Politica 89.8
«Ήταν δύσκολο να είμαι παντρεμένη μαζί του» – Οι άγνωστες τηλεφωνικές συνομιλίες της Γιόκο Όνο και του Τζον Λένον
Στο διάστημα των 18 μηνών που μεσολάβησε μεταξύ της αναχώρησης από το Ηνωμένο Βασίλειο για τη Νέα Υόρκη το 1971 και της μοιραίας μετακόμισής τους στο κτίριο Dakota στο Upper West Side το 1973, ο Τζον Λένον και η Γιόκο Όνο ζούσαν σε ένα μικρό διαμέρισμα στην οδό Bank 105 στο Γκρίνουιτς Βίλατζ.
Εκεί, ξαπλωμένος με τη σύζυγό του σε ένα κρεβάτι φτιαγμένο από παγκάρι εκκλησίας, ο Λένον, μόλις 31 ετών ακόμα, συμβιβάστηκε με το γεγονός ότι δεν ήταν πλέον Beatle. «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι μιλάω σε έναν μύθο» είπε τότε στον τραγουδιστή ένας ακροατής σε ένα ραδιοφωνικό σταθμό της Νέας Υόρκης.
«Ο κόσμος του μύθου ή το σύμπαν του μύθου;» απάντησε ο Λένον. «Αναρωτιόμουν πώς ακριβώς είναι οι Beatles ως άνθρωποι» είπε ένας άλλος ακροατής. «Λοιπόν, οι Beatles δεν υπάρχουν πια», είπε ο Λένεον. «Δεν θέλω να αναδημιουργήσω το παρελθόν. Θέλω να είμαι ο εαυτός μου τώρα».
Τι άλλο να πούμε;
Στιγμές όπως αυτές γεμίζουν το One to One: John & Yoko, το νέο ντοκιμαντέρ του Κέβιν ΜακΝτόναλντ, μια οικεία, συγκινητική και καλλιτεχνικά φρέσκια ταινία για ένα θέμα που φαινομενικά είχε καλυφθεί πανταχόθεν.
«Υπάρχει χώρος για άλλη μια ταινία για τους Beatles;» είναι η ερώτηση που έκανε στον εαυτό του ο ΜακΝτόναλντ όταν του ζητήθηκε να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για το ζευγάρι. Του είχε προσφερθεί πρόσβαση σε αποκατεστημένο υλικό από τη συναυλία One to One του Λένον στη Madison Square Garden το 1972 – την τελευταία ολοκληρωμένη συναυλία που έδωσε.
Ωστόσο, ο Σκωτσέζος σκηνοθέτης – ο οποίος επαναπροσδιόρισε τις δραματικές δυνατότητες του ντοκιμαντέρ το 1999 με το βραβευμένο με Όσκαρ, One Day in September, την καθηλωτική περιγραφή της σφαγής στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972 – δεν είναι ο τύπος που θα συμβιβαζόταν με τη δημιουργία μιας συνηθισμένης ταινίας συναυλιών.
Ακόμα και μια συναυλία με τους Λένον, Στίβι Γουόντερ και Ρομπέρτα Φλακ.
Το τρέιλερ του One to One: John and Yoko
Η ίδια ιστορία, αλλιώς
«Ο μόνος τρόπος ήταν να κάνουμε κάτι διαφορετικό» λέει ο ΜακΝτόναλντ. «Δεν μπορείς να έχεις απλά τους ίδιους παλιούς, λευκούς άνδρες να αναπολούν την εποχή που γνώρισαν τον Τζον στο Greenwich Village».
Βρήκε μια λαμπρή λύση. Η περίοδος που απεικονίζεται στην ταινία, μας λένε οι υπότιτλοι, ήταν εκείνη κατά την οποία ο Λένον και η Όνο «συναναστρέφονταν με καλλιτέχνες και πολιτικούς ριζοσπάστες … και έβλεπαν πολλή τηλεόραση».
Αυτός ο νέος κύκλος περιελάμβανε τον ποιητή Άλεν Γκίνσμπεργκ και τον ακτιβιστή Τζέρι Ρούμπιν, αλλά ήταν η τηλεόραση που έδωσε στον ΜακΝτόναλντ την έμπνευση, επιτρέποντάς του να χτίσει την ταινία του ως ένα καλειδοσκοπικό κολάζ από όσα θα μπορούσε να δει το ζευγάρι στο κουτί.
Η άνοδος και η πτώση του Ρίτσαρντ Νίξον, οι διαμαρτυρίες κατά του πολέμου του Βιετνάμ, τα παραμελημένα παιδιά με νοητική αναπηρία στο κρατικό σχολείο Willowbrook της Νέας Υόρκης και οι διαφημίσεις για σάλτσα ζυμαρικών παρεμβάλλονται με στιγμές από τη συναυλία και τηλεφωνικές συνεντεύξεις που δεν είχαν ακουστεί ποτέ.
O Σον Λένον
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Υποκλοπές και ροκενρόλα
Ανησυχώντας ότι το τηλέφωνό του είχε υποκλαπεί από τις αμερικανικές αρχές – πράγμα που έγινε – ο Λένον κατέγραψε τις τηλεφωνικές του συνομιλίες -25 ώρες από τις οποίες παραδόθηκαν στον ΜακΝτόναλντ από την περιουσία του Λένον.
«Αισθάνομαι πάλι σαν φοιτητής» λέει ο Λένον σε μια ανταλλαγή μηνυμάτων, για τη ζωή του στο διαμέρισμα -πρέπει να ένιωθε έτσι σε σύγκριση με το Tittenhurst Park, την έπαυλή του στο Berkshire.
Ορισμένες από τις συνομιλίες έχουν έναν κωμικό σουρεαλισμό, όπως η επική προσπάθεια των βοηθών της Όνο να αποκτήσουν εκατοντάδες ζωντανές μύγες για ένα από τα έργα τέχνης της.
Αλλού η έλλειψη μεγαλοπρέπειας είναι εντυπωσιακή. Ο Λένον επικοινωνεί με τη ρεσεψιονίστ κάποιου και ρωτάει: «Θα του πείτε ότι τηλεφώνησε ο Τζον Λένον;». Εκείνη απαντά «μπορείς να το συλλαβίσεις;».
«Γιόκο, σήκωσε τα πόδια σου από το κρεβάτι» ξεσπάει ο Λένον κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής συνέντευξης στο διαμέρισμά τους
Τζον και Γιόκο / Wikimedia Commons
Η αναβίωση μιας εποχής και ενός τρόπου ζωής
Η συγκίνηση για τον ΜακΝτόναλντ ήταν να παρουσιάσει τη συναυλία One to One σε όλο της το μεγαλείο, με τον ήχο remastered από τον Σον Λένον, τον γιο του Τζον και της Γιόκο. Η αρχική ανταπόκριση ήταν «πολύ κακή» λέει ο σκηνοθέτης.
«Αυτό ήταν ένα μεγάλο σοκ για τον Λένον και γι’ αυτό δεν το ξαναέκανε. Ο Φιλ Σπέκτορ ήταν υπεύθυνος για τον ήχο στο αμφιθέατρο και τον ήχο για την ηχογράφηση και τα σκάτωσε εντελώς και τα δύο».
Η ταινία περιλαμβάνει επίσης πλάνα από το διαμέρισμα της Bank Street, που αναδημιουργήθηκε σχολαστικά από τη σύζυγο του ΜακΝτόναλντ, Τατιάνα Λαντ, διακοσμήτρια σκηνικών, η οποία το γέμισε με τα σωστά βιβλία, δίσκους, κιθάρα και ενισχυτή.
Θα άρεσε και στη Γιόκο
Ο ΜακΝτόναλντ πρότεινε την ταινία στον Σον, ο οποίος έχει αναλάβει τον έλεγχο της οικογενειακής περιουσίας από τη μητέρα του, η οποία είναι 92 ετών. «Ο Σον είπε: «Αυτό ακούγεται σαν κάτι που θα άρεσε στη μητέρα μου: ένα έργο τέχνης»».
Τα υπαινικτικά ντοκιμαντέρ του Άνταμ Κέρτις αποτέλεσαν σημείο αναφοράς, όπως και οι δύο ταινίες Life in a Day που γύρισε ο ΜακΝτόναλντ με τον Ρίντλεϊ Σκοτ χρησιμοποιώντας υλικό από το YouTube που γυρίστηκε την ίδια μέρα σε όλο τον κόσμο.
«Δεν αναζητάς τη λογική, αλλά ένα συναισθηματικό ταξίδι» λέει για την προσέγγιση του κολάζ.
«Υπάρχουν τρόποι αναπαράστασης του παρελθόντος που να είναι πιο καθηλωτικοί από το συνηθισμένο ντοκιμαντέρ με τους ομιλούντες, που να επιτρέπουν στο κοινό να κάνει τις δικές του συνδέσεις;».
«Δεν μοιάζει με οτιδήποτε άλλο έχω κάνει στο παρελθόν» λέει ο ΜακΝτόναλντ.
«Θεωρούσα τον εαυτό μου μια εύγλωττη γυναίκα, επίσης μια ελκυστική γυναίκα. Και ξαφνικά, επειδή συνδέθηκα με τον Τζον, θεωρήθηκα άσχημη γυναίκα… επειδή τους πήρα το μνημείο τους»
Wikimedia Commons
Η Όνο προσπαθεί να πει κάτι κι ο Λένον την κόβει
Ενώ γύριζε την ταινία Λένον-Γιόκο, ο ΜακΝτόναλντ εντυπωσιάστηκε από τους παραλληλισμούς μεταξύ των αρχών της δεκαετίας του ’70 και του σήμερα. «Μια απόπειρα δολοφονίας ενός λαϊκιστή πολιτικού [ο υποψήφιος πρόεδρος Τζορτζ Γουάλας], η πρώτη μαύρη γυναίκα υποψήφια πρόεδρος [η Σίρλεϊ Τσίσχολμ], η Γάζα, η πρώτη εποχή του περιβαλλοντισμού. Ήταν σαν, «Ω, Θεέ μου, ζούμε ένα είδος σκιάς εκείνης της περιόδου»».
«Έχει απίστευτη συνείδηση της σημασίας του έργου των γονιών του, αλλά δεν νομίζω ότι του αρέσει να είναι ο θεματοφύλακας της κληρονομιάς τους» λέει ο ΜακΝτόναλντ για τον Σον Λένον.
Αυτή η ταινία, όμως, ήταν εύκολο να πραγματοποιηθεί. «Δεν μιλάει για υποθέσεις και ναρκωτικά- είναι αυτοί μέσα από τα δικά τους λόγια, οπότε δεν υπάρχουν πολλά για να αναστατωθεί κανείς. Ο Σον είπε ότι την είχε δείξει στη Γιόκο και ότι της άρεσε».
Βοήθησε το γεγονός ότι η ταινία βλέπει τα γεγονότα τόσο από τη δική της οπτική γωνία όσο και από την οπτική γωνία του Λένον. «Γίνεται λόγος για το πόσο δύσκολο ήταν να είναι παντρεμένη μαζί του» λέει ο σκηνοθέτης.
«Εκείνη προσπαθεί να πει κάτι και εκείνος συχνά την κόβει».
«Γιόκο, σήκωσε τα πόδια σου από το κρεβάτι» ξεσπάει ο Λένον κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής συνέντευξης στο διαμέρισμά τους.
Wikimedia Commons
«Με θεωρούσαν σκύλα»
Οι σκέψεις της Όνο από εκείνη την εποχή είναι οδυνηρές. «Με θεωρούσαν σκύλα- από τότε που γνώρισα τον Τζον αναβαθμίστηκα σε μάγισσα» λέει σε έναν δημοσιογράφο.
«Μερικοί από τους πιο στενούς φίλους του Τζον μου είπαν ότι έπρεπε να μείνω στο παρασκήνιο. Ολόκληρη η κοινωνία επιθυμούσε να πεθάνω. Άρχισα να τραυλίζω. Θεωρούσα τον εαυτό μου μια εύγλωττη γυναίκα, επίσης μια ελκυστική γυναίκα. Και ξαφνικά, επειδή συνδέθηκα με τον Τζον, θεωρήθηκα άσχημη γυναίκα… επειδή τους πήρα το μνημείο τους».
Η χαμένη κόρη της Όνο
Ακόμα πιο συγκινητική είναι η σπάνια ιστορία της κόρης της Όνο, Κιόκο, από τον προηγούμενο γάμο της με τον Άντονι Κοξ, έναν Αμερικανό παραγωγό ταινιών και art dealer. Αφού η Όνο παντρεύτηκε τον Λένον, ο Κοξ εξαφανίστηκε με την Κιόκο, η οποία ήταν τότε οκτώ ετών, αλλάζοντας το όνομά της σε Ρουθ Χόλμαν και μεγαλώνοντάς την σε μια αμερικανική χριστιανική αίρεση που ονομαζόταν Living Word Fellowship.
Η Όνο δεν την είδε για 27 χρόνια. «Δεν άντεχα να βλέπω παιδιά στον δρόμο» λέει στην ταινία. Επανενώθηκαν το 1998.
Wikimedia Commons
Πόνος, κι άλλος πόνος
«Το θέμα της ταινίας είναι τα παιδιά και η παιδική ηλικία» λέει ο ΜακΝτόναλντ. «Έχεις τον Τζον να μιλάει για τα δικά του δύσκολα παιδικά χρόνια και έχεις το τραύμα της Γιόκο».
Γι’ αυτό και το δράμα των χιλιάδων παιδιών στο Willowbrook, πολλά από τα οποία έπασχαν από ηπατίτιδα και ήταν καλυμμένα με τα ίδια τους τα περιττώματα, άγγιξε τόσο πολύ το ζευγάρι, που δώρισε τα έσοδα της συναυλίας One to One για να τα βοηθήσει.
«Αυτά τα παιδιά είναι σχεδόν συμβολικά όλος ο πόνος στη γη» λέει ο Λένον στην ταινία. Υπήρχε περισσότερος πόνος που θα ακολουθούσε, αλλά ο ΜακΝτόναλντ τελειώνει σε μια γλυκιά νότα με πλάνα από ένα πάρτι για τα παιδιά του Willowbrook και τη γέννηση το 1975 ενός μωρού που ονομάζεται Σον.
*Η ταινία One to One: John & Yoko θα προβληθεί μετά τις 9 Απριλίου.
*Με στοιχεία από thetimes.com
