Politica 89.8
Το εύρημα της τελευταίας δημοσκόπησης της Prorata, που δείχνει ότι οι επτά στους δέκα δεν θεωρούν ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη για τα Τέμπη, είναι βαθιά ανησυχητικό αλλά δυστυχώς απολύτως αναμενόμενο.
Η δυσπιστία δεν οφείλεται μόνο στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα των ημερών, καθώς κορυφώνεται η απαίτηση της κοινωνίας για δικαιοσύνη, αλλά και η αγωνία για το τι θα συμβεί.
Όλα τα σημάδια που έδειχναν ότι οι πολίτες στη χώρα μας νιώθουν βαθιά απογοητευμένοι από τη λειτουργία των θεσμών στην Ελλάδα, ήταν εδώ από καιρό. Δεν προέρχονταν από «φορείς αποσταθεροποίησης», αλλά μας τα υπενθύμιζαν τα πλέον θεσμικά όργανα, όπως το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο και η αντίστοιχη έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου. Όσα ζούμε τις τελευταίες ημέρες, δεν είναι παρά το αποτέλεσμα μιας χρόνιας διαδικασίας κοινωνικού βρασμού, που αφού πέρασε από διάφορα στάδια – ελπίδα, ματαίωση, ξέσπασμα, αδιαφορία, κούραση – πλέον έχει φτάσει στην κορύφωσή της. Οι πολίτες, που θα διαδηλώσουν σήμερα ειρηνικά, δεν ζητάνε εκδίκηση, αλλά δικαίωση για τα θύματα τoυ σιδηροδρομικύ δυστυχήματος στα Τέμπη και όχι μόνο. Μόνο που δεν ξέρουν αν θα την πάρουν.
Σε ανύποπτο χρόνο
To διάστημα μεταξύ 25 Απριλίου – 15 Μαΐου 2024, όταν διεξήχθη στη χώρα μας η έρευνα πεδίου που δημοσιεύθηκε μήνες μετά στο Ειδικό Ευρωβαρόμετρο για το κράτος δικαίου, τα Τέμπη δεν πρωταγωνιστούσαν στην επικαιρότητα. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων όμως παρήλαυναν άλλες υποθέσεις που αφορούσαν τη δικαιοσύνη, όπως η υπόθεση των υποκλοπών.
Τις ημέρες εκείνες, σε ανύποπτο χρόνο, οι Έλληνες πολίτες – μέσω αντιπροσωπευτικού δείγματος άνω των 1000 ατόμων– κλήθηκαν να απαντήσουν σε κρίσιμες ερωτήσεις για τα συστήματα δικαιοσύνης στη χώρα μας, το πλαίσιο κατά της διαφθοράς, την ελευθεροτυπία, το σύστημα ελέγχων και εξισορροπήσεων (ισονομία, διαφάνεια και ελευθερία έκφρασης).
Δυσπιστία στη δικαιοσύνη
Οι απαντήσεις που έδωσαν, ήταν αποκαλυπτικές, όσο και προφητικές. Το 70% των πολιτών στην Ελλάδα θεωρούν ότι «οι δημόσιες αρχές και οι πολιτικοί συχνά δεν τηρούν και δεν εφαρμόζουν τις δικαστικές αποφάσεις». Λιγότεροι από ένας στους τέσσερις (24%) πιστεύουν το αντίθετο.
Αντίστοιχα, πάνω από επτά στους δέκα (71%) διαφωνούν με την πρόταση «Οι δικαστές είναι ανεξάρτητοι και δεν επηρεάζονται από πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα». Μόλις το 24% πιστεύει στην ανεξαρτησία της ελληνικής δικαιοσύνης – έναντι 53% του μέσου όρου της ΕΕ.
Το 93% των πολιτών θεωρούν ότι οι δικαστικές διαδικασίες παίρνουν υπερβολικά πολύ χρόνο, ποσοστό επίσης σημαντικά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (84%).
Στα θετικά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι οι περισσότεροι Έλληνες πολίτες θέλουν να πιστεύουν στη δικαιοσύνη σαν θεσμό. Οι έξι στους δέκα συμφωνούν με τη δήλωση ότι «αν γίνεται καταπάτηση των δικαιωμάτων σας μπορείτε να τα υπερασπιστείτε μέσω ενός ανεξάρτητου δικαστηρίου». Πρόκειται ωστόσο για ένα πολύ χαμηλότερο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (75%). Το 36% των πολιτών που συμμετείχαν στην έρευνα, έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στα ελληνικά δικαστήρια.
πηγή: Ειδικό Ευρωβαρόμετρο – Κράτος Δικαίου – Ελλάδα
Στασιμότητα και επιδείνωση
Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών στην Ελλάδα θεωρούν ότι οι διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης στην Ελλάδα είτε έχουν μείνει στάσιμες είτε έχουν επιδεινωθεί την τελευταία πενταετία – περίοδος που συμπίπτει με τη διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Μόνο το 15% θεωρεί ότι έχει βελτιωθεί η επιβολή της τήρησης των δικαιωμάτων του από ανεξάρτητο δικαστήριο, εφόσον αυτά καταπατούνται. Το 55% θεωρεί ότι δεν έχει αλλάξει κάτι και ο ένας στους τέσσερις (24%) θεωρεί ότι η κατάσταση έχει χειροτερέψει.
Οι επτά στους δέκα βλέπουν «κουκούλωμα» στις ευθύνες των πολιτικών σε υποθέσεις διαφθοράς
Μόνο το 9% θεωρεί ότι υπάρχει βελτίωση στο θέμα της διάρκειας των δικαστικών διαδικασιών, και το 30% βλέπει επιδείνωση.
Εξίσου χαμηλά είναι τα ποσοστά όσων βλέπουν βελτιώσεις στην ανεξαρτησία των δικαστών από την επιρροή πολιτικών ή οικονομικών συμφερόντων (10%), με το 31% να βλέπει επιδείνωση και το 54% στασιμότητα.
Παρόμοιες είναι οι απαντήσεις και στο κατά πόσο τηρούνται και εφαρμόζονται οι δικαστικές αποφάσεις από τις δημόσιες αρχές και τους πολιτικούς, με το 85% να απαντά ότι τα πράγματα είναι ίδια και χειρότερα από ό,τι πριν πέντε χρόνια.
Πλαίσιο κατά της διαφθοράς
Σχεδόν οι έξι στους δέκα (58%) διαφωνούν με τη φράση «οι δημόσιες αρχές λαμβάνουν αποφάσεις χωρίς να υπάρχει ευνοιοκρατία και χωρίς να παρέχουν ευνοϊκή μεταχείριση (λόγω πρόσθετων πληρωμών, πολύτιμων δώρων ή δωρεών σε πολιτικά κόμματα), για παράδειγμα για δημόσιες συμβάσεις, την εκπαίδευση ή την υγειονομική περίθαλψη». Με άλλα λόγια υποψιάζονται το κράτος και τους πολιτικούς για «ρουσφέτια» και δωροδοκίες σε κρίσιμα θέματα δημόσιου συμφέροντος. Η δυσπιστία προς τους θεσμούς είναι πολύ υψηλότερη στην Ελλάδα από ό,τι στο μέσο όρο της ΕΕ, όπου οι απόψεις είναι ισόποσα μοιρασμένες.
Οι οκτώ στους δέκα (79%) πιστεύουν ότι «συχνά δεν υπάρχει αρκετή διαφάνεια σχετικά με τις επαφές των πολιτικών και των δημόσιων λειτουργών με λομπίστες (εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων), με τις δουλειές που κάνουν παράλληλα, τα εισοδήματά τους και τα περιουσιακά στοιχεία τους».
Συγκάλυψη ευθυνών
Η μεγαλύτερη απόκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο αφορά το κατά πόσο αποδίδεται δικαιοσύνη σε υποθέσεις διαφθοράς που αφορούν πολιτικούς κα δημόσιους λειτουργούς. Οι επτά στους δέκα βλέπουν «κουκούλωμα» στις ευθύνες των πολιτικών, πιστεύουν ότι οι υποθέσεις που τους αφορούν δεν διερευνώνται δεόντως, ούτε τιμωρούνται καταλλήλως όσοι κρίνονται ένοχοι. Πρόκειται περίπου για το ίδιο ποσοστό που απάντησε στην έρευνα της Prorata ότι δεν πιστεύει ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη για τα Τέμπη.
Ακόμα περισσότεροι είναι εκείνοι που αμφισβητούν την αμεροληψία και την ευθυκρισία της νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας. Το 81% πιστεύουν ότι «υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου οι δημόσιοι λειτουργοί και οι πολιτικοί που θεσπίζουν και εφαρμόζουν τους νόμους βρίσκονται σε καταστάσεις αντικρουόμενων συμφερόντων και δεν τηρούν τα πρότυπα δεοντολογίας».
Δείτε όλη την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου EΔΩ
