Η Δρ. Μεσοδιακάκη μας εξηγεί τα 5G δίκτυα και γιατί είναι πολύ καλύτερα από ότι νομίζουμε

Η Δρ. Αγάπη Μεσοδιακάκη είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο τμήμα Πληροφορικής της σχολής Θετικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.). Ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) με ειδίκευση στις Τηλεπικοινωνίες και τα Δίκτυα Υπολογιστών.

Στη συνέχεια της απονεμήθηκε η υψηλού κύρους υποτροφία Marie Curie για την εκπόνηση του διδακτορικού της στο Πολυτεχνείο της Καταλονίας στην Ισπανία. Από εκεί έχοντας αποφοιτήσει με άριστα εργάστηκε ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Karlstad της Σουηδίας. Είναι μέλος της συντονιστικής ομάδας του προγράμματος 5G-PHOS καθώς και του προγράμματος 5G-COMPLETE και με περισσότερες από 30 επιστημονικές δημοσιεύσεις είναι σήμερα μία από τις πλέον ειδικούς της τεχνολογίας των δικτύων επόμενης γενιάς (5G). Τα κύρια ενδιαφέροντα της Δρ. Μεσοδιακάκη αφορούν τη διαχείριση και ανάθεση πόρων σε ενεργειακά αποδοτικά δίκτυα, τα δίκτυα χιλιοστομετρικών κυμάτων (mmWave), τα συζευγμένα οπτικά ασύρματα δίκτυα, τη θεωρία βελτιστοποίησης και άλλα.

Διαβάστε στη συνέχεια για τα δύο προγράμματα των δικτύων 5G με τις επεξηγήσεις και επιπλέον πληροφορίες που μοιράστηκε μαζί μας η Δρ. Μεσοδιακάκη.

Το 5G-PHOS υπόσχεται ταχύτητες δεδομένων μέχρι 100 Gbps, μειωμένη κατανάλωση ενέργειας κατά 10 φορές, ενώ αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το πρόβλημα αναποτελεσματικότητας των σύγχρονων δικτύων.

Το 5G-PHOS είναι ένα τριετές πρόγραμμα σε 5G συμβεβλημένα οπτικά-ασύρματα δίκτυα (Fiber-Wireless). Σε αυτό συνεργάζονται 16 ομάδες από 8 χώρες, υπό την ηγεσία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) στην Ελλάδα. Το έργο ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2017 και έλαβε χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Horizon 2020 5GPPP Phase II της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 5G-PHOS επενδύει δυναμικά σε προηγμένες ολοκληρωμένες οπτικές λύσεις για την υποστήριξη τεσσάρων βασικών τεχνολογιών 5G, δηλ. την αρχιτεκτονική C-RAN (Centralized-Radio Access Network), τα χιλιοστομετρικά κύματα (mmWave), τη πύκνωση του δικτύου (network densification) και τη μαζική τοποθέτηση κεραιών αλλιώς massive Multiple-Input Multiple-Output (massive MIMO). Συνδυάζοντας αυτές τις τεχνολογίες, το 5G-PHOS προτείνει μια ασύγκριτη και οικονομικά αποδοτική λύση στο χώρο των δικτύων. Έτσι με τη χρήση MIMO, πολλαπλές δέσμες μπορούν να παράγονται μέσω μιας μόνο οπτικής ίνας με πολυπλεξία διαφορετικών μηκών κύματος (Wavelength-division Multiplexing, WDM). Επιπλέον, η χρήση αναλογικής ραδιοεπικοινωνίας-μέσω-ινών, καθιστά δυνατή τη χρήση υψηλότερων σχημάτων διαμόρφωσης, με αποτέλεσμα τη χαμηλή πολυπλοκότητα και την υψηλή φασματική απόδοση. Συνδυάζοντας τα παραπάνω, το 5G-PHOS υπόσχεται ταχύτητες δεδομένων μέχρι 100 Gbps, μειωμένη κατανάλωση ενέργειας κατά 10 φορές, ενώ αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το πρόβλημα αναποτελεσματικότητας των σύγχρονων δικτύων. Πρόσφατα μάλιστα το 5G-PHOS πέτυχε να μεταδώσει πειραματικά την παγκοσμίως μεγαλύτερη αθροιστική ταχύτητα μετάδοσης οπτικών-ασύρματων σημάτων 5G (24 Gbps), μεταδίδοντας ταυτόχρονα 6 κανάλια δεδομένων, ταχύτητας μέχρι 4 Gbps το καθένα με χρήση κατευθυντικών χιλιοστομετρικών κεραιών στα 60 GHz.

Το 5G-COMPLETE φέρνει την επανάσταση στην αρχιτεκτονική των δικτύων 5G, συνδυάζοντας αποτελεσματικά τους υπολογιστικούς και αποθηκευτικούς πόρους σε ένα υψηλής χωρητικότητας ενοποιημένο ψηφιακό/αναλογικό δίκτυο πρόσβασης συζευγμένων οπτικών ινών και ασύρματων μέσων (Fiber-Wireless). Χρησιμοποιώντας τις πρόσφατες εξελίξεις στο Ethernet αποτελεί μία πρόταση που συνδυάζει: i) την υψηλή χωρητικότητα των οπτικών ινών και των υψηλών συχνοτήτων, ii) την καινοτομία της χρήσης συζευγμένων οπτικών ινών και ασύρματων μέσων στο fronthaul, iii) τη φασματική αποτελεσματικότητα των αναλογικών συστημάτων διαμόρφωσης και κωδικοποίησης iv) την ευελιξία των αυτοοργανούμενων δικτύων με βρόχους, v) την αποτελεσματικότητα των υψηλής ταχύτητας και μικρής καθυστέρησης δικτύων μεταγωγής πακέτου, vi) την γρήγορη και οικονομικά αποδοτική εξυπηρέτηση υπηρεσιών μέσω της τεχνολογίας των unikernels και τέλος vii) την ενισχυμένη ασφάλεια φυσικού στρώματος βασισμένη σε κρυπτοσυστήματα ανθεκτικά σε επιθέσεις. Τα αποτελέσματα του 5G-COMPLETE θα ελεγχθούν σε εργαστηριακές αλλά και πραγματικές συνθήκες στην Αθήνα (Ελλάδα), στο Lannion (Γαλλία) και στο Μπρίστολ (Ηνωμένο Βασίλειο). Με την ολοκλήρωση του, το 5G-COMPLETE θα έχει εισαγάγει νέα επιχειρηματικά μοντέλα και καινοτόμες ερευνητικές ευκαιρίες που θα εφαρμοστούν άμεσα από τους 13 εταίρους δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο έρευνας και αγοράς δικτύων 5G.

Είναι εντυπωσιακό ότι η Ελλάδα ηγείται της δράσης του προγράμματος 5G-COMPLETE αλλά και του 5G-PHOS. Μπορείτε να μας περιγράψετε που υπερτερεί η ελληνική ερευνητική ομάδα για να έχει τέτοιο ρόλο;

Για όλους εκείνους όμως που επιλέξαμε να επιστρέψουμε στη χώρα, οπλισμένοι με περίσσεια υπομονή και με την τεχνογνωσία που κατακτήσαμε όλα αυτά τα χρόνια στο εξωτερικό, δεν αφήσαμε άλλη επιλογή στον εαυτό μας από το να στηρίξουμε την επιλογή μας και να «πετύχουμε».

Νομίζω ότι κανένας δεν έχει αμφισβητήσει ποτέ την ικανότητα της Ελλάδας να βγάζει λαμπρούς επιστήμονες. Ωστόσο αυτό που είναι επίσης αλήθεια είναι η ανικανότητα της να τους απορροφήσει και να τους εκμεταλλευτεί όπως θα έπρεπε. Για αυτό το λόγο βλέπουμε πολλούς συναδέλφους να προτιμούν την έξοδο από την χώρα και την αναζήτηση καριέρας στο εξωτερικό. Για να είμαι ειλικρινής το θεωρώ απολύτως φυσιολογικό αυτό και μέχρι ένα σημείο το ακολούθησα και η ίδια. Για όλους εκείνους όμως που επιλέξαμε να επιστρέψουμε στη χώρα, οπλισμένοι με περίσσεια υπομονή και με την τεχνογνωσία που κατακτήσαμε όλα αυτά τα χρόνια στο εξωτερικό, δεν αφήσαμε άλλη επιλογή στον εαυτό μας από το να στηρίξουμε την επιλογή μας και να «πετύχουμε». Προσωπικά, στάθηκα πολύ τυχερή γιατί με την επιστροφή μου έγινα μέλος μίας ήδη επιτυχημένης ομάδας, του WinPhoS (Wireless and Photonic Systems and Networks) του Α.Π.Θ. Η ομάδα μας αριθμεί πλέον περίπου 30 μέλη και ένα αδιαμφισβήτητο προσόν της είναι η συγγραφή ικανών προτάσεων για χρηματοδότηση έργων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το WinPhoS έχει καταφέρει τα τελευταία 8 χρόνια να συμμετάσχει σε πάνω από 10 Ευρωπαϊκά προγράμματα (FP7 και H2020), πολλές φορές έχοντας κιόλας τον συντονιστικό ρόλο. Η συνταγή της επιτυχίας θα έλεγα ότι είναι η πολύ μεθοδική και επίμονη συλλογική προσπάθεια χρόνων. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι το γκρουπ μας εκτείνεται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα, ξεκινώντας από τις πολύ μικρές διαστάσεις μερικών νανομέτρων με τη σχεδίαση και υλοποίηση κυκλωμάτων (chips), φτάνοντας μέχρι εκείνες των αρκετών χιλιομέτρων και την σχεδίαση νέων αρχιτεκτονικών και βελτιωμένων δικτύων επικοινωνιών.

Σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, πως θα επηρεάσει ένα δίκτυο 5G τη ζωή μας;

Ακόμα σκεφτείτε την ανάγκη για πολύ χαμηλής καθυστέρησης συνδέσεις στην αυτόνομη οδήγηση (autonomous driving) ή στην απομακρυσμένη χειρουργική (remote surgery).

Όλα τα δίκτυα επόμενης γενιάς σκοπό έχουν να βελτιώσουν την καθημερινότητα μας και να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία προς όφελος μας. Έτσι και το 5G στοχεύει στην γρήγορη ταχύτητα της τάξης των 10 Gbps, την χαμηλή καθυστέρηση μετάδοσης της τάξης του ενός milisecond (ms) και την εξυπηρέτηση τεράστιου πλήθους συσκευών ταυτόχρονα. Σκεφτείτε ότι τα παραδοσιακά δίκτυα καταρρέουν σε πολύ απαιτητικές συνθήκες. Πόσες φορές δε μας έχει συμβεί να είμαστε σε κάποια συναυλία ή κάποιο γήπεδο και να προσπαθούμε να ανεβάσουμε live μετάδοση ή να στείλουμε βίντεο και το δίκτυο δεν ανταποκρίνεται; Επίσης στρεφόμαστε προς τις έξυπνες συσκευές όλο και περισσότερο, με τα πλυντήρια μας, τα κλιματιστικά, ακόμα και τις καφετιέρες να έχουν σύνδεση με το διαδίκτυο. Αυτή η τεχνολογία γνωστή και ως τεχνολογία του διαδικτύου των πραγμάτων (Internet-of-things), κάνει επιτακτική την ανάγκη για μεταφορά μεγάλου όγκου δεδομένων από και προς πολλές συσκευές ταυτόχρονα. Ακόμα σκεφτείτε την ανάγκη για πολύ χαμηλής καθυστέρησης συνδέσεις στην αυτόνομη οδήγηση (autonomous driving) ή στην απομακρυσμένη χειρουργική (remote surgery). Σε αυτές τις περιπτώσεις η ύπαρξη μεγάλης καθυστέρησης στη μετάδοση θα μπορούσε να σημαίνει ατύχημα ή ακόμα και απώλεια ανθρώπινης ζωής. Παρόλο που τα σενάρια αυτά φαντάζουν κάπως μακρινά για την ώρα, δε θα αργήσουν να γίνουν πραγματικότητα! Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε αυτό ο ρόλος των δικτύων επόμενης γενιάς θα είναι καθοριστικός.

Εκτός από τη ταχύτητα και τον όγκο πληροφορίας, υπάρχουν άλλες εφαρμογές των ερευνητικών σας αποτελεσμάτων από αυτά τα προγράμματα;

Επιπλέον το πρόβλημα της κατανάλωσης ενέργειας είναι όσο ποτέ επίκαιρο καθώς η ανθρωπότητα βιώνει όλο και πιο πολύ τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και όπως γνωρίζουμε οι τηλεπικοινωνίες είναι υπεύθυνες για το 3% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας. Προς αυτή την κατεύθυνση και στο 5G-PHOS και στο 5G-COMPLETE, δίνουμε έμφαση και στο ποιες τεχνολογίες θα χρησιμοποιήσουμε αλλά και με ποιο τρόπο ώστε να έχουμε ένα όσο το δυνατό πιο ενεργειακά αποδοτικό δίκτυο.

Θα έλεγε κανείς πως το να επιτύχεις όσο πιο γρήγορα δίκτυα με υψηλή χωρητικότητα, δηλ. δίκτυα δυνατά να μεταφέρουν μεγάλο όγκο χρήσιμης πληροφορίας γρήγορα με χαμηλή καθυστέρηση στη μετάδοση πακέτων είναι το πιο συχνό ζητούμενο στον τομέα μας. Ωστόσο υπάρχουν και κάποια άλλα μεγέθη που κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος τα τελευταία χρόνια, και που αποτελούν βασικούς στόχους και των δύο προαναφερθέντων ευρωπαϊκών προγραμμάτων που συμμετέχω. Ένα από αυτά είναι η υψηλή ενεργειακή απόδοση (energy efficiency), δηλ. το να στέλνεις μεγάλο όγκο πληροφορίας γρήγορα αλλά με τη χαμηλότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας. Νομίζω η σημασία αυτού του μεγέθους μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή από τον καθένα μας, αν π.χ. αναλογιστούμε πόσο συχνό πρόβλημα είναι στα σημερινά τηλέφωνα η διάρκεια της μπαταρίας. Η φόρτιση του κινητού που παλαιότερα γινόταν ακόμα και σε εβδομαδιαία βάση τώρα πλέον είναι ημερήσια ή ακόμα και ωριαία ανάγκη. Και παρόλο που το μεγαλύτερο ποσοστό της κατανάλωσης της μπαταρίας αποδίδεται στις ανάγκες φωτισμού της οθόνης, δε παύει να παραμένει σημαντικό να μειώσουμε όσο γίνεται το αντίστοιχο ποσοστό που οφείλεται στην χρήση του τηλεφώνου για επικοινωνία με το σημείο πρόσβασης και εντέλει με το δίκτυο. Ειδικά άμα αναλογιστούμε πως πλέον περνάμε πολύ περισσότερο χρόνο στο κινητό τηλέφωνο, χρησιμοποιώντας πολλές εφαρμογές και ανταλλάσσοντας έτσι μεγάλο όγκο δεδομένων. Αν και το παράδειγμα αυτό προέρχεται από τη μεριά του χρήστη, σκεφτείτε ότι και για έναν πάροχο είναι εξίσου σημαντικό να περιορίσει το λογαριασμό ρεύματος του δικτύου του, αφού είναι άμεσα συνυφασμένο με την μείωση τον εξόδων και άρα την αύξηση των κερδών του. Επιπλέον το πρόβλημα της κατανάλωσης ενέργειας είναι όσο ποτέ επίκαιρο καθώς η ανθρωπότητα βιώνει όλο και πιο πολύ τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και όπως γνωρίζουμε οι τηλεπικοινωνίες είναι υπεύθυνες για το 3% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας. Προς αυτή την κατεύθυνση και στο 5G-PHOS και στο 5G-COMPLETE, δίνουμε έμφαση και στο ποιες τεχνολογίες θα χρησιμοποιήσουμε αλλά και με ποιο τρόπο ώστε να έχουμε ένα όσο το δυνατό πιο ενεργειακά αποδοτικό δίκτυο. Ένα ακόμα μέγεθος στο οποίο εστιάζουμε και στα δύο προγράμματα είναι το χαμηλό κόστος. Το χαμηλό κόστος μιας υπηρεσίας είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τον πάροχο για την αύξηση των κερδών του αλλά τελικά και για τον χρήστη αφού κάτι τέτοιο αντικατοπτρίζεται άμεσα και στο δικό του λογαριασμό.

Πως συνεισφέρετε στην ομάδα; Ποιος είναι ο ρόλος σας;

Είναι αλήθεια ότι το πεδίο των δικτύων επόμενης γενιάς είναι πολύ ευρύ με πάρα πολλά επιμέρους ερευνητικά προβλήματα που ζητάνε λύση. Για αυτό τον λόγο ο καθένας μας συγκεντρώνεται κυρίως γύρω από ένα πρόβλημα και προσπαθεί να βάλει το δικό του λιθαράκι στην εξέλιξη της έρευνας. Το δικό μου «expertise» αφορά κυρίως σε αλγορίθμους ανάθεσης πόρων όπως και σε πρωτόκολλα επικοινωνιών σε σύνθετα δίκτυα που περιλαμβάνουν πολλές τεχνολογίες και που σκοπεύουν σε ενεργειακά και οικονομικά αποδοτικές λύσεις. Για παράδειγμα, το σε ποιο σημείο πρόσβασης θα συνδεθεί ένας χρήστης, παρόλο που στα παραδοσιακά δίκτυα ήταν ένα σχετικά απλό πρόβλημα (ο χρήστης συνδεόταν στο σημείο πρόσβασης από το οποίο λάμβανε καλύτερο σήμα), στις σύγχρονες αρχιτεκτονικές, όπως εκείνες που μελετάμε στο 5G-PHOS και στο 5G-COMPLETE, αυτό το πρόβλημα γίνεται πολύ πιο σύνθετο. Σκεφτείτε ότι έχουμε πλέον πάρα πολλές διαφορετικές επιλογές και από άποψη τεχνολογιών αλλά και από άποψη σημείων πρόσβασης. Επίσης, το πρόβλημα δεν περιορίζεται εκεί αλλά περιλαμβάνει και το ποια διαδρομή θα ακολουθήσει η ροή δεδομένων του χρήστη μέχρι να φτάσει στο Δίκτυο Κορμού του παρόχου του και να εξυπηρετηθεί- περιλαμβάνει δηλαδή και ένα πρόβλημα δρομολόγησης. Τέλος, η ροή δεδομένων αυτή δεν αφορά μόνο επικοινωνιακές ανάγκες αλλά και υπολογιστικές και αποθηκευτικές. Αν λάβουμε υπόψιν μας ότι το τι θα επιλέξουμε για έναν χρήστη επηρεάζει και τη σύνδεση των υπολοίπων δεδομένου ότι οι πόροι ενός δικτύου είναι περιορισμένοι, καταλαβαίνουμε την μεγάλη δυσκολία των αλγορίθμων αυτών που πρέπει να είναι αποδοτικοί αλλά συνάμα και χαμηλής πολυπλοκότητας, ώστε να δίνουν καλές λύσεις γρήγορα. Έτσι ο ρόλος μου στην ομάδα περιστρέφεται γύρω από το συγκεκριμένο ερευνητικό αντικείμενο και περιλαμβάνει δημιουργία νέων προτάσεων, προσομοιώσεις και θεωρητική μοντελοποίηση αυτών και εξαγωγή αποτελεσμάτων, συγγραφή επιστημονικών άρθρων, συμμετοχή και εκπροσώπηση της ομάδας μας σε διεθνή συνέδρια, όπως επίσης και διαχείριση προγραμμάτων αλλά και δημιουργία και συντονισμό καινούριων προτάσεων για πιθανή χρηματοδότηση.

Έχουν ακουστεί διάφορα για τα 5G δίκτυα. Μπορείτε να μας πείτε τη γνώμη σας για το κατά πόσο μπορούν να θεωρηθούν ασφαλή για την υγεία;

Σαν αποτέλεσμα οι 5G κεραίες εκπέμπουν μόνο όταν είναι απαραίτητο και με όσο χαμηλότερη ισχύ γίνεται ώστε να καταναλώνεται όσο το δυνατόν λιγότερη ενέργεια. Συνοψίζοντας θα έλεγα πως το 5G έχει να δώσει παρά να πάρει από τον τομέα της υγείας, ειδικά αν αναλογιστούμε τις εφαρμογές που μπορεί να έχει π.χ. στην τηλεϊατρική.

Αυτή είναι η πιο συχνή ερώτηση που ακούω σχετικά με το 5G από φίλους και γνωστούς. Τι επίπτωση θα έχει στην υγεία μας. Μάλιστα έχουν κυκλοφορήσει και πολλά videos στο internet με θεωρίες συνωμοσίας που όμως δυστυχώς δε βασίζονται σε επιστημονικά γεγονότα. Κατανοώ πλήρως τις ανησυχίες για το θέμα αυτό δεδομένου του ότι μιλάμε για νέες τεχνολογίες που αρκετοί άνθρωποι δεν είναι εξοικειωμένοι. Ωστόσο θεωρώ απαραίτητη την καλή πληροφόρηση βασισμένη σε αξιόπιστες πηγές πριν κάποιος σταθεί ενάντια στην εισαγωγή μιας νέας τεχνολογίας. Βάση των πληροφοριών που έχουμε μέχρι τώρα, το 5G και άλλες ασύρματες τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε στις μέρες μας, δεν έχουν δειχθεί να έχουν βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία μας, όπως καταλήγει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Επίσης σκεφτείτε ότι κανένας σταθμός βάσης δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς να πληροί τις αυστηρές προδιαγραφές που ορίζονται για τα μέγιστα επιτρεπτά όρια ακτινοβολούμενης ηλεκτρομαγνητικής ισχύος. Η ακτινοβολούμενη ισχύς στη πραγματικότητα δεν είναι καθόλου κοντά στα όρια αυτά αλλά κατά πολλές φορές χαμηλότερη. Επίσης πιο πολύ θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει το ποσοστό ακτινοβολίας που δεχόμαστε κατά τη διάρκεια μιας κλήσης από το κινητό που βρίσκεται δίπλα στο αυτί μας, παρά εκείνο που λαμβάνουμε από μια κεραία που φτάνει σε εμάς αρκετά εξασθενημένο. Ακόμα κάτι άλλο που ίσως να μην είναι ευρέως γνωστό είναι ότι το κινητό μας εκπέμπει με πολύ λιγότερη ισχύ σε ένα δίκτυο όπου ο σταθμός πρόσβασης είναι κοντά, ενώ αντίθετα σε περιοχές με κακή κάλυψη η συσκευή αναγκάζεται να εκπέμψει με την μέγιστη ισχύ ώστε να επικοινωνήσει με τον σταθμό βάσης. Αυτός είναι και ο λόγος που η χρήση του κινητού καλό είναι να αποφεύγεται σε κλειστούς χώρους χωρίς κάλυψη, όπως π.χ. στα βαγόνια του μετρό όπου δεν έχουν εγκατασταθεί σημεία πρόσβασης, αφού αφενός δεν επιτυγχάνεται σωστή επικοινωνία και αφετέρου το κινητό ακτινοβολεί με μέγιστη ισχύ καταναλώνοντας έτσι και αρκετή μπαταρία. Βέβαια υπάρχουν και αναφορές που μιλούν αποκλειστικά για το 5G και όχι γενικά για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Εκείνες κυρίως στέκονται στη χρήση μεγαλύτερων συχνοτήτων στο 5G, δηλ. των χιλιοστομετρικών κυμάτων, και στην ύπαρξη ενός μαζικού αριθμού κεραιών. Στην πραγματικότητα οι υψηλές συχνότητες αυτές εξασθενούν πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με τις συχνότητες κάτω των 6 GHz που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά. Αυτός είναι και ο λόγος που χρειάζεσαι πολύ περισσότερες κεραίες για να καλύψεις μια περιοχή. Ωστόσο δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η ακτινοβολία που δέχεται ο χρήστης είναι μεγαλύτερη, δεδομένου και του ότι οι κεραίες αυτές είναι πολύ κατευθυντικές (δημιουργούνται πολύ λεπτές ακτίνες–pencil beams- μεταξύ πομπού και δέκτη) και έτσι η ακτινοβολία στις άλλες κατευθύνσεις μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό ότι τα 5G δίκτυα είναι πολύ πιο έξυπνα, και στοχεύουν στην μεγαλύτερη δυνατή ενεργειακή απόδοση, όπως προ είπαμε. Σαν αποτέλεσμα οι 5G κεραίες εκπέμπουν μόνο όταν είναι απαραίτητο και με όσο χαμηλότερη ισχύ γίνεται ώστε να καταναλώνεται όσο το δυνατόν λιγότερη ενέργεια. Συνοψίζοντας θα έλεγα πως το 5G έχει να δώσει παρά να πάρει από τον τομέα της υγείας, ειδικά αν αναλογιστούμε τις εφαρμογές που μπορεί να έχει π.χ. στην τηλεϊατρική.

Έχετε διαπρέψει σε δύο άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο πλέον μένετε στην Ελλάδα. Ποιο είναι το πιο θετικό κομμάτι- αμιγώς ερευνητικά- που παρατηρείτε στη χώρα μας;

Νομίζω ότι αυτό που θα ξεχώριζα από την επιστροφή μου για εργασία στην Ελλάδα είναι το ανθρώπινο περιβάλλον. Το κλίμα είναι αρκετά συνεργατικό, γίνεσαι μέλος της ομάδας από τις πρώτες μέρες και εξελίσσεσαι ταχύτατα. Σε αυτή την εξέλιξη βοηθάει πολύ η αλληλεπίδραση με τους συναδέλφους, οι οποίοι δαπανούν ευχάριστα χρόνο στο να σε καθοδηγήσουν ή να σου λύσουν τυχόν απορίες. Δυστυχώς αυτό στο εξωτερικό λόγω της διαφοράς κουλτούρας είναι μία πολύ αργή διαδικασία. Κάποιοι λαοί είναι και περισσότερο κλειστοί από άλλους, οπότε η ενσωμάτωση στην ομάδα είναι κάτι που αργεί πολύ και ίσως και να μην έρθει ποτέ στον επιθυμητό βαθμό. Επίσης πέρα από τη συνεργατικότητα, δεν είναι λίγες οι φορές που με τους συναδέλφους κάνουμε «αυτό το κάτι παραπάνω». Δηλαδή η δουλειά παύει να είναι μία υπόθεση διεκπεραιωτική αλλά μια πρόκληση που καλούμαστε μαζί σαν μία ομάδα να αντιμετωπίσουμε με όρεξη και επιμονή.

Υπάρχει κάποιος τομέας που θα επιθυμούσατε περισσότερη στήριξη/βελτίωση;

Νομίζω σε αυτή την ερώτηση θα δώσω μία κοινότυπη απάντηση, θα επιθυμούσα την μείωση της γραφειοκρατίας. Δυστυχώς σε αυτό τον τομέα είμαστε πολύ πίσω σαν κράτος. Πράγματα που για ένα Βόρειο Ευρωπαίο είναι αδιαμφισβήτητες παροχές χρόνων, όπως π.χ. η απόκτηση μίας απλής βεβαίωσης με ένα κλικ, εδώ φάνταζαν για αρκετά χρόνια σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Για παράδειγμα η έναρξη της εργασίας μου στην Σουηδία ήταν μια πολύ ευχάριστη και γρήγορη διαδικασία, με τη συντριπτική πλειοψηφία των ενεργειών να λαμβάνουν χώρα μέσω διαδικτύου. Εδώ δυστυχώς κάτι τέτοιο σημαίνει αυτόματα αρκετή αναμονή σε ουρές και μεγάλη καθυστέρηση. Επίσης για να δώσω ακόμα ένα παράδειγμα, όταν αναλαμβάνουμε ως Πανεπιστήμιο τον συντονισμό ή ακόμα και τη συμμετοχή σε ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα, η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί δε μας διευκολύνει καθόλου, δυσχεραίνοντας έτσι το έργο μας. Βέβαια πρέπει να αναγνωρίσω ότι έχουν γίνει κάποιες φιλότιμες προσπάθειες από τη μεριά του κράτους τα τελευταία χρόνια ώστε να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Ας ελπίσουμε ότι θα συνεχίσουμε έτσι και ακόμα καλύτερα.

Μετά το 5G τι; Γνωρίζετε/προβλέπετε προς ποια κατεύθυνση θα συνεχιστεί η έρευνα δικτύων;

Η έρευνα πάντα οφείλει να είναι ένα βήμα πριν την υιοθέτηση και υλοποίηση μιας τεχνολογίας. Έτσι παρόλο που τα 5G δίκτυα δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί πλήρως ανά τον κόσμο, εμείς ήδη μελετάμε την εποχή μετά το 5G ή αλλιώς “beyond 5G” εποχή όπως ονομάζεται. Παράλληλα έχουν αρχίσει και αναφορές στο 6G. Φυσικά κοινό χαρακτηριστικό αυτών των δικτύων επόμενης γενιάς είναι οι ακόμα καλύτερες επιδόσεις σε όλα τα μεγέθη που προαναφέραμε. Δομικό χαρακτηριστικό τους είναι οι νέες τεχνολογίες, όπως οι ακόμα υψηλότερες συχνότητες στην περιοχή των Terahertz (THz), η αυξημένη ασφάλεια, όπως επίσης και η αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής με πολλές διεπαφές αναγνώρισης φωνής, εκφράσεων προσώπου, ήχων κτλ., καθώς και η χρήση μηχανικής μάθησης ώστε τα δίκτυα να ανακαλύπτουν λάθη, βλάβες και προβλήματα ασφαλείας γρήγορα χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση καθιστώντας τα πολύ πιο ανθεκτικά και άρα πολύ πιο λειτουργικά.

Πηγή: greekwomeninSTEM