«Η δόμηση στη Σαντορίνη έγινε βιαστικά, παράνομα, πάνω στους γκρεμούς της καλντέρας», προειδοποιεί ο Δρ. Hrvoje Tkalčić

Η αδιάκοπη σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη έχει προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον. Τόσο από τα ΜΜΕ όσο και από επιστήμονες του είδους σε όλο τον κόσμο. Το αφιέρωμα της κροατικής Jutarnji List στους σεισμούς στη Σαντορίνη έχει και σχετική τοποθέτηση του Δρ. Χρβόγιε Τκάλτσιτς. Ο καθηγητής και επικεφαλής του Τμήματος Γεωφυσικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας (ANU), στο τέλος τονίζει ως μεγάλο πρόβλημα (για τους σεισμούς) την άναρχη δόμηση στο νησί.

Η μεγάλη εφημερίδα του Ζάγκρεμπ αναφέρει:

«Η τρέχουσα σεισμική δραστηριότητα στο νησί φαίνεται να διαφέρει από εκείνη του 1956. Ανεπαίσθητοι σεισμοί ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2024, πριν εξελιχθούν σε μια πλήρη «σεισμική καταιγίδα» στις αρχές του τρέχοντος έτους. Στα τέλη Ιανουαρίου, το μέγεθος και η συχνότητα των σεισμών αυξήθηκαν. Τις τελευταίες ημέρες καταγράφονται σχεδόν χίλιοι την ημέρα. Με λίγα λόγια, η Σαντορίνη αντιμετωπίζει έναν πραγματικό σεισμικό σμήνος. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν αν αυτό θα οδηγήσει σε μια σταδιακή ύφεση της σεισμικής δραστηριότητας ή σε έναν καταστροφικό «μεγάλο σεισμό».

Δεν είναι απλή η χωροχρονική σχέση στη Σαντορίνη

«Πολλοί από τους συναδέλφους μου είναι ίσως δικαιολογημένα επιφυλακτικοί στο να πουν αν αυτοί οι σεισμοί είναι ηφαιστειακοί ή τεκτονικοί. Προφανώς, επειδή δεν είναι ακόμα σίγουροι. Μπορούμε όμως να χαρακτηρίσουμε σεισμούς που βρίσκονται τόσο κοντά σε ένα ενεργό ηφαίστειο και ταυτόχρονα στην άκρη τεκτονικών πλακών αποκλειστικά ως τεκτονικούς ή ηφαιστειακούς;

Κάποιοι θα πουν ότι αυτοί δεν είναι ηφαιστειακοί σεισμοί. Αυτό, επειδή το επίκεντρό τους βρίσκεται βορειοανατολικά της Σαντορίνης και με την πάροδο των ημερών η τοποθεσία τους έχει μετακινηθεί ακόμα πιο βορειοανατολικά. Όμως, το μόνο που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι αυτό δεν είναι ένας κλασικός τεκτονικός σεισμός με μια κύρια δόνηση και μετασεισμούς. Αντίθετα, πρόκειται για ένα σμήνος σεισμών όπου η χωροχρονική σχέση δεν είναι απλή.

Δηλαδή δεν υπάρχει ένας κύριος σεισμός που ακολουθείται από μετασεισμούς, αλλά μια σειρά από μικρότερους σεισμούς παρόμοιου μεγέθους». Αυτή ήταν η τοποθέτηση, έγραψε ο Δρ. Χρβόγιε Τκάλτσιτς, καθηγητής και επικεφαλής του Τμήματος Γεωφυσικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας (ANU) στην Καμπέρα, σε ανάρτησή του στο Facebook.

«Τι προκαλεί τα σμήνη σεισμών; Ένα σμήνος μπορεί να προκληθεί από αυξημένη ηφαιστειακή δραστηριότητα και την κίνηση μάγματος στο εσωτερικό της Γης. Κίνηση, η οποία πυροδοτεί σεισμούς και συχνές δονήσεις του εδάφους.

Ωστόσο, λόγω της αυξημένης ηφαιστειακής δραστηριότητας, είναι πιθανό το νερό και τα αέρια να αντιδρούν με υπάρχοντα ρήγματα. Μάλιστα, με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε τόσο να απελευθερώνεται η τάση και να σημειώνεται μια ξαφνική κίνηση δύο τεμαχών πετρωμάτων κατά μήκος του ρήγματος», πρόσθεσε ο Τκάλτσιτς.

Το παρόμοιο «σεισμικό σμήνος» με την Καλιφόρνια

Περιέγραψε, επίσης, την εμπειρία του κατά τη διάρκεια των διδακτορικών του σπουδών στην Καλιφόρνια. Ήταν όταν ένα παρόμοιο σεισμικό σμήνος, που ξεκίνησε στα τέλη του 1997 στην περιοχή της καλντέρας του Λονγκ Βάλεϊ στη Σιέρα Νεβάδα. Φαινόμενο που διήρκεσε μέχρι τους πρώτους μήνες του 1998, αλλά δεν οδήγησε τελικά σε έκρηξη.

«Μαζί με το σμήνος σεισμών, οι δορυφόροι κατέγραψαν επίσης διόγκωση, δηλαδή «πρήξιμο» της περιοχής της καλντέρας, και εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Κάποιοι μάλιστα περίμεναν έκρηξη εκείνη την περίοδο, αλλά τελικά δεν συνέβη. Σε μια μελέτη που δημοσιεύσαμε στο περιοδικό Science το 2000, δείξαμε ότι κάποιοι από αυτούς τους σεισμούς σχετίζονταν με ρευστά και αέρια υψηλής πίεσης. Αυτά ήταν που προκάλεσαν το άνοιγμα και το κλείσιμο ρωγμών στα πετρώματα», έγραψε ο Τκάλτσιτς.

 Πρόβλημα η ανεπαρκής κατασκευαστική υποδομή

Ο Τκάλτσιτς προειδοποιεί ότι, δεδομένης της αβεβαιότητας της κατάστασης, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ανεπαρκής κατασκευαστική υποδομή.

«Δυστυχώς, η δόμηση στη Σαντορίνη έγινε βιαστικά, παράνομα, πάνω στα απόκρημνα βράχια της καλντέρας. Μάλιστα, χωρίς να τηρούνται οι αντισεισμικοί κανονισμοί, με κάποιες εξαιρέσεις (σας φαίνεται γνωστό;). Το ερώτημα είναι αν θα έπρεπε καν να έχουν χτιστεί κτίρια σε αυτό το σημείο. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα υπάρξει ένας μεγάλος σεισμός (και σίγουρα όχι μια ηφαιστειακή έκρηξη) τώρα. Ας ελπίσουμε, παράλληλα, ότι αυτή η κρίσιμη κατάσταση θα οδηγήσει τους ανθρώπους να σκεφτούν και να ανακαινίσουν εκεί όπου έχει νόημα. Επίσης, ας ελπίσουμε ότι σύντομα θα έχουμε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αιτία και τη φύση αυτού του σεισμικού σμήνους», κατέληξε ο Τκάλτσιτς.