Politica 89.8
Τα σύμβολα, όπως ο σταυρός, είναι εργαλεία μεταφοράς ιδεών και πεποιθήσεων.
Ενώ τα σύμβολα αποτελούν μέρος της καθημερινής μας ζωής, ορισμένα φέρουν σε κάποιους ανθρώπους ένα εντονότερο και βαθύτερο συναισθηματικό και πνευματικό φορτίο.
Δύο κάθετες μεταξύ τους γραμμές δημιουργούν ένα από τα πιο εμβληματικά γεωμετρικά σχήματα στην ανθρώπινη ιστορία.
Ο Σταυρός αποτελεί σύμβολο εδώ και αιώνες, που χρησιμοποιείται σε όλους τους πολιτισμούς στα μαθηματικά, την αρχιτεκτονική, τη θρησκεία και την τέχνη.
Το αρχαίο σύμβολο έχει συνδεθεί ιδιαίτερα με τον χριστιανισμό και τη σταύρωση του Ιησού κατά το τελείωμα της εβδομάδας των Παθών.
Αν και ο ακριβής χρόνος κατασκευής του Σταυρού είναι άγνωστος, η χρήση του Σταυρού προϋπήρχε του Χριστιανισμού.
Το σύμβολο χρονολογείται σε μια από τις πρώτες περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, τη λίθινη εποχή.
Τομές σταυρών βρέθηκαν ακόμη και σε πετρογλυφικά σχέδια σε ευρωπαϊκές σπηλιές.
Αρχαίες μορφές
Ο Σταυρός είχε πολλές μορφές πριν ο Χριστιανισμός υιοθετήσει το σύμβολο.
Δύο μορφές που παρατηρούνται συνήθως ήταν ο σταυρός ταυ και ο μαίανδρος.
Κλασικό κύπελλο από την Ταρκύνεια με την Αθηνά και άλλα μέλη του Ολυμπιακού Πανθέου
Ο μαίανδρος πρωτοεμφανίστηκε στην Ευρασία και υιοθετήθηκε από ορισμένους αφρικανικούς και αμερικανικούς πολιτισμούς.
Το σύμβολο, που αντιπροσωπεύει την ειρήνη και την ευημερία, είναι ένας σταυρός με βραχίονες που καταλήγουν σε ορθή γωνία, όλοι στραμμένοι προς την ίδια περιστροφική κατεύθυνση.
Ινδουιστικό ιερό του Μπαλί
Πρόκειται για ένα σημαντικό σύμβολο στον Ινδουισμό, εμφανίζεται επίσης στην αρχαία ελληνική θρησκεία, συνδεδεμένο με τον Δία ως αστραπή.
Ο σταυρός Ταυ
Η μορφή ταυ, γνωστή και ως Σταυρός του Αγίου Φραγκίσκου, μοιάζει με το ελληνικό γράμμα «Τ.»
Σε όλη τη μυθολογία των αρχαίων πολιτισμών, ο σταυρός ταυ ήταν ένα επαναλαμβανόμενο σύμβολο.
Ο σταυρός ταυ αντιπροσωπεύει τόσο τον ρωμαϊκό θεό Μίθρα, όσο και φρυγικό θεό Άττη.
Το σύμβολο αυτό επηρεάζει επίσης την αστρολογία, καθώς το αστρολογικό ζώδιο του Ταύρου παίρνει το όνομά του από τον σταυρό ταυ.
Το αιγυπτιακό Άνκ
Μια από τις πρώτες χρήσεις του σταυρού ως συμβόλου ήταν στην αρχαία Αίγυπτο.
Το ankh, ή crux ansata, έμοιαζε με σταυρό με θηλιά στην κορυφή. Μερικές φορές το σύμβολο ήταν διακοσμημένο, αλλά συνήθως ήταν ένας απλός χρυσός σταυρός.
Το ankh είναι ένα από τα παλαιότερα σύμβολα της Αιγύπτου.
Στην αρχαία Αίγυπτο, το ankh συμβόλιζε τη ζωή και συχνά απεικονιζόταν στα χέρια της θεάς Sekhet.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η ύπαρξη των ανθρώπων στη γη δεν ήταν η πλήρης εμπειρία τους και ότι μετά το θάνατο θα συνέχιζαν στη μετά θάνατον ζωή.
Το ankh αντιπροσώπευε τη ζωή, τόσο στη γη όσο και στη μετά θάνατον ζωή.
Τον 4ο αιώνα μ.Χ., οι Κόπτες χριστιανοί στην Αίγυπτο πήραν το ankh ως έμβλημα του χριστιανικού σταυρού.
Ο σταυρός ως μέθοδος βασανιστηρίου
Ο σταυρός ως όργανο βασανιστηρίων εμφανίζεται ήδη από τον 9ο αιώνα π.Χ. στους Ασσυρίους και Βαβυλώνιους.
Οι Πέρσες τον χρησιμοποίησαν γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ., αναρτώντας τους καταδίκους σε ξύλα ως μέθοδο παραδειγματισμού.
Τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Μέγας Αλέξανδρος εισήγαγε τη μέθοδο στη Μεσόγειο και οι Ρωμαίοι καθιέρωσαν τη σταύρωση από τον 3ο αιώνα π.Χ. ως την πιο ντροπιαστική μορφή εκτέλεσης για δούλους, επαναστάτες και εγκληματίες.
Απεικόνιση του 19ου αιώνα της σταύρωσης των επαναστατών ηγετών από τους Καρχηδόνιους το 238 π.Χ.
Μάλιστα για τους Ιουδαίους της εποχής του Χριστού, ο θάνατος πάνω σε ξύλο –δηλαδή σε σταυρό– δεν ήταν απλώς μια σκληρή εκτέλεση. Σύμφωνα με τον Νόμο (Δευτερ. 21:23), ήταν σημάδι κατάρας: «Καταραμένος από τον Θεό είναι όποιος κρεμιέται σε ξύλο».
Έτσι, η σταύρωση του Ιησού σκανδάλιζε βαθιά τους Ιουδαίους. Πώς μπορούσε ο «Μεσσίας του Θεού» να πεθάνει σαν καταραμένος;
Εν τέλει σύμφωνα με τον χριστιανισμό Ιησούς, πήρε επάνω Του την κατάρα του σταυρού, για να λυτρώσει τον άνθρωπο από την κατάρα την αμαρτία.
Ο ρόλος του Κωνσταντίνου στη διάδοση του Σταυρού
Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο χριστιανισμός ήταν παράνομος, αλλά υπήρχαν ακόμη άνθρωποι αφοσιωμένοι στην πίστη.
Στη χριστιανική κοινότητα, ο Σταυρός του Χριστού αναφερόταν ως «ξύλο της ζωής» και ως «νικηφόρος σταυρός».
Τελικά, υπό την κυριαρχία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, ο χριστιανισμός νομιμοποιήθηκε.
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ήταν ειδωλολάτρης που ασπάστηκε τον χριστιανισμό και διέταξε την ανασκαφή των τόπων όπου έζησε ο Χριστός και ανακήρυξε τις τοποθεσίες ως «Αγία γη».
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, ξεκίνησε μια φήμη ότι η μητέρα του Κωνσταντίνου, η Ελένη, βρήκε κομμάτια του ιερο΄θ Σταυρού, καθώς μια άρρωστη γυναίκα θεραπεύτηκε όταν την άγγιξε με ένα κομμάτι.
Πάνω από αυτό που πίστευαν ότι ήταν ο τάφος του Ιησού χτίστηκε μία εκκλησία που ονομάστηκε Μαρτύριο.
Κατά τη διάρκεια του τέταρτου και πέμπτου αιώνα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κατασκευάστηκαν πολλές εκκλησίες και κατά τη διάρκεια του έκτου αιώνα, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες ζωγράφιζαν τη σταύρωση.
Σύγχρονοι σταυροί
Δεν αποδέχθηκαν όλοι οι κλάδοι του χριστιανισμού τον Σταυρό ως σύμβολο.
Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της Μεταρρύθμισης, οι Προτεστάντες απέρριψαν τη χρήση του σταυρού. Τον θεωρούσαν ανθρώπινη επινόηση αντί για ιερό σύμβολο.
Στον δυτικό χριστιανισμό, οι διαφορετικές απεικονίσεις του Σταυρού αποτέλεσαν πηγή διαμάχης.
Καθολικός Σταυρός
Σήμερα, ο Σταυρός είναι ένα χριστιανικό σύμβολο που χρησιμοποιείται σε πολλούς κλάδους του χριστιανισμού, συμπεριλαμβανομένων των Καθολικών και των Προτεσταντών.
Ορισμένοι κλάδοι του χριστιανισμού, όπως ο καθολικισμός, πιστεύουν ότι το σημείο του σταυρού είναι ένας τρόπος για να αποτρέψουν το κακό.
Διαστρεβλώσεις του Σταυρού
Εκτός από τη χρήση του στη θρησκεία, ο Σταυρός υπήρξε και πολιτικό σύμβολο.
Η Κου Κλουξ Κλαν φορούσε λευκές ρόμπες και έκαιγε σταυρούς στο γκαζόν Αφροαμερικανών, Εβραίων ή Καθολικών.
Τελετή καύσης σταυρού της Κου Κλουξ Κλαν στο Λονδίνο, Οντάριο, Καναδάς, στα τέλη του 1925.
Μερικές φορές οι σταυροί καίγονταν και στις συναντήσεις τους.
Η σβάστικα, δηλαδή ο μαίανδρος ή αλλιώς αγκυλωτός σταυρός, χρησιμοποιήθηκε από το ναζιστικό κόμμα. Ο Αδόλφος Χίτλερ χρησιμοποίησε το σύμβολο ως μνημείο για ένα κίνημα που επεδίωκε τη δίωξη των Εβραίων.
Η ανθεκτικότητα στο χρόνο
Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, ο Σταυρός υπήρξε σύμβολο αιώνιας ζωής, ευημερίας και πηγή πίστης για τους ανθρώπους.
Αυτό έχει τόσο διχάσει όσο και ενώσει τους πληθυσμούς.
Σήμερα ο Σταυρός είναι ένα σύμβολο που συνδέεται με τον Χριστιανισμό και την ανάσταση του Ιησού Χριστού.
Εν τέλει η ανθεκτικότητα ενός συμβόλου να αντέχει στις κοινωνικές αλλαγές επί αιώνες και να εξακολουθεί να διατηρεί τη σημασία του δείχνει τη δύναμη ενός συμβόλου.
