεί νέα δεδομένα και μια καινούργια πραγματικότητα  στην ευρύτερη περιοχή. Πρόκειται για πολύ μεγάλες παρεμβάσεις που συγκεντρώνονται σε μια σχετικά μικρή έκταση. Από την κατασκευή αυτού του  έργου στον τομέα των μεταφορών θα προκύψουν σημαντικές και πολλαπλές επιπτώσεις σε τομείς, όπως η αγροτική οικονομία, ο τουρισμός, η ποιότητα ζωής στων κατοίκων, το περιβάλλον και η γεωγραφία της περιοχής  γενικότερα. 

   Το αν οι επιπτώσεις αυτές αποκτήσουν θετικό ή αρνητικό πρόσημο για το μέλλον της ευρύτερης περιχής γύρω από το ΝΑΚ, αυτό θα εξαρτηθεί από τον τρόπο λειτουργίας και το σχεδιασμό που θα υιοθετήσουν η πολιτεία και ασφαλώς ο Δήμος Μινώα Πεδιάδος για την περιοχή. Σημαντικό ρόλο, όμως θα διαδραματίσουν και η τοπική κοινωνία και η τοπική επιχειρηματικότητα που θα αναλάβει να στηρίξει το τοπικό όραμα και το νέο αναπτυξιακό μοντέλο.

   Προκειμένου να διασφαλιστεί και να μεγιστοποιηθεί το αναπτυξιακό και κοινωνικό όφελος από αυτή την μεγάλης κλίμακας παρέμβαση, αλλά πρωτίστως για να κινηθεί η περιοχή γύρω από το νέο αεροδρόμιο, στη νέα για αυτήν εποχή , προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως την ορίσαμε παραπάνω, απαιτείται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός Ολοκληρωμένου Προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης.

   Αυτό το Τοπικό Αναπτυξισκό Πρόγραμμα( ΤΑΠ) του Δήμου Μινώα Πεδιάδος θα στοχεύει:

• Στη διατύπωση του οράματος και των μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών στόχων της περιοχής.

• Στη σύνδεση του σχεδιασμού με τον ευρύτερο σχεδιασμό και τους στόχους του Δήμου, της Περιφέρειας Κρήτης, αλλά και τις στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης( ΕΕ).

• Στην αναδιάρθρωση της τοπικής οικονομίας και την προσαρμογή και εναρμόνισή της με τη νέα  τοπική πραγματικότητα και δεδομένα.

• Στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την αναζωογόνηση και αύξηση της ελκυστικότητας των οικισμών της περιοχής.

• Στον προγραμματισμό, τη μελέτη και την χρηματοδότηση των έργων και δράσεων , που αξιοποιούν αυτό το σημαντικό έργο υποδομής, προς την κατεύθυνση της ήπιας τοπικής ανάπτυξης.

• Στη χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση της ευρύτερης  περιοχής και τη θεσμοθέτηση χρήσεων γης.

• Στην άμεση και δραστική επίλυση των όποιων εκκρεμοτήτων και την αποκατάσταση όλων των αναστρέψιμων προβλημάτων που θα δημιουργηθούν από την κατασκευή του έργου.

• Στην κινητοποίηση και στοίχιση όλων των τοπικών αρχών , των φορέων, των επιχειρηματιών και των πολιτών γύρω από ένα ρεαλιστικό σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής που θα εκπονηθεί με διαδικασίες συμμετοχικές και τις αρχές του δημοκρατικού προγραμμαρισμού.

   Συγκεκριμένα αυτό που χρειάζεται η περιοχή, για να αντιμετωπίσει τις κάθε μορφής και έντασης επιπτώσεις, είναι ένα επιχειρησιακό σχέδιο με άξονες, μέτρα και συγκεκριμένα έργα. Ενδεικτικά , ως άξονες του προγράμματος αυτού μπορούμε να αναφέρουμε, τη  χωροταξική και πολεοδομική ανασυγκρότηση, την ανασυγκρότηση της τοπικής οικονομίας, το σχεδιασμό της νέας επιχειρηματικότητας, την ανάπλαση και αναζωογόνηση των οικισμών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, την προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων.

   Παίρνω την πρωτοβουλία να προτείνω και συγκεκριμένα έργα τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στους προαναφερόμενους άξονες του προγράμματος, όπως:

• Την ολοκλήρωση σε σύντομο χρόνο του χωροταξικού σχεδιασμού της περιοχής.
• Την εκπόνηση, κατά προτεραιότητα, με χρηματοδότηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας( ΥΠΕΝ), Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου.
• Την διασύνδεση όλων των οικισμών της περιοχής  με τον οδικό άξονα πρόσβασης του αεροδρομίου και τις εγκαταστάσεις του.
• Την υλοποίηση της  ενδεδειγμένης  και λιγότερο ζημιογόνου λύσης διασύνδεσης του δρόμου του αεροδρομίου με τον ΒΟΑΚ( στη περιοχή της Χερσονήσου) και της κατασκευής ανισόπεδου κόμβου.
• Την κατασκευή έργων ύδρευσης, αποχέτευσης κλπ δικτύων Κ.Ω. του Δήμου.

 

• Την προστασία του υδροφόρου ορίζοντα και την αποκατάσταση του οικιστικού περιβάλλοντος.

 

   Η χρηματοδότηση του προτεινόμενου επιχειρησιακού προγράμματος, μπορεί να εξασφαλισθεί με τη δέσμευση ευρωπαϊκών, εθνικών και τοπικών πόρων. Συγκεκριμένα το Ταμείο Ανάκαμψης, το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης ( ΕΠΑ) , το ΠΕΠ Κρήτης και το ΠΠΑ μπορούν να στηρίξουν με πόρους τους την κατασκευή συγκεκριμένων έργων  του επιχειρησιακού σχεδίου της περιοχής του Δήμου Μινώα Πεδιάδος.

   Η συζήτηση για τη δομή και το περιεχόμενο και στη συνέχεια την κατάρτιση του επιχειρησιακού σχεδίου  πρέπει , άμεσα, να ξεκινήσει. Αυτό είναι αυτονόητο πως πρέπει να γίνει με πρωτοβουλία της πολιτικής ηγεσίας του Δήμου Μινώα Πεδιάδος.

Μια πρώτη συνάντηση με τη συμμετοχή όλων των τοπικών φορέων που εμπλέκονται και συνδέονται με το μεγάλο έργο του ΝΑΚ, θα ήταν μια ενδεδειγμένη κίνηση. Μέσα από το διάλογο και τη συζήτηση θα προκύψουν το περιεχόμενο του επιχειρησιακού προγράμματος, η δημιουργία του κανονιστικού πλαισίου διαχείρισης και η αναγκαιότητα σύστασης ειδικού φορέα υλοποίησης του εγκεκριμένου σχεδιασμού.

   Τα μεγάλα έργα υποδομής, όπως είναι το Νέο Αεροδρόμιο Καστελλίου( ΝΑΚ), λόγω του μεγέθους τους δημιουργούν πλήθος επεμβάσεων στο περιβάλλον( φυσικό και ανθρωπογενές). Το νέο τοπίο που δημιουργούν επιβάλει την αυστηρή εφαρμογή κανόνων και αρχών αποκατάστασης-διαχείρισης του περιβάλλοντος .Ανεξάρτητα αν είμαστε υπέρμαχοι ή αντίθετοι με την κατασκευή του μεγάλου αυτού έργου, οφείλουμε όλοι μαζί ενωμένοι και με διεκδικητική διάθεση, να απαιτήσουμε από την πολιτεία να αντιμετωπίσει τις αρνητικές επιπτώσεις από την κατασκευή του, για το οικοσύστημα της περιοχής,  με τους τρόπους που επιτάσσουν οι  αρχές της βιώσιμης  ανάπτυξης και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος κατά το πως ορίζει το ισχύον Σύνταγμα της χώρας. Μόνο ενωμένοι και με διεκδικητική στάση είναι δυνατόν να εξασφαλισθεί ο ζωτικός χώρος των κατοίκων της περιοχής, ο οποίος περιλαμβάνει όλα τα φυσικά και τεχνητά αγαθά χάρη στα οποία δημιουργείται και αναπτύσσεται η προσωπικότητα του ανθρώπου,και τα οποία είναι απαραίτητα για την επιβίωση, την υγιεινή διαβίωση και την εξασφάλιση της ποιότητας ζωής.

   Η προβολή των απαιτήσεων της τοπικής κοινωνίας, ως εκδήλωση ενός νόμιμου και βάσιμου δικαιώματός της, για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος από τις επιβαρύνσεις που θα προκαλέσει η κατασκευή του ΝΑΚ   και η διεκδίκηση ενός σοβαρού προγράμματος ανταποδοτικών ωφελειών από το κράτος για την περιοχή , πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατόν και οποσδήποτε μέσα στην προβλεπόμενη χρονική περίοδο της κατασκευής του ΝΑΚ.Αυτό που παρατηρήθηκε , στην περιοχή της Λαγκάδας του Δήμου Χερσονήσου, με την κατασκευή του « Φράγματος Αποσελέμη» δεν πρέπει να επαναληφθεί. Η συγκεκριμένη περιοχή, παρά την ανεπανόρθωτη ζημιά που υπέστη από την κατασκευή του μεγάλου αυτού έργου της ενιαίας διαχείρισης στον τομέα της ύδρευσης, δεν υποστηρίχθηκε με ένα ανάλογο πρόγραμμα ανταποδοτικών ωφελειών και επανόρθωσης των αρνητικών συνεπειών, από την κατασκευή του έργου.

 

                                        Ζαχαρίας Εμμανουήλ Δοξαστάκης

• Περιφερειακός Σύμβουλος

    

 

---