Politica 89.8
Μία καταστροφική μείωση κατά 73% στο μέσο μέγεθος των παρακολουθούμενων πληθυσμών άγριας ζωής σε μία περίοδο μόλις 50 ετών (1970-2020) αποκαλύπτει η έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης» που παρουσιάζει η WWF International.
Παρακολουθώντας την πορεία των πληθυσμών διαφόρων ειδών παγκοσμίως, η 15η έκδοση της έκθεσης (σ.σ. δημοσιεύεται κάθε δύο χρόνια) παρουσιάζει μία αναλυτική επισκόπηση του φυσικού κόσμου και πώς αυτός έχει μεταβληθεί από το 1970 έως το 2020. Στο μικροσκόπιο μπαίνουν σχεδόν 35.000 τάσεις πληθυσμών και πάνω από 5.490 είδη σπονδυλωτών (αμφίβια, πτηνά, ψάρια, θηλαστικά και ερπετά).
95% μειώσεις πληθυσμών στη Λατινική Αμερική
Παρότι οι τάσεις διαφέρουν μεταξύ των περιοχών λόγω των διαφορετικών τύπων και επιπέδων πίεσης που ασκήθηκαν στη φύση τα τελευταία 50 χρόνια, οι πιο απότομες μειώσεις στους παρακολουθούμενους πληθυσμούς άγριων ζώων καταγράφονται στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (-95%), την Αφρική (-76%), την Ασία και τον Ειρηνικό (-60%) και στα οικοσυστήματα γλυκών υδάτων (-85%).
Από την άλλη, η εικόνα είναι καλύτερη σε Ευρώπη (-35%) και Βόρεια Αμερική (-39%) για τους παρακολουθούμενους πληθυσμούς της άγριας ζωής, αν και οι επιπτώσεις των υπόλοιπων περιοχών επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα όλο τον πλανήτη.
«Αυτό που βλέπουμε είναι ότι η τάση δεν αλλάζει. Σε κάθε νέα έκδοση της έκθεσης υπάρχει μία επιπλέον μείωση και αποσταθεροποίηση των οικοσυστημάτων. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχίας και πληθυσμοί άγριων ζώων που έχουν καταφέρει να ανακάμψουν, αλλά παρά τις σημαντικές νίκες η κατάσταση επιδεινώνεται», σχολιάζει στην «Κ» η Παναγιώτα Μαραγκού, επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος, WWF Ελλάς.
Οι μεγάλοι «χαμένοι»
Σύμφωνα με την τελευταία αυτή έκδοση, η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στους πληθυσμούς των ειδών που συναντώνται σε οικοσυστήματα γλυκού νερού (-85%), ενώ ακολουθούν οι πληθυσμοί των ειδών στα χερσαία (-69%) και κατόπιν, στα θαλάσσια οικοσυστήματα (-56%).
Οι βασικοί παράγοντες που απειλούν τους πληθυσμούς της άγριας ζωής είναι αρχικά η απώλεια και η υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων, δηλαδή του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει και αναπαράγεται ένα είδος. Ακολουθούν η υπερεκμετάλλευση, τα χωροκατακτητικά είδη και οι ασθένειες.
Φαίνεται επίσης πως η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια επιπρόσθετη απειλή για τους πληθυσμούς άγριας ζωής, οι επιπτώσεις της οποίας γίνονται ιδιαίτερα αισθητές στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, την Αφρική και την Ασία.
Εξηγώντας γιατί αυτά που επηρεάζονται περισσότερο είναι τα είδη του γλυκού νερού, η κ. Μαραγκού αναφέρει πως αυτό συμβαίνει διότι τα οικοσυστήματα του γλυκού νερού δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις από την ανθρώπινη παρέμβαση. «Παραδείγματος χάριν η δημιουργία ενός φράγματος εμποδίζει τη μετακίνηση ειδών που μπορεί να χρειάζονται διαφορετικές περιοχές ποταμού για να αναπαραχθούν», εξηγεί.
«Σε κάθε νέα έκδοση της έκθεσης υπάρχει μία επιπλέον μείωση και αποσταθεροποίηση των οικοσυστημάτων. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις επιτυχίας και πληθυσμοί άγριων ζώων που έχουν καταφέρει να ανακάμψουν, αλλά παρά τις σημαντικές νίκες η κατάσταση επιδεινώνεται».
Ακόμη ένα πρόβλημα είναι η ρύπανση από τη γεωργία, τις πόλεις και εν γένει τη βιομηχανία που καταλήγει πολλές φορές στους υδάτινους αποδέκτες επηρεάζοντας τα είδη. Τέλος, η άνοδος της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων παίζουν καθοριστικό ρόλο για την επιβίωση στο γλυκό νερό. «Στα νερά καταλήγουν όλες οι κακοδαιμονίες του ανθρώπου και αυτό επηρεάζει την άγρια ζωή σε όλο τον κόσμο», σχολιάζει η κ. Μαραγκού.
«Στα νερά καταλήγουν όλες οι κακοδαιμονίες του ανθρώπου και αυτό επηρεάζει την άγρια ζωή σε όλον τον κόσμο».
Kίνδυνος για την εξαφάνιση ειδών και οικοσυστημάτων
Σύμφωνα με την έκθεση, η μείωση στους πληθυσμούς άγριας ζωής προειδοποιεί για τον αυξανόμενο κίνδυνο εξαφάνισης των ειδών όπως και για την απώλεια υγιών οικοσυστημάτων, καθώς όταν τα οικοσυστήματα υποβαθμίζονται σταθερά επί δεκαετίες, πλησιάζουν σε επικίνδυνα σημεία καμπής προμηνύοντας μια μη αναστρέψιμη κατάσταση.
Τέτοια σημεία καμπής σε παγκόσμιο επίπεδο θεωρούνται η αποψίλωση του Αμαζονίου και η μαζική καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων, καθώς αναμένεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις που θα ξεπερνούν κατά πολύ τις γύρω περιοχές.
«Η φύση στέλνει ένα δραματικό μήνυμα. Ωστόσο, δεν έχουμε περάσει ακόμη το σημείο χωρίς επιστροφή. Η δράση που θα αναλάβουμε τα επόμενα πέντε χρόνια θα είναι καθοριστική για το μέλλον της ζωής στον πλανήτη μας. Μπορούμε να αποκαταστήσουμε τον ζωντανό μας πλανήτη, αν δράσουμε τώρα», σημειώνει η Κίρστεν Σουτζτ, γενική διευθύντρια της WWF International.
Είδη με τη μεγαλύτερη μείωση
Οσον αφορά τα είδη που σημείωσαν τη μεγαλύτερη μείωση, αυτά είναι οι θηλυκές κεραμοχελώνες (nesting female hawksbill turtles) στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Υφαλο της Αυστραλίας (μείωση κατά 57% για την περίοδο 1990- 2018), το ροζ δελφίνι του Αμαζονίου (μείωση κατά 65%) και το δελφίνι Tucuxi στο καταφύγιο Mamirauá, στην Αμαζονία της Βραζιλίας (75% μείωση μεταξύ 1994-2016).
«Η Νο.1 λύση ώστε να επιβραδυνθεί η μείωση πληθυσμού της άγριας ζωής είναι η προστασία των περιοχών», σχολιάζει η κ. Μαραγκού προσθέτοντας πως αν θέλουμε να μειώσουμε τα ποσοστά στο 30% για τα είδη σε στεριά και θάλασσα αντίστοιχα, τότε θα πρέπει να αυξηθούν οι περιοχές προστατευόμενων ειδών αλλά και να γίνεται καλή διαχείριση αυτών.
Τέλος, η κ. Μαραγκού σημειώνει πως πολλές χώρες, όπως και η δική μας, οφείλουν να προστατέψουν και να βοηθήσουν στην ανάκαμψη των μεταναστευτικών ειδών που βρίσκονται υπό απειλή.
«Υπάρχουν μεταναστευτικά είδη που απειλούνται και περνούν από την Ελλάδα. Ενα από αυτά είναι ο ασπροπάρης, ο μικρός γύπας, που αντιμετωπίζει πολλούς κινδύνους στο ταξίδι του από τη Θράκη στην Αφρική. Επομένως είναι σαφές πως η “κλίμακα της προστασίας” δεν είναι μόνο σε μία χώρα, αλλά συνδέεται τόσο με την Ευρώπη όσο και με τον υπόλοιπο κόσμο. Ωστόσο, και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν success stories, όπως η ανάκαμψη του αριθμών των πελεκάνων στη Μεσόγειο και του τόνου στις ελληνικές θάλασσες και τον Ατλαντικό», καταλήγει.
Εικονογράφηση, γραφήματα: Michael Kirki
Πληροφορίες γραφημάτων: Εκθεση: «Ζωντανός Πλανήτης», WWF International
