Τους εκτέλεσαν και τους πέταξαν απέναντι από το Γεντί Κουλέ – Συγγενείς «αγνοουμένων» αγωνιστών μιλούν

Το φρούριο του Επταπυργίου, το γνωστό «Γεντί Κουλέ (Yedi Kule)» που σημαίνει στα τούρκικα «7 Πύργοι», αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Φυλακές, βασανιστήρια, πόνος και εκατοντάδες αγνοούμενοι εκτελεσθέντες. Άραγε μπορεί να λησμονηθούν τα γεγονότα που σημάδεψαν τον τόπο;

Τα μπουντρούμια αυτά έχουν ταυτιστεί με μία από τις πιο σπαρακτικές στιγμές της ελληνικής Ιστορίας, με τον εμφύλιο πόλεμο. Στο λόφο πίσω από το Γεντί Κουλέ εκτελέστηκαν περισσότεροι από 400 πολιτικοί κρατούμενοι, αγωνιστές, μέλη και στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος, που πρωτοστάτησαν στον αγώνα ενάντια στη Ναζιστική κατοχή.

«Θάρρος πρέπει να ’χουμε, και μένα και αν σκοτώσουν οι φασίστες δε θα πει πως θα χαθεί ο κόσμος» Νίκος Μητσόπουλος

Με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν και περιλαμβάνονται στο αρχείο του Κομμουνιστικού Κόμματος, από το 1946 έως το 1951, τα έκτακτα στρατοδικεία της Θεσσαλονίκης καταδίκασαν 1.679 ανθρώπους. Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 4.450 δίκες. Υπήρξαν 477 καταδίκες σε θάνατο ενώ 307 πολιτικοί κρατούμενοι καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.

Πέρα από την εμβληματική αγωνίστρια Κούλα Ελευθεριάδου, η οποία «αναπαύεται» στο κοιμητήριο του Αγίου Παύλου, κανείς δεν έμαθε τί απέγιναν τα σώματα των υπόλοιπων εκτελεσθέντων.

Η «τύχη» τους; Αγνοείται μέχρι και σήμερα…

«Μην κλαίτε για το χαμό μου, δε χάθηκα. Επιτελώντας το εθνικό, λαϊκό, κομματικό μου καθήκον πότισα και εγώ με το λιγοστό μου αίμα το δέντρο της Εθνικής Ανεξαρτησίας, της Λαϊκής Ενότητας και Λευτεριάς» Κούλα Ελευθεριάδη

Οι ομαδικοί τάφοι

Είναι «κοινό μυστικό» στις Συκιές, κυρίως στους παλιούς -όσοι ακόμη ζούνε- ότι ο λόφος του Γεντί Κουλέ στην πραγματικότητα είναι ένας απέραντος ομαδικός τάφος. Οι πρόσφατες ανασκαφές, όπου βρέθηκαν 33 σκελετοί ανθρώπων, μάλλον, είναι μόνο η αρχή…

Υπολείμματα από ρούχα δεν βρέθηκαν. Μόνο ελάχιστες ίνες από εσώρουχα, γεγονός που πιθανόν να επιβεβαιώνει αυτό το οποίο γράφτηκε και συζητήθηκε στο πέρασμα των χρόνων. Σύμφωνα με μαρτυρίες και ιστορικά στοιχεία, αυτοί που έρχονταν αντιμέτωποι με το εκτελεστικό απόσπασμα, δεν ενταφιάστηκαν ποτέ. Ποινικοί κρατούμενοι τους πετούσαν σε πρόχειρους λάκκους, που είχαν σκάψει με τσάπες και φτυάρια, με ανταμοιβή να τους ξεντύνουν, να παίρνουν τα ρούχα τους και να τα πουλούν.

Χωρίς να γίνει Εξόδιος Ακολουθία, χωρίς κηδεία, χωρίς να υπάρχει ενημέρωση στις οικογένειες τους. Ούτε ίχνη από ταφικό τμήμα, ούτε ταφόπλακα, ούτε τίποτε.

Μεταξύ των 33 σκελετών, στον τελευταίο ομαδικό τάφο, βρέθηκε ένα γυναικείο παπούτσι με τακούνι και ένα χάλκινο δαχτυλίδι με ένα πετράδι.

Σύμφωνα με πηγές, από τα σαγόνια των νεκροκεφαλών και από τις οδοντοστοιχίες προσδιορίζεται κατά ένα σημαντικά ασφαλές ποσοστό η ηλικία αυτών των ανθρώπων.

Πέντε με έξι από τις νεκροκεφαλές ανήκουν σε παιδιά κάτω από 20 χρόνων [ 16-17-18 ετών] αφού είναι χωρίς φρονιμίτες και με άριστη οδοντοστοιχία. Σε αρκετές νεκροκεφαλές βρέθηκε το ίχνος από τη χαριστική βολή και σε κάποιες από αυτές και οι σφαίρες.

«Εκτελέστηκαν κρυφά και θάφτηκαν κρυφά»

Εδώ και 1.5 χρόνο ο Δήμος Συκεών-Νεάπολης πραγματοποιεί ένα μεγάλο έργο ανάπλασης με άξονα τη Λεωφόρο Επταπυργίου, τους 50 κάθετους άξονες και 5 πάρκα. Το πάρκο «Εθνικής Αντίστασης» δημιουργήθηκε κατά την πρώτη θητεία του νυν Δημάρχου Σίμου Δανιηλίδη.

Τον περασμένο Νοέμβριο, κατά τη διάρκεια των έργων, βρέθηκαν δύο σκελετοί. Άμεσα, ο Δήμος ειδοποίησε την αρχαιολογική υπηρεσία και διαπιστώθηκε ότι τα οστά χρονολογούνται περίπου μισό αιώνα πριν. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν πρόκειται για σχετικά πρόσφατες εγκληματικές ενέργειες, η δημοτική αρχή ειδοποίησε τον επικεφαλής της αστυνομικής διεύθυνσης.

Ο Δήμαρχος ζήτησε να συνεχιστούν οι εκσκαφές. Όπως δήλωσε στο in, «μπορεί να μην είναι βυζαντινά ή μεταβυζαντινά ή ρωμαϊκά ευρήματα, αλλά είναι η ζωντανή πρόσφατη ιστορία της χώρας μας ολόκληρης, όχι μόνο της Θεσσαλονίκης και της πόλης μας. Έχει ύψιστη σημασία για εμάς να αναδειχθεί αυτή η ιστορία».

Κατόπιν αιτήματος του Δήμου, η αρχαιολογία διέθεσε αρχαιολόγο. Οι εκσκαφές συνεχίστηκαν με έξοδα και ευθύνη του Δήμου Συκεών-Νεάπολης. Δεν αποκλείεται οι σκελετοί που θα βρεθούν να υπερβαίνουν τους 100. Βέβαια, όπως σημείωσε ο Δήμαρχος, πρόκειται για αριθμό «πολύ μικρότερο από τους 400 και πλέον που εκτελέστηκαν την περίοδο του εμφυλίου. Εκτελέστηκαν κρυφά και θάφτηκαν κρυφά».

«Βουτιά» στην Ιστορία

Πίσω από τα δραματικά γεγονότα της περιόδου του εμφυλίου πολέμου υπάρχουν πραγματικές ιστορίες ανθρώπων. Οικογένειες ολόκληρες ξεκληρίστηκαν, αγωνιστές, που πάλεψαν ενάντια στη ναζιστική κατοχή για την ελευθερία, βρέθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Γράμματα εκτελεσμένων, απολογίες καταδικασθέντων, ρεβανσιστικές δίκες, λόγια σπαρακτικά, γεμάτα πίκρα μα και περηφάνια για τον αγώνα που έδωσαν.

Στην αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή, στο ομώνυμο έργο της Αντιγόνης, η μεγαλύτερη Ύβρις απέναντι στους θεούς ήταν η εγκατάλειψη ενός νεκρού σώματος χωρίς ταφή. Η Αντιγόνη «αψήφισε» τον Κρέοντα και έθαψε τον αδερφό της Πολυνείκη, βάζοντας την τιμή των θεών και την αγάπη για τον αδερφό της πάνω από τους νόμους του Βασιλιά της Θήβας.

Στη σύγχρονη Ελλάδα, στις αιματηρές στιγμές του εμφυλίου, οι νικητές του πολέμου, επέλεξαν -ουκ ολίγες φορές- να μην σεβαστούν τους νεκρούς αντιπάλους τους. Στο Γεντί Κουλέ, 75 χρόνια μετά, «ξεθάβεται» η ιστορική μνήμη και μαζί της «ξεθάβονται» ιστορίες ανθρώπων.

«Αγαπημένη μου μανούλα με συγχωρείς»

Λίγες ημέρες πριν τον τουφεκισμό του, στις 4 Δεκεμβρίου του 1948, ο αγωνιστής του ΚΚΕ, Γραμμένος Στίνης, σε σημείωμα πίσω από την φωτογραφία του έγραψε στη μητέρα του: «Αγαπημένη μου μανούλα, με συγχωρείς που προτίμησα, από την ηθικό θάνατο, τον σωματικό. Φίλησε θερμά τ’ αδέρφια μου. Σε φιλώ. Γραμμένος».

Ο Γραμμένος Στίνης οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα μαζί με τους συντρόφους του για την λεγόμενη Δίκη της «ΚΟΘ (Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης)».

Συνολικά, δικάστηκαν 67 άτομα με κύρια κατηγορία την «εσχάτη προδοσία». Ενίσχυση των «συμμοριτών», κατοχή όπλων, συμμετοχή σε ένοπλη ομάδα για βίαιη προσβολή των αρχών ήταν μόνο μερικές από τις κατηγορίες που «φόρτωσαν» στους διωκόμενους. Για μία ακόμη φορά, ο ήχος των τουφεκιών διαπέρασε τον αιματοβαμμένο λόφο του Γεντί Κουλέ.

Σύμφωνα με τα αρχεία του ΚΚΕ, από τις 7 έως τις 10 Δεκεμβρίου στο Επταπύργιο Συκεών, εκτελέστηκαν ο Γραμμένος Στίνης, η Μαγδαληνή Δημητρίου, η Μαγδαληνή Ευσταθίου, η Σοφία Πεσεξίδου, η Αικατερίνη Πισσά, η Χρυσούλα Στεφάνου, η Ευπραξία Νικολαϊδου, ο Γιάννης Τσακανίκας, ο Γιώργος Μερτζάνης αλλά και ο Γραμματέας της Επιτροπής Πόλης της Κομματικής Οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ Αρίστος Βασιλειάδης.

«Φύγανε με τον καημό»

«Δικάστηκε την 1η Απριλίου του 1947, αριθμός καταδικαστικής απόφασης 41/1947 και εκτελέστηκε στις 4 Απριλίου του 1947. Ανανιάδης Στάθης με το ψευδώνυμο Δρόσος». Η Άννα Ανανιάδου μίλησε για τον θείο της, ο οποίος εκτελέστηκε στο Γεντί Κουλέ και ποτέ δεν βρήκαν τα ίχνη του. Η ίδια, κόρη του αγωνιστή Χρήστου Ανανιάδη, αναφέρει πως δύο από τα αδέρφια του πατέρα της σκοτώθηκαν τα χρόνια του εμφυλίου. Στάθης και Σταύρος. Ο Σταύρος, μαχητής και αυτός του Δημοκρατικού Στρατού, έχασε τη ζωή του στη μάχη της Φλώρινας.

«Πολλές πληροφορίες δεν έχουμε γιατί σε ένα βαθμό ήταν και ένα αίσθημα προστασίας. Κι ο πατέρας μου δεν έλεγε πολλά. Δεν μιλούσε για την ιστορία τους και την ιστορία του. Δεν ήθελε να μιλήσει παρόλο που ήταν ενεργός πολιτικά και κοινωνικά, ενώ πήγε εξορία. Μικρά παλικαράκια. Ο Στάθης ήταν 19 χρονών όταν εκτελέστηκε. Η οικογένεια ενημερώθηκε μετά την εκτέλεσή του. Ένα χαρτί ξερό ήρθε και ενημέρωνε ότι  εκτελέστηκε με την τάδε απόφαση καταδικαστική, την τάδε ημερομηνία. Δεν μάθαμε τίποτα. Και η γιαγιά μου και ο παππούς μου  -καταλαβαίνετε- φύγανε με τον καημό ότι ποτέ δεν είχαν τη δυνατότητα να μάθουν πού ήταν θαμμένα-εάν ήταν θαμμένα-τα παιδιά τους. Δεν τους επέστρεψαν ποτέ τίποτα».

Η Άννα Ανανιάδου εξήγησε ότι προσπαθούν να έρθουν σε επαφή και με άλλους συγγενείς. Συνυπογράφουν ένα έγγραφο με το οποίο διεκδικούν να γίνει ταυτοποίηση DNA μέσω των σκελετών των εκτελεσμένων και των απογόνων τους. «Είμαστε σε φάση συντονισμού αυτής της προσπάθειας. Απ’ όσο γνωρίζω αναζητείται το εργαστήριο που μπορεί να αναλάβει την υπόθεση είτε εδώ είτε στο εξωτερικό. Σε αυτή την προσπάθεια απαιτείται η στήριξη από την πολιτεία γιατί είναι προφανές ότι είναι δαπανηρή και κοστοβόρα. Με ευθύνη της και με χρηματοδότησή της να προχωρήσει η διαδικασία αλλά και να μην σταματήσουν οι εργασίες στον ευρύτερο χώρο. Να συνεχιστούν όπου είναι δυνατόν να γίνουν» ανέφερε.

Τόσο η ίδια όσο και οι συγγενείς άλλων αγνοουμένων εκτιμούν ότι πρέπει οι έρευνες να διευρυνθούν όπου υπάρχει αδόμητος χώρος στην ευρύτερη περιοχή. Όπως είπε, τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερα στόματα μιλούν.

«Στην αντίληψή μας πέφτουν πληροφορίες, ότι, τα προηγούμενα χρόνια ειδικότερα στη δεκαετία του 60 και του 70 που ξεκίνησε η ανοικοδόμηση της περιοχής, πολλοί εργολάβοι σκόνταφταν πάνω σε οστά ανθρώπινα. Αλλά τα έθαβαν ακόμη πιο βαθιά για να προχωρήσουν γρήγορα τις διαδικασίες ανοικοδόμησης. Ανοίγουν κάποια στόματα ηλικιωμένων ανθρώπων…» ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Νεκρούς μας φοβούνται πιο πολύ…»

Όταν της ζητήθηκε να σχολιάσει πώς βιώνει τα γεγονότα μετά την εύρεση των ομαδικών τάφων, υπενθύμισε τους στίχους του Λεβαδίτη: «Τις προηγούμενες ημέρες είχα πολύ έντονα στο νου μου τον στίχο του ποιητή μας, του Λειβαδίτη. “Μας φοβούνται κι όταν μας σκοτώνουν, νεκρούς μας φοβούνται πιο πολύ”. Νομίζω ότι αυτό εξηγεί το γιατί αντί να τους δώσουν στις οικογένειες τους, αυτούς τους ανθρώπους, τους μεταχειρίστηκαν με τόσο άσχημο τρόπο. Τους πέταξαν και τους έθαψαν σε λάκκους, ώστε να μην τους βρουν οι επόμενοι».

«Άλλα δεν έχω να σου γράψω. Γεια σου»

Από τις 25 Νοεμβρίου έως τις 11 Δεκεμβρίου του 1947 πραγματοποιήθηκε η δίκη της «μαζικής λαϊκής αυτοάμυνας». Συνολικά, συνελήφθησαν 73 άτομα, εκ των οποίων οι 19 εκτελέσθηκαν από τις 16 έως τις 18 Δεκεμβρίου. Αρκετές αστήριχτες μαρτυρίες αλλά και αντιφατικές καταθέσεις οδήγησαν, σύμφωνα με τα αρχεία του Κομμουνιστικού Κόμματος, 29 ή 31 ανθρώπους στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Μεταξύ αυτών και ο Νίκος Μητσόπουλος, ο οποίος καταγόταν από τις Συκιές και εκτελέστηκε στις 16 Δεκεμβρίου μαζί με άλλα εννέα μέλη του ΚΚΕ στο λόφο του Επταπυργίου. Ο ίδιος σε γράμμα προς τον αδερφό του, στις 14 Νοεμβρίου, αναφέρει τα εξής:

«Εν Θεσσαλονίκη 14-11-1947. Αγαπημένε μου αδερφέ Κώστα γεια σου. Υγείαν έχω και αυτό ποθώ και γω και για σας. Κώστα, χθες ήρθε η Κατίνα και μου είπε να σου γράψω δυο λέξεις για να πιστέψεις πως είμαι καλά και μάλιστα μου έφερε και το γράμμα το οποίο έστειλες και τους γράφεις να σου γράψω, όταν περάσω από το δικαστήριο για να μάθεις, γιατί στεναχωριέσαι. Κωστή θα σου γράψω δύο λέξεις αλλά δεν πρέπει να στεναχωρηθείς, διότι ο αγώνας έχει πολλές θυσίες και γιατί δεν πρέπει να σταναχωριόμαστε καθόλου. Θάρρος πρέπει να ’χουμε, και μένα και αν σκοτώσουν οι φασίστες δε θα πει πως θα χαθεί ο κόσμος. Άλλα δεν έχω να σου γράψω. Γειά σου. Ο αδερφός σου».

Στο λόφο του Επταπυργίου, μαζί με το Νίκο Μητσόπουλο εκτελέστηκαν ο Βαγγέλης Δαμασκηνίδης, ο Δημήτρης Δήμου ή Πυρέτης, ο Απόστολος Ωρολογάς, ο Κώστας Βιζουκίδης, ο Αχιλλέας Καρακαλπάκης, ο Βασίλης Μαλίγκος, ο Βασίλης Παπάζογλου, ο Βασίλης Δημητριάδης, και ο Θανάσης Παπαργύρης.

Δύο ημέρες μετά, στις 18 Δεκεμβρίου, οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα για την ίδια υπόθεση, ο Σταύρος Κελάδης, ο Νίκος Κυριάκου, ο Αστέριος Νάντζιος, ο Σταύρος Ιωαννίδης, ο Αριστοτέλης Πουλακίδας, ο Δημήτρης Σιδεράκης, ο Αναγνώστης Νόστης, ο Στέλιος Καστούρας, ο Δημήτρης Στεφάνου και ο Κώστας Σιδηρόπουλος. Κανείς τους δεν βρέθηκε ποτέ…

Η «ανοιχτή πληγή»

Το in συνομίλησε με τον Κώστα Μητσόπουλο. Ο παππούς του Κωσταντίνος ήταν αυτός που έλαβε το γράμμα του αδερφού του Νίκου. Ο Κωνσταντίνος Μητσόπουλος, ο οποίος πλέον έχει φύγει από τη ζωή, ήταν ο πρώτος μεταπολιτευτικά Πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ (Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης) του παραρτήματος Συκεών στη Θεσσαλονίκη. Έζησε και αυτός για χρόνια μεταξύ φυλακών, εξορίας και βασανιστηρίων.

Ο εγγονός του λοιπόν αναφέρεται στην οικογενειακή τους ιστορία, που όπως είπε δεν είναι μόνο της οικογένειας του, αλλά ολόκληρου του ελληνικού λαού. «Ξέραμε ότι εκτελέστηκε στο σημείο, δεν ξέραμε πού βρίσκεται το σώμα του. Ενημερωθήκαμε για τις εξελίξεις όταν έγινε η πρώτη ανασκαφή από το δήμο. Θέλουμε να κάνουμε τεστ DNA προκειμένου να γίνει ταυτοποίηση. Να τον βρούμε, εάν μπορέσουμε να τον βρούμε, γιατί μπορεί να είναι και κάπου αλλού θαμμένος. Δεν γνωρίζουμε».

Ο Κώστας, μιλά για την ιστορία των δικών του ανθρώπων. «Υπάρχει μία ανοιχτή πληγή», τονίζει και ζητά από την Πολιτεία «να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες για να ταυτοποιηθούν τα “απομεινάρια” αυτά και να τιμηθούν όπως πρέπει αυτοί οι άνθρωποι».

«Τον έναν τον βρήκαμε, να βρούμε και τον άλλον» -Η οικογένεια Παραθυρά

Στις 5 Μαρτίου του 1951, στον λόφο του Επταπυργίου εκτελέστηκε ο Λοχαγός του Δημοκρατικού Στρατού Ρήγας Παραθυράς του Αρίσταρχου και της Ανθής. Ο γιος του αδερφού του Χρήστου, ο Μίλτος Παραθυράς, ενημερώθηκε για τους ομαδικούς τάφους του Γεντί Κουλέ από το…ιντερνετ 20 ημέρες μετά τις εκσκαφές.

Όπως εξηγεί, όταν έμαθαν για τους ομαδικούς τάφους, ήρθε σε επαφή με το ΚΚΕ και με τον Δήμο Συκεών-Νεάπολης. Έδωσε όλα τα απαραίτητα στοιχεία και εξήγησε ότι θα κινηθεί μαζί με άλλους συγγενείς προκειμένου να υπάρξει η διαδικασία ταυτοποίησης DNA. «Γνωρίζουμε και άλλους συγγενείς με τους οποίους είμαστε σε επικοινωνία».

Με σπαστή φωνή αλλά και περηφάνια διηγήθηκε στο in την ιστορία της οικογένειας του. Ιστορίες… ανθρώπων εκτελεσμένων και βασανισμένων. «Ο Ρήγας βγήκε στο βουνό το 1946 λόγω της λευκής τρομοκρατίας. Κρατητήρια, ξύλο, εκβιασμοί. Δεν άντεξε ο άνθρωπος». Τα πέντε από τα έξι αδέρφια της οικογένειας Παραθυρά «μπήκαν στον αγώνα με εξαίρεση την θεία Κατίνα».

Μία τραγική στιγμή εκ των πολλών που σημάδεψαν την οικογένεια ήταν ο χαμός των δύο αδερφών. Και οι δύο σε ομαδικούς τάφους. «Ο Μιλτιάδης Παραθυράς, από τον οποίο πήρα το όνομά του, ήταν φοιτητής Νομικής. Το 1944 εκτελέστηκε από τους Ναζί στη Χαλκιδική μαζί με άλλους 30 αγωνιστές. Βρέθηκε σε ομαδικό τάφο στη Βάλτα. Υπάρχει και μνημείο. Ήταν μόλις 21 χρονών. Και η αδερφή του, η Τασούλα και αυτή φοιτήτρια Νομικής, την συνέλαβαν μαζί με το Μιλτιάδη στο Μπλόκο της Κασσάνδρας».

Μετά τη σύλληψή της από τους Γερμανούς, η Τασούλα Παραθυρά βρέθηκε στο κολαστήριο του Ράβενσμπρουκ, στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης κοντά στην κωμόπολη Φύρστενμπεργκ, 55 μίλια βόρεια του Βερολίνου. Εκεί έμεινε 6-7 μήνες.

«Η θεία μου, η Αικατερίνη Παραθυρά, της είχαν σπάσει το τύμπανο, της είχαν δημιουργήσει κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από το ξύλο, μετά την απελευθέρωση, αλλά δεν πήγε Μακρόνησο. Η θεία μου η Θεοδώρα βρέθηκε στη Μακρόνησο. Συνελήφθη στον εμφύλιο. Όπως και ο μπαμπάς μου, που ήταν ο “Βενιαμίν” της οικογένειας. Στάλθηκαν και οι δύο στη Μακρόνησο το 1948. Ο πατέρας μου ήταν 16 χρονών. Τελείωσε το σχολείο δίπλα στον Κατράκη και το Ρίτσο».

Ο Ρήγας, φοιτητής Νομικής, συνελήφθη και οδηγήθηκε, όπως αναφέρουν τα αρχεία του ΚΚΕ, μαζί με τους Θόδωρο Ορφανίδn, Μόσχο Στογιάνη, Κώστα Σπρίντζο, Κώστα Μήτσα και Μπάμπn Παπαδόπουλο στο εκτελεστικό απόσπασμα πίσω από τις φυλακές του Γεντί Κουλέ. Εκτελέστηκαν μαζί με την εμβληματική μορφή του φιλειρηνικού κινήματος Νίκο Νικηφορίδη.

Ο Μίλτος συνέχισε τη διήγησή του. «Πήγαινε ο πατέρας μου και τον έβλεπε. Του πήγαινε τσιγάρα. Δεν ήθελε να πηγαίνει η γιαγιά γιατί στενοχωριόταν πολύ. Βαθμοφόρος στον ΔΣΕ, ο Ρήγας είχε δύο τραύματα μου έλεγε ο πατέρας μου. Το ένα ήταν έγκαυμα. Πάνω στα βουνά του Κάκκαβου έριχναν οι Aμερικάνοι ναπάλμ. Ήταν εγκαυματίας, είχε έγκαυμα στο πόδι, δεν είμαι σίγουρος ακριβώς και τραύμα στον ώμο από σφαίρα. Δεν ήξεραν ότι θα τους εκτελέσουν, πίστευαν ότι θα πάρουνε χάρη. Όταν πήγε μία Κυριακή να του πάει τσιγάρα είδε  -Κυριακή μεσημέρι πήγε, τους εκτέλεσαν Κυριακή ξημερώματα- το όνομά του γραμμένο στην πύλη, ότι είναι από τους εκτελεσμένους. Και πάγωσε. Από τότε ξεκίνησε μία διαδικασία να δούνε πού τον έχουν θάψει δεν τους είπαν ποτέ. Το θέμα ξεχάστηκε. Ο πατέρας μου μέχρι να πεθάνει το 2014 μου έλεγε “προσπάθησε” τον έναν τον βρήκαμε, να βρούμε και τον άλλον».

Το τελευταίο γράμμα του Ρήγα Παραθυρά στους γονείς του:

«Επταπύργιον 8-2-1951. Σεβαστοί μου γονείς. Δεν θα πρέπει να παραπονείται η μητέρα μου που δεν της έγραψα τόσο καιρό, μια και την περίμενα να έλθη στις παραμονές της δίκης. Είναι αλήθεια πως αρκετά ταλαιπωρηθήκατε εξ αιτίας μου χωρίς εγώ να μπορώ να ικανοποιήσω αυτή σας την τελευταία παράκληση. Λυπήθηκα που δεν μπόρεσα, μα είναι πολλές φορές πράγματα για τα οποία αξίζει και να σας λυπήσω. Μα και τα γεγονότα με επαλήθευσαν, ότι είχα δίκαιο (…). Πήρα κλήση για τις 26 του μηνός Φλεβάρη. Δώστε χαιρετισμούς σε όσους ρωτούν για μένα… Σας φιλώ, ο γιος σας Ρήγας»

«Μην κλαίτε για το χαμό μου, δε χάθηκα»- Η εμβληματική Κούλα Ελευθεριάδου

«Ονομάζομαι Κούλα Ελευθεριάδου. Οργανώθηκα το 1942 στην ΕΠΟΝ. Πολέμησα απ΄ τις γραμμές της με πείσμα του Γερμανούς και τους συνεργάτες τους. Αυτό ήταν το καθήκον μου». Με αυτά τα λόγια η πρώτη Επονίτισσα, που εκτελέστηκε στη Θεσσαλονίκη σε ηλικία 24 ετών, ξεκίνησε την απολογία της στο έκτακτο στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης.

Πρόκειται για τις λεγόμενες Δίκες των «στρατολόγων» στις αρχές του 1947. Κατηγορήθηκε ως «αρχηγός στρατολόγος», χωρίς καν να καταθέσουν όλοι οι μάρτυρες της υπόθεσης σε μία δίκη «fast-track». Τον Ιανουάριο του 1947 συνελήφθη από την Αστυνομία και παραπέμφθηκε στο Έκτακτο Στρατοδικείο, το οποίο την καταδίκασε σε θάνατο.

Κατά την απολογία της περιέγραψε την πορεία της ζωής της: «Κλείστηκα στις φυλακές και βασανίστηκα απάνθρωπα από το χιτλερικό κτήνος Μαξ. Δεν είπα όμως τίποτε και αυτό είναι τιμή μου. Στην απελευθέρωση ο καταδότης μου Τζεβελέκης ήταν ελεύθερος. Εγώ όμως δε θέλησα να τον εκδικηθώ, παρ΄ ότι ο Κωφίτσας, με τον οποίο ήμουν συγκρατούμενη των Γερμανών με παρακίνησε σ΄ αυτό. Μετά τη Βάρκιζα δούλευα σαν μέλος του Κόμματος στη συνοικία μου. Η υγεία μου είχε κλονισθεί και έκανα συχνά αιμοπτύσεις. Με πιάσανε στον κεντρικότερο δρόμο, Αγίου Δημητρίου. Ομολογώ ότι μου προξένησε κατάπληξη όταν με κατηγόρησαν για στρατολόγο. Εγώ δεν είμαι η Μαρία, που κατηγορούν. Είμαι η Κούλα Ελευθεριάδου».

Λίγο πριν απομακρυνθεί από το εδώλιο, «κατακεραύνωσε» τους στρατοδίκες της αναφέροντας: «Μου προξενεί κατάπληξη πώς σήμερα έρχεται σαν μάρτυρας κατηγορίας ο Παρθενίου και καταθέτει με τέτοιο πείσμα εναντίον μου, αυτός που όταν στις 26 Οκτώβρη 1943 στεφανώσαμε το άγαλμα του Βότση, μαζί με τους Γερμανούς, με το πιστόλι στο χέρι μας πυροβολούσε, ενώ άλλοι χωροφύλακες τάχθηκαν με το μέρος μας. Θα μείνει κατάπληκτος ο κόσμος όταν μάθει πως ύστερα απ’ όλα αυτά σήμερα δικάζομαι από ελληνικό στρατοδικείο. Πάντως θα δεχθώ ψύχραιμα την απόφαση σας οποιαδήποτε κι αν είναι με πλήρη επίγνωση της θέσης μου και βέβαια ότι έκανα το καθήκον μου σαν Ελληνίδα και σαν κομμουνίστρια μέλος του ΚΚΕ».

Για πολλά χρόνια υπήρχε η εκτίμηση ότι η Κούλα Ελευθεριάδου εκτελέστηκε στην περιοχή του Αγίου Παύλου. Σύμφωνα με τα αρχεία του Κομμουνιστικού Κόμματος, στις 6 Μαΐου του 1947, εκτελέστηκε μαζί με το στέλεχος του ΚΚΕ στο Ντεπώ, Γρηγόρη Ελευθεριάδη στον «συνήθη τόπο», πίσω από τις φυλακές του Επταπυργίου.

Πρόκειται για το μοναδικό πρόσωπο  -επισήμως- από τους εκτελεσθέντες του Γεντί Κουλέ, το οποίο ενταφιάστηκε στην περιοχή του Αγίου Παύλου. Ανεπισήμως, υπάρχουν πιθανόν και άλλες 3-4 περιπτώσεις των οποίων τα άψυχα κορμιά «γλύτωσαν» τους ομαδικούς τάφους.

Στο τελευταίο της γράμμα προς τους αγαπημένους της, στις 5 Μαΐου, η 24χρονη Κούλα Ελευθεριάδου μεταξύ άλλων έγραφε:

«Μην κλαίτε για το χαμό μου, δε χάθηκα. Επιτελώντας το εθνικό, λαϊκό, κομματικό μου καθήκον πότισα και εγώ με το λιγοστό μου αίμα το δέντρο της Εθνικής Ανεξαρτησίας, της Λαϊκής Ενότητας και Λευτεριάς. Εσύ Σοφία, ό,τι έκανες για μένα που δούλευα στο Κόμμα, να συνεχίσεις να προσφέρεις ό,τι μπορείς σ’ αυτό με τη βεβαιότητα ότι εκπληρώνεις με τη σειρά σου το καθήκον για την πραγμάτωση των ιδανικών που μ’ ανέβασαν στη μεγάλη τιμή, να πεθάνω γι’ αυτά. Εσύ, αγαπημένη μου αδελφούλα Εφη, στέριωσε γερά τα πόδια σου στο έδαφος που πατάς, ακολούθησε με συνέπεια το δρόμο που άνοιξαν χιλιάδες ήρωες, λαϊκοί αγωνιστές. Σου αφήνω το ρολόγι μου για να με θυμάσαι για πάντα. Πολλά – Πολλά φιλιά. Κούλα».

Το «μεγαλύτερο έγκλημα» που διαπράχθηκε από το κράτος

Πρέπει να συνεχιστούν οι ανασκαφές και οι οικογένειες να παραλάβουν τα οστά των συγγενών τους, σημειώνει στο in o Δημήτρης Παπατολίδης, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ και επικεφαλής του Τμήματος Ιστορίας της Επιτροπής Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας, .

«Κατά τη γνώμη μας, σαν ΚΚΕ, είναι βασικό ζήτημα σήμερα να δοθούν στη δημοσιότητα και οι χώροι αυτοί, να γίνει ανασκαφή και να μπορέσουν οι οικογένειες να παραλάβουν όσα οστά εκτελεσμένων συγγενών τους βρεθούν. Παράλληλα, να γίνουν τα αντίστοιχα μνημεία, όπως έχουν γίνει από το Κομμουνιστικό Κόμμα και σε άλλους τόπους εκτελέσεων».

Αναφερθείς στα πρόσφατα ευρήματα των ομαδικών τάφων, σημείωσε ότι «αυτά τα ευρήματα αναδεικνύουν την τραγωδία που έζησε ο ελληνικός λαός και ιδιαίτερα οι αγωνιστές και κομμουνιστές που πάλεψαν για την ελευθερία μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτοί που ήταν πρωτοστάτες στο να παλέψει ο λαός μας για την λευτεριά, για να ξημερώσουν διαφορετικές μέρες για τον τόπο τους, για κοινωνική δικαιοσύνη, βρήκαν απέναντί τους ένα κράτος, το οποίο- βάζοντας μπροστά τον ταξικό του χαρακτήρα, τα συμφέροντα αυτών που και στην περίοδο της κατοχής είτε συνεργάζονταν είτε κυριολεκτικά είχαν εγκαταλείψει τον λαό μας- κυνήγησε και οδήγησε στο θάνατο, στα βασανιστήρια και στην εξορία δεκάδες χιλιάδες, εκατοντάδες χιλιάδες αγωνιστές και κομμουνιστές».

Πέρα από τις δολοφονίες, το «μεγαλύτερο έγκλημα» που διαπράχθηκε από το κράτος ήταν να μην αποδώσει καν στους συγγενείς τα πτώματα των εκτελεσθέντων, λέει χαρακτηριστικά. «Να πετάξει κυριολεκτικά τα πτώματα των αγωνιστών και των κομμουνιστών, να τα θάψει πρόχειρα στη συγκεκριμένη περίπτωση απέναντι από το Γεντί Κουλέ στους τόπους των εκτελέσεων».

Η χώρα μας «είναι γεμάτη από τέτοιους ομαδικούς τάφους», προσθέτει, ενώ σημειώνει ότι για την συγκεκριμένη περίοδο το ΚΚΕ έχει εδώ και καιρό προχωρήσει στην ανάδειξη των φρικαλεοτήτων που υπήρξαν.

«Να σκεφτούμε μονάχα ότι την ίδια περίοδο που δολοφονούσαν και εκτελούσαν αγωνιστές και κομμουνιστές, τα σώματα των ποινικών, για παράδειγμα στις ίδιες φυλακές, παραδίδονταν. Στις οικογένειες των αγωνιστών και των κομμουνιστών δεν παραδόθηκαν ποτέ. Στο απόσπασμα πήγαν μέχρι και 17χρονα και 18χρονα παιδιά γιατί τόλμησαν να μοιράσουν μία ανακοίνωση του ΚΚΕ, είτε αργότερα- με τη γνωστή υπόθεση Νικηφορίδη- μία ανακοίνωση του φιλειρηνικού κινήματος, μαζεύοντας υπογραφές για τον αφοπλισμό και τη μη διάδωση των ατομικών όπλων».

Σχεδιάζεται ταφικό τμήμα στο λόφο του Γεντί Κουλέ

Ήδη, έχει υπάρξει επικοινωνία του Δήμου με τον Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβα, καθώς σκοπός είναι να διαμορφωθεί χώρος ταφικού τμήματος στο σημείο. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει σχετικό διάταγμα, με το οποίο θα επιτρέπεται να ταφούν οι σκελετοί σε χώρο πέριξ του Επταπυργίου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, η ταφή των νεκρών επιτρέπεται μόνο εντός του χώρου των νεκροταφείων.

Ο Δήμος Συκεών-Νεάπολης κάνει έκκληση σε όσους συγγενείς δεν γνωρίζουν πού θάφτηκαν οι δικοί τους άνθρωποι και γνωρίζουν ή εκτιμούν ότι εκτελέστηκαν πέριξ του Γεντί Κουλέ να επικοινωνήσουν στο τηλέφωνο 2323 313126, προκειμένου να αφήσουν τα στοιχεία τους. Μέχρι στιγμής, δεκάδες, από τη Βόρεια Ελλάδα, την Αθήνα και την Κρήτη έχουν επικοινωνήσει με την αρμόδια δημοτική υπηρεσία.

Από την πλευρά της, η δημοτική αρχή, αφού «κλείσει» η υπόθεση των ερευνών, ολοκληρωθούν οι εκσκαφές και οι εργασίες των εγκληματολογικών εργαστηρίων, έχει ζητήσει να της παραδοθούν οι σκελετοί. Εφόσον συμβεί αυτό, στόχος είναι να προχωρήσει η διαδικασία ταυτοποίησης DNA. Μάλιστα, υπήρξε μία πρώτη επικοινωνία με το πανεπιστημιακό τμήμα Ανθρωπολογίας στην Κομοτηνή, προκειμένου να συμβάλλει στη διαδικασία. Εντούτοις, κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό. Γι’ αυτόν τον λόγο, αναζητούνται άλλα εργαστήρια στην Αθήνα, που να διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές.

Από τη στιγμή που θα προχωρήσει η ταυτοποίηση DNA, οι συγγενείς, εάν το επιθυμούν, θα μπορούν να παραλάβουν τα οστά των ανθρώπων τους, προκειμένου να αποδώσουν οικογενειακά τις τιμές. Από εκεί και πέρα, σε σχέση με τους υπόλοιπους σκελετούς, που δεν θα ταυτοποιηθούν, στόχος του Δήμου Συκεών-Νεάπολης είναι  -για λόγους ιστορικούς- να θαφτούν σε συγκεκριμένο ταφικό χώρο, που θα οριοθετηθεί στα σημεία εκτέλεσης. Ενδεχομένως, να δημιουργηθεί και κάποιος χώρος μνήμης.

---

Περισσότερα Video

Ακολουθήστε το Politica στο Google News και στο Facebook