Politica 89.8
Η ΕΕ προετοιμάζεται για επιθέσεις στο ηλεκτρικό δίκτυο, ενώ πολεμά την εκτόξευση των τιμών ενέργειας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) επιθυμεί να μειώσει το ενεργειακό κόστος της Ευρώπης, αλλά πρέπει να το κάνει αυτό ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα μαζικές επενδύσεις σε ένα γερασμένο δίκτυο μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας – και μειώνοντας όλο και περισσότερο την ευπάθεια σε εξωτερικές επιθέσεις.
Το μπλοκ έχει ήδη επισημάνει τον εξηλεκτρισμό ως βασική οδό για τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, ιδίως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο από την Ρωσία, ωστόσο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ, οι οποίοι μίλησαν σε εκδήλωση που διοργάνωσε η μόνιμη αντιπροσωπεία της Πολωνίας στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα, επισήμαναν μια πιο άμεση απειλή.
Οι ενεργειακές υποδομές αποτελούν πάντοτε βασικό στόχο στον πόλεμο, και οι ουκρανικές υποδομές δέχονται συνεχείς βομβαρδισμούς από την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 – αλλά η δολιοφθορά υποθαλάσσιων καλωδίων στη Βαλτική αποκάλυψε πρόσφατα την ευπάθεια του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της ίδιας της ΕΕ.
«Αυτές οι απειλές, τώρα έρχονται πιο κοντά μας και πρέπει πραγματικά να δώσουμε προσοχή στο πώς να αυξήσουμε την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα της υποδομής», δήλωσε η Asta Sihvonen-Punkka, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς (ENTSO-E), στο φόρουμ πολιτικής.
Η Sihvonen-Punkka επεσήμανε επίσης το πρόβλημα της πρόσβασης σε καλώδια και εξαρτήματα που απαιτούνται για την επισκευή των κατεστραμμένων ενεργειακών υποδομών, με αργές αλυσίδες εφοδιασμού και μεγάλους χρόνους παράδοσης.
«Έχουμε ρεζέρβα τώρα για να επιδιορθώσουμε το κατεστραμμένο καλώδιο – αλλά στη συνέχεια για να παραγγείλουμε περισσότερα καλώδια, ο χρόνος παράδοσης είναι περίπου επτά χρόνια. αυτό είναι πραγματικά πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα», επισήμανε, προειδοποιώντας πως «είμαστε πραγματικά ευάλωτοι από αυτή την άποψη».
Την ώρα που μιλούσε ο διευθύνων σύμβουλος του εθνικού διαχειριστή του δικτύου μεταφοράς της Φινλανδίας, η Κομισιόν δημοσίευσε μια ευρύτερη στρατηγική της Ένωσης για την ετοιμότητα, μία από τις προτάσεις της οποίας είναι να «ενσωματώσει η ΕΕ τα διδάγματα από την εισβολή στην Ουκρανία» στη δική της στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια.
Πριν από αυτό, θα καταρτιστεί μια στρατηγική αποθεματοποίησης πριν από το τέλος του έτους, η οποία θα περιλαμβάνει κρίσιμες πρώτες ύλες, συστατικά και τεχνολογίες που απαιτούνται για τη διατήρηση της ενεργειακής ασφάλειας.
Ο διευθυντής του ρυθμιστικού οργανισμού της ΕΕ για την ενέργεια, Christian Zinglersen, δήλωσε πως θα ήταν πιο αποτελεσματικό να τυποποιηθεί ο τύπος των εξαρτημάτων και του εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται σε όλη την Ευρώπη, αλλά προειδοποίησε ότι η δημιουργία «περισσότερης χαλαρότητας και πλεονασμού» στο σύστημα – που υποδηλώνει υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα ή εφεδρική υποδομή – θα συνεπαγόταν σημαντικό κόστος.
Ωστόσο, όπως είπε, «σε πολλές δικαιοδοσίες, μεταφέρουμε 3-4 ή 5% του ΑΕΠ στην ασφάλεια και την άμυνα – οπότε γιατί θα πρέπει αυτό να είναι ριζικά διαφορετικό», διερωτήθηκε.
Το πρόβλημα του ενεργειακού κόστους
Η εξαιρετικά περίπλοκη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έχει κατηγορηθεί για μαζικές αυξήσεις των τιμών, καθώς και για την αποτυχία της να προωθήσει επενδύσεις στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως σε διασυνοριακές γραμμές μεταφοράς υψηλής ισχύος, όπως παραδέχθηκαν επίσης αξιωματούχοι της ΕΕ κατά τη διάρκεια της συζήτησης και μεταδίδει το Euronews.
«Μπορούμε να σημειώσουμε ως γεγονός ότι χρειαζόμαστε περισσότερες επενδύσεις», τόνισε η γενική διευθύντρια ενέργειας της ΕΕ, Ditte Juul-Jorgensen. «Οι επενδύσεις ήταν πολύ αργές, η ανάπτυξη των δικτύων και των υποδομών ήταν πολύ αργή», υπογράμμισε.
Επιπλέον, το σύστημα σχεδιασμού «από κάτω προς τα πάνω» της ΕΕ, το οποίο λειτουργεί με κυλιόμενο δεκαετή κύκλο, «απλώς δεν καταγράφει όλες τις υποδομές και τις διασυνοριακές διασυνδέσεις που απαιτούνται», ανέφερε, επισημαίνοντας τις «δραματικές αυξήσεις των τιμών» που παρατηρήθηκαν στη νοτιοανατολική Ευρώπη πέρυσι.
Αναφερόταν στην αναταραχή της αγοράς, που ώθησε τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να στείλει επιστολή στην πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον περασμένο Σεπτέμβριο, για μια περίοδο που «είδε» τις τιμές να πλησιάζουν τα 1.000 ευρώ ανά μεγαβατώρα στην Ουγγαρία, ενώ η γειτονική της Αυστρία πλήρωνε μόλις 61 ευρώ, με το χάος να διαχέεται σε όλο το σύστημα – και αυτό σε μια… υποτιθέμενη ενιαία αγορά της ΕΕ.
«Πολιτικά απαράδεκτο»
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατηγόρησε ένα σύστημα «τόσο πολύπλοκο και αδιαφανές, που είναι πρακτικά αδύνατο να κατανοήσουμε τι ακριβώς οδηγεί τις τιμές σε κάθε δεδομένο σημείο και στιγμή» και τόνισε πως είναι «πολιτικά απαράδεκτο» το γεγονός ότι η κυβέρνησή του δεν είναι σε θέση να εξηγήσει στους Έλληνες πολίτες γιατί οι τιμές εκτοξεύονται.
Υπό την αιγίδα του «σχεδίου δράσης για την προσιτή ενέργεια», που παρουσίασε τον περασμένο μήνα ο επίτροπος ενέργειας Dan Jørgensen, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ αναμένεται να ανακοινώσει πριν από το καλοκαίρι ένα σχέδιο για την εναρμόνιση των τιμολογίων δικτύου σε όλη την Ευρώπη, το οποίο θα υποστηριχθεί, αν χρειαστεί, από τη νομοθεσία.
Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν τεράστιες διαφορές στο τμήμα των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας που καλύπτει το κόστος του δικτύου, από σχεδόν μηδενικό στο Λουξεμβούργο έως πάνω από 30% στη Γερμανία, την Ουγγαρία και άλλες χώρες.
Σε ένα σχέδιο δράσης που δημοσιεύθηκε στα τέλη του 2023, η Κομισιόν προέβλεψε την ανάγκη επενδύσεων ύψους 584 δισ. ευρώ μόνο για το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας για τον εκσυγχρονισμό του δικτύου, σύμφωνα με διάφορους στόχους για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τον εξηλεκτρισμό τομέων όπως η θέρμανση και οι μεταφορές, που βασίζονται κατά κύριο λόγο σε ορυκτά καύσιμα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να καταθέσει μια πιο ολοκληρωμένη «δέσμη μέτρων για τα δίκτυα» στις αρχές του 2026, η οποία θα πρέπει να συνάδει με τον στόχο αύξησης του ποσοστού εξηλεκτρισμού της οικονομίας (το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ενέργειας στην Ευρώπη) από 21,3% σήμερα, σε 32% το 2030.
Επιπλέον, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η δημοσίευση, την επόμενη εβδομάδα, από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο μιας έκθεσης σχετικά με την κατάσταση του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας μήκους 11,3 εκατομμυρίων χιλιομέτρων και την αποτελεσματικότητα της, μέχρι σήμερα, στήριξης της ΕΕ για τη συντήρηση και την αναβάθμισή του.
