Politica 89.8
Τι μπορεί να κάνει η αντιπολίτευση για να φέρει την υπόθεση για τα Τέμπη στη Βουλή
Με μια ευρεία γκάμα επιλογών, διαφορετικής έντασης και βεληνεκούς, είναι εξοπλισμένα τα κόμματα της αντιπολίτευσης προκειμένου να φέρουν στη Bουλή και πάλι την υπόθεση της τραγωδίας στα Τέμπη και να ζητήσουν απαντήσεις στα ερωτήματα που έχουν προκύψει και οδήγησαν χιλιάδες κόσμου στο δρόμο προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για μια τραγωδία που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους.
Στο πλαίσιο αυτό και με βάση τον Κανονισμό της Βουλής και το Σύνταγμα, τα κόμματα μπορούν να κάνουν χρήση των λεγόμενων μέσων κοινοβουλευτικού ελέγχου. Μεταξύ αυτών, η κατάθεση ερώτησης ή επερώτησης, το αίτημα για προ ημερησίας συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, η ενεργοποίηση της επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, καθώς και η συγκρότηση, εξεταστικής ή και προκαταρκτικής επιτροπής για τον έλεγχο ενδεχόμενων πολιτικών και ποινικών ευθυνών.
Η Επιτροπή Θεσμών
Ένα σημαντικό εργαλείο κοινοβουλευτικού ελέγχου είναι η δυνατότητα που δίνει ο Κανονισμός της Βουλής στα κόμματα της αντιπολίτευσης, να ζητήσουν (με πλειοψηφία 2/5) την κλήση προς ενημέρωση προσώπων που έχουν παίξει ρόλο είτε στην ίδια την τραγωδία είτε στην μεταγενέστερη διαχείριση της.
Πρόκειται για ένα όπλο που δύσκολα μπορεί να αρνηθεί η πλειοψηφία, καθώς είχε κάνει εκτεταμένη χρήση του κατά την περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (2015-2018). Υπενθυμίζεται επίσης πως η επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής έχει συνεδριάσει στο πρόσφατο παρελθόν και για μείζονα ζητήματα όπως οι υποκλοπές, παρότι εκείνες οι συζητήσεις είχαν τον χαρακτήρα του απορρήτου και δεν μεταδόθηκαν από τους τηλεοπτικούς δείκτες.
Στην προκειμένη περίπτωση μάλιστα, οι πληροφορίες θέλουν ήδη την επικεφαλής της Πλεύσης Ελευθερίας να έχει ζητήσει από τον Νικήτα Κακλαμάνη, να συνεδριάσει η επιτροπή προκειμένου να μελετήσει τις 17 δικογραφίες που έχουν έρθει στη Βουλή για την υπόθεση. Σύμφωνα όμως με τις ίδιες πηγές, ο κ. Κακλαμάνης εξήγησε πως – η μελέτη των δικογραφιών στην επιτροπή- δεν μπορεί να γίνει καθώς απαιτεί την αναθεώρηση του Κανονισμού. Επ’ αυτού η ίδια διαμηνύει πως υπάρχει σχετικό προηγούμενο καθώς επί της δικής της προεδρίας (το Α’ εξάμηνο του 2015) η Επιτροπή Θεσμών είχε μελετήσει ανοιχτά δικογραφίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις πάντως – συνήθως- περνά η άποψη της πλειοψηφίας, ή επιλέγεται η σολομώντεια λύση της αποστολής αιτήματος στην επιστημονική υπηρεσία.
Πρόταση δυσπιστίας
Πρόκειται κυριολεκτικά για το πυρηνικό όπλο του κοινοβουλευτικού ελέγχου που εφόσον εγκριθεί μπορεί να ρίξει την κυβέρνηση και να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές.
Στην πράξη ωστόσο, αποδεικνύεται κίνηση υψηλού ρίσκου επειδή για την έγκριση της απαιτούνται τουλάχιστον 151 θετικές ψήφοι (να συνηγορήσουν δηλαδή και οι βουλευτές της πλειοψηφίας) και σε αρκετές περιπτώσεις επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, καθώς συσπειρώνει τους κυβερνητικούς βουλευτές. Ήδη άλλωστε τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν επιδοθεί σε ένα ιδιαίτερο μπρα-ντε-φερ για τον χρόνο κατάθεσης της γεγονός που επιβεβαιώνει τον σύνθετο χαρακτήρα του εγχειρήματος.
Για να κατατεθεί η πρόταση, απαιτείται σχετικό αίτημα από τουλάχιστον 50 βουλευτές που ανακοινώνεται στην Ολομέλεια κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της. Στην προκειμένη περίπτωση κανένα κόμμα δεν διαθέτει τον απαιτούμενο αριθμό βουλευτών και στην πράξη δεν μπορεί να κατατεθεί χωρίς την συγκατάθεση του ΠΑΣΟΚ (διαθέτει 31 βουλευτές).
Μόλις η πρόταση κατατεθεί, η Βουλή παύει κάθε εργασία της και ερωτάται η κυβέρνηση αν επιθυμεί να αρχίσει άμεσα η συζήτηση -που μπορεί να διαρκέσει και 3 μέρες- ή να καθυστερήσει προκειμένου να υπάρξει προετοιμασία. Η Βουλή, οργανώνει τη συζήτηση, τον λόγο παίρνουν όσοι βουλευτές το επιθυμούν, τοποθετούνται πολιτικοί αρχηγοί και η διαδικασία κορυφώνεται με τη διεξαγωγή ονομαστικής ψηφοφορίας.
Υπενθυμίζεται πως πριν από μερικούς μήνες είχε κατατεθεί πρόταση δυσπιστίας από τον Νίκο Ανδρουλάκη με την συνδρομή του ΣΥΡΙΖΑ. Η κυβέρνηση εφόσον το επιθυμεί μπορεί να μετατρέψει την πρόταση δυσπιστίας σε εμπιστοσύνης με σκοπό να αλλάξει τον χαρακτήρα της συζήτησης και να τη μεταφέρει στους λόγους για τους οποίους θα πρέπει η Βουλή να την στηρίξει. Υπενθυμίζεται πως πρόταση δυσπιστίας δεν μπορεί να κατατεθεί αν δεν έχουν περάσει 6 μήνες από την προηγούμενη.
Η Εξεταστική και η Προανακριτική
Η Βουλή, μετά από έγγραφη πρόταση τουλάχιστον 60 βουλευτών μπορεί να συστήσει εξεταστική επιτροπή προκειμένου να διερευνήσει ενδεχόμενες πολιτικές (και όχι ποινικές) ευθύνες, της κυβέρνησης ή πολιτικών προσώπων για ένα σημαντικό ζήτημα δημοσίου ενδιαφέροντος. Στην παρούσα βουλή, δεν υπάρχει και πάλι κόμμα της αντιπολίτευσης που να μπορεί μόνο του να καταθέσει σχετική πρόταση- παρότι υπάρχει συνταγματική πρόνοια για τουλάχιστον 2 προτάσεις στην τετραετία από την αντιπολίτευση.
Η βουλή πάντως έχει ήδη συστήσει σχετική επιτροπή που έχει διερευνήσει τις διαχρονικές πολιτικές ευθύνες στον σιδηρόδρομο τα τελευταία 40 χρόνια. Εκείνη η εξεταστική, που εξέδωσε πόρισμα μεγαλύτερο από 700 σελίδες, δεν εντόπισε ευθύνες στην πολιτική ηγεσία και αποδοκιμάστηκε ανοιχτά όχι μόνο από την κοινή γνώμη αλλά εσχάτως και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό σε πρόσφατη συνέντευξη του.
Η Προανακριτική Επιτροπή, διερευνά ενδεχόμενες ευθύνες αλλά ποινικές και αναζητά αποχρώσες ενδείξεις τέλεσης αδικημάτων από μέλη της κυβέρνησης. Για να συσταθεί, απαιτούνται 30 υπογραφές βουλευτών και μυστική ψηφοφορία στην Ολομέλεια όπου οι βουλευτές αποφασίζουν για τη διερεύνηση μιας υπόθεσης με συγκεκριμένα ονόματα και αδικήματα. Ήδη, η Βουλή έχει απορρίψει στο πρόσφατο παρελθόν αίτημα για σύσταση προκαταρκτικής από το ΠΑΣΟΚ, με βάση την δικογραφία της Ευρωπαίας εισαγγελέα, για την περιβόητη σύμβαση 717 για τον σιδηρόδρομο.
Στην περίπτωση της Εξεταστικής αλλά και της Προανακριτικής, ο Κανονισμός δεν επιτρέπει την κατάθεση νέας πρότασης για το ίδιο ζήτημα, χωρίς να υπάρχουν νέα στοιχεία. Κοινώς, δεν μπορεί να κατατεθεί νέα πρόταση για τη σύμβαση 717 από τη στιγμή που η Βουλή την έχει απορρίψει. Επίσης, έχει σημασία, η βάση πάνω στην οποία θα στηριχθεί η πρόταση.
Στη Βουλή έχουν έρθει αρκετές δικογραφίες, οι οποίες όμως δεν προέρχονται από τους λειτουργούς της δικαιοσύνης αλλά -στην πλειοψηφία τους- από μηνύσεις συγγενών θυμάτων και άλλων προσώπων. Μια ενδεχόμενη κατάθεση πρότασης που δεν θα συνδέει επαρκώς τα πρόσωπα με το κατηγορητήριο, μπορεί να οδηγήσει στα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, ακόμα και στην αθώωση του ελεγχόμενου πολιτικού προσώπου από το ειδικό δικαστήριο.
Επίκαιρη ερώτηση και προ ημερησίας συζήτηση
Σε ότι αφορά τη πιο απλή μορφή παρέμβασης είναι η κατάθεση επίκαιρης ερώτησης είτε προς κάποιο μέλος της κυβέρνησης είτε προς τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Σε μια τέτοια περίπτωση ενεργοποιείται η λεγόμενη ώρα του πρωθυπουργού, όπου ο ερωτών βουλευτής τίθεται ενώπιος ενωπίω με τον κ. Μητσοτάκη και για 10-15 λεπτά απευθύνει ερωτήματα και λαμβάνει απαντήσεις. Αντίστοιχη είναι και η διαδικασία της επερώτησης με τη μόνη διαφορά ότι η συζήτηση είναι οργανωμένη και τον λόγο λαμβάνουν πολλοί βουλευτές.
Η πρόταση για προ ημερησίας συζήτηση – που αναμένεται να διεξαχθεί στη Βουλή μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του ΕΜΠ- κατατίθεται από την αξιωματική αντιπολίτευση ή τη δεύτερη, τρίτη, τέταρτη και πέμπτη σε δύναμη κοινοβουλευτική ομάδα της αντιπολίτευσης. Η συζήτηση, διεξάγεται σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, όπου ο καθένας έχει στη διάθεση του δύο τοποθετήσεις και αρκετό χρόνο προκειμένου να αναπτύξει τις θέσεις του. Πέραν της συζήτησης ωστόσο δεν προβλέπεται κάποια άλλη διαδικασία ελέγχου.
