Politica 89.8
Λόρδος Μπάιρον: Η «Βυρωνομανία» και η διαχείριση της εικόνας του
Στις 22 Ιανουαρίου 1788, γεννιέται η εμβληματική μορφή του φιλελληνισμού, ο άγγλος ποιητής και αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Λόρδος Μπάιρον.
Ο Μπάιρον υπήρξε μία γοητευτικότατη και ιδιαίτερα αναγνωρίσιμη φυσιογνωμία της βρετανικής ποίησης και χωρίς υπερβολή, αποτέλεσε έναν διεθνή σταρ της εποχής.
Ο Μαρκ Μπόστριτζ του Independent, σε άρθρο του δημοσιευμένο στο «ΒΗΜΑ» της 5ης Νοεμβρίου 2002, μιλά για τον «θόρυβο» που προκαλούσε πάντοτε γύρω του ο Λόρδος Μπάιρον καθώς και για το πως φρόντιζε πάντα να διαχειρίζεται την εικόνα του.
Βυρωνομανία
«Η “βυρωνομανία” ήταν μια λέξη που επινόησε η σύζυγός του λόρδου Βύρωνα, Αναμπέλα, για να περιγράψει τον θόρυβο γύρω από το πρόσωπο του συζύγου της.
»(…) Το σημαντικότερο γεγονός ωστόσο είναι η έκδοση της επί μακρόν αναμενόμενης βιογραφίας της Φιόνα Μακ Κάρθι με τίτλο “Βyron: Life and Legend» (Bύρων: ζωή και μύθος), ένα σπουδαίο εμπεριστατωμένο βιβλίο που θεωρείται ότι αποτελεί μία από τις ωραιότερες λογοτεχνικές βιογραφίες της εποχής μας
Απομνημονεύματα στην πυρά
»(…) Οι απόπειρες συγγραφής της βιογραφίας του λόρδου Βύρωνα περιβάλλονταν πάντοτε από ένα βάρος ενοχής και ανθυγιεινής εικοτολογίας. Ο ίδιος ο εκδότης του Βύρωνα είχε κάψει στο τζάκι του τα απομνημονεύματα του ποιητή μόλις έναν μήνα μετά τον θάνατό του, φοβούμενος ότι θα αποκάλυπταν την αλήθεια για τα σεξουαλικά παραστρατήματα του και ιδιαίτερα για την αμφιφυλοφιλία του.
»Στη δεκαετία του 1950, όταν η ομοφυλοφιλία εξακολουθούσε να αποτελεί ποινικό αδίκημα στη Βρετανία, ο επικεφαλής του οίκου Μάρεϊ, ο οποίος διατηρεί το πλουσιότερο αρχειακό υλικό που υπάρχει για τον Βύρωνα (από χειρόγραφά του ως μία τούφα από το εφηβαίο της λαίδης Καρολάιν Λαμ) απαγόρευσε ρητώς στον επιφανή μελετητή Λέσλι Μάρτσαντ να γράψει στη βιογραφία του για τους συχνούς έρωτες του Βύρωνα για νεαρά αγόρια.
Σεξουαλική καταπίεση
»Η Μακ Κάρθι είναι σήμερα σε θέση να διαλύσει μεγάλο μέρος του μυστηρίου και της αμφιβολίας. Υποστηρίζει ότι οι συχνά σαδιστικές σχέσεις του Βύρωνα με τις γυναίκες αποτελούσαν μια αντίδραση στη σεξουαλική καταπίεση που είχε υποστεί από την γκουβερνάντα του όταν ήταν εννέα ετών.
»Θεωρεί επίσης, και το στηρίζει πειστικά, ότι οι πραγματικές σεξουαλικές προτιμήσεις του ποιητή στρέφονταν προς τα αγόρια, ξεκινώντας από τον Εντλεστον, το 15χρονο μέλος της εκκλησιαστικής χορωδίας που ο Βύρων είχε αγαπήσει (μάλλον πλατωνικά) στο Κέιμπριτζ και φθάνοντας στον Λουκά Χαλανδρισάνο, τον νεαρό που ο Βύρων είχε ερωτευθεί (χωρίς ανταπόκριση) τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα.
Μύθος
»Ένα από τα πιο δυνατά σημεία του βιβλίου της Μακ Κάρθι είναι ότι εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η ζωή και ο μύθος μπλέκονται μεταξύ τους και δείχνει πώς ο μύθος που ο ίδιος ο Βύρων βοήθησε να δημιουργηθεί γύρω από το πρόσωπό του κρύβει όχι μόνο τον πραγματικό άνθρωπο αλλά και την αληθινή αξία της ποίησής του.
»Μια από τις συναρπαστικές πλευρές του Βύρωνα είναι ότι ο ίδιος γνώριζε πολύ καλά την αξία της αυτοπροβολής και φρόντιζε να χειρίζεται αριστοτεχνικά την εικόνα του με έναν τρόπο που τον καθιστά άξιο να συμπεριληφθεί σε οποιαδήποτε μελέτη για τη σύγχρονη τέχνη της διασημότητας και αναπόφευκτα οδηγεί σε συγκρίσεις με τους σημερινούς ροκ σταρ.
(c) Newstead Abbey; Supplied by The Public Catalogue Foundation
Εμφάνιση
»Έδινε μεγάλη προσοχή στην εμφάνισή του και φρόντιζε με κάθε τρόπο να κρύβει την αναπηρία που είχε εκ γενετής εξαιτίας μιας δυσμορφίας στο δεξί του πόδι.
»Βρισκόταν επίσης σε μια συνεχή μάχη με τα κιλά και έπαιρνε καθαρτικά για να χάνει βάρος. Ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του έγραψε:
«Φοβάμαι κυρίως, σε αυτόν τον κόσμο, δύο πράγματα, για τα οποία έχω λόγους να πιστεύω ότι είμαι εξίσου προδιατεθειμένος – μήπως παχύνω και μήπως τρελαθώ»
»Στο “Omnibus” που προβάλλεται αυτή την εβδομάδα (σ.σ. ταινία του BBC), οι θεατές μπορούν να δουν τη ζυγαριά του καταστήματος των αδελφών Μπέρι, από όπου ο Βύρων αγόραζε τα κρασιά του και όπου συνήθιζε να ζυγίζεται τακτικά. Τα αρχεία τους δείχνουν ότι στα 18 του είχε ύψος περίπου 1.73 μ. και βάρος 88 κιλά ενώ έξι χρόνια είχε χάσει περίπου 25 κιλά.
Showman
»Ο Βύρων ήταν ο απόλυτος σόουμαν, είτε φορούσε φέσι για να ποζάρει για ένα πορτρέτο είτε μια κατακόκκινη στρατιωτική στολή για να εντυπωσιάσει τους Μεσολογγίτες.
»Ήλεγχε όσο μπορούσε τις απεικονίσεις του, ζητώντας από τον Φίλιπς να ρετουσάρει τη μύτη του ή διατάσσοντας ότι έπρεπε να τον αναπαριστούν σαν άνθρωπο της δράσης:
«Όχι πένες και βιβλία στον μουσαμά σας»
»Σε ποιον βαθμό η φήμη του Βύρωνα και το γεγονός ότι ήταν “πρώτα άνθρωπος και ύστερα ποιητής” επεσκίασαν το ποιητικό του έργο; Στη Βρετανία δεν διδάσκεται πια υποχρεωτικά στα σχολεία και είναι ένας από τους λιγότερο γνωστούς (από την άποψη του έργου του) ρομαντικούς ποιητές, ενώ στις κινηματογραφικές ταινίες που έχουν ασχοληθεί με τη ζωή του η ποίηση είναι παντελώς απούσα.
»“O Βύρων ως μεσήλικας δεν θα είχε μέλλον”,λέει η Φιόνα Μακ Κάρθι (…). Αν είχε ζήσει, ίσως θα είχε ανακηρυχθεί βασιλιάς της Ελλάδας, αν και είναι τόσο δύσκολο να σκεφτούμε τον Βύρωνα σε ρόλο δημόσιου αξιώματος όσο το να τον φανταστούμε φαλακρό, χωρίς δόντια, να υποφέρει από ρευματισμούς. Αντί για όλα αυτά έγινε το παγκόσμιο πρότυπο του γοητευτικά τραγικού ήρωα και του διεφθαρμένου ερωτύλου.
»Ο δημοσιογράφος Κρίστοφερ Χίτσενς παρατήρησε πρόσφατα ότι ο Βύρων δεν μοιάζει με μετεωρίτη, όπως λέγεται συνήθως, αλλά μάλλον με κομήτη: ενώ το λείψανό του κείται εν ειρήνη στον οικογενειακό του τάφο, η αιώνια γοητεία της προσωπικότητάς του έρχεται ξανά και ξανά να μας συναρπάσει».
