Politica 89.8
Δασμοί: Ευκολότερο να ξεκινήσεις έναν εμπορικό πόλεμο από το να τον σταματήσεις – Ανεπίδεκτος μαθήσεως ο Τραμπ
Προηγούμενες περίοδοι προστατευτισμού όπου εισήχθησαν δασμοί όπως αυτοί που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνουν ότι είναι ευκολότερο να ξεκινήσεις εμπορικούς πολέμους από το να τους σταματήσεις.
Οι δασμοί σε πολιτικά ευαίσθητους τομείς, όπως η γεωργία, είναι ιδιαίτερα επίμονοι
Οι Financial Times γράφουν για την επιλογή του Αμερικανού προέδρου να επιβάλει σαρωτικούς δασμούς, «διαγράφοντας έναν αιώνα απελευθέρωσης του εμπορίου των ΗΠΑ».
Οικονομολόγοι λένε ότι μπορεί να χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος για να διορθωθεί η ζημιά.
Ο νόμος Σμουτ – Χόλεϊ του 1930
Προηγούμενες περίοδοι προστατευτισμού δείχνουν ότι όταν έχουν δημιουργηθεί εμπορικοί φραγμοί, μπορεί να αποδειχθεί πολύ δύσκολο να καταργηθούν.
«Ό,τι μπορεί να ανέβει γρήγορα, δεν κατεβαίνει απαραίτητα γρήγορα», δήλωσε ο Νταγκ Ίργουιν, καθηγητής στο Dartmouth College, ο οποίος έχει γράψει πλήθος συγγραμμάτων για το εμπόριο.
Οι σαρωτικές δασμολογικές αυξήσεις του νόμου Σμουτ – Χόλεϊ του 1930, που πολλοί θεωρούν ότι επιδείνωσαν τη Μεγάλη Ύφεση, αναθεωρήθηκαν σύντομα μετά την αλλαγή της κυβέρνησης, αλλά παρόλα αυτά «χρειάστηκαν δεκαετίες για να ξεπεραστούν», σημείωσε ο Ίργουιν.
Ο συνδυασμός του Τραμπ με τους γενικούς δασμούς 10% και τις διμερείς επιβαρύνσεις θα οδηγήσει, μόλις εφαρμοστεί, στην πράξη τον δασμολογικό συντελεστή σε όλες τις εισαγωγές των ΗΠΑ ακόμη πιο πίσω, στο υψηλότερο επίπεδο από το 1909.
Ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ αρέσκεται να ανατρέχει στην προηγούμενη «χρυσή εποχή» («gilded age») της ανάπτυξης και της ανισότητας, όταν ο ομοσπονδιακός φόρος εισοδήματος δεν είχε ακόμη επινοηθεί και ο μελλοντικός πρόεδρος Γουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ προωθούσε νομοθεσία για να φτάσει ο μέσος όρος των δασμών κοντά στο 50%.
«Ήμασταν στα πλουσιότερα χρόνια μας από το 1870 έως το 1913», δήλωσε ο Τραμπ λίγο μετά την ορκωμοσία του. «Τότε ήταν που ήμασταν μια χώρα με δασμούς».
Γιατί οι δασμοί τώρα θα αποδιοργανώσουν ακόμη περισσότερο την παγκόσμια οικονομία
Οι οικονομολόγοι λένε ότι οι εμπορικοί πόλεμοι είναι πάντα δαπανηροί, αλλά ότι οι δασμοί θα είναι πολύ πιο αποδιοργανωτικοί τώρα, σε μια διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία όπου το εμπόριο αντιπροσωπεύει πολύ μεγαλύτερο μερίδιο της παραγωγής.
Το καλύτερο σενάριο ταχείας αποκλιμάκωσης θα ήταν αν η κυβέρνηση Τραμπ έβλεπε τους νέους δασμούς ως διαπραγματευτικό εργαλείο για να αποσπάσει παραχωρήσεις σε άλλους τομείς, είτε στο εμπόριο είτε για την εξυπηρέτηση άλλων διπλωματικών στόχων, δήλωσε ο Ίργουιν.
Αυτό έκανε ο Ρίτσαρντ Νίξον το 1971, επιβάλλοντας 10% επιπλέον φόρο σε όλες τις δασμολογήσιμες εισαγωγές για να πιέσει τη Γερμανία και την Ιαπωνία να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους.
«Μόλις αυτό επιτεύχθηκε, οι δασμοί καταργήθηκαν», είπε ο Ίργουιν.
Ο Ρίτσαρντ Νίξον.
Υπάρχει ακόμη ένα μικρό παράθυρο μέσα στο οποίο ορισμένες χώρες θα μπορούσαν να κερδίσουν κάποια αναστολή από τους λεγόμενους αμοιβαίους δασμούς – οι οποίοι πρόκειται να τεθούν σε ισχύ στις 9 Απριλίου – ακόμη και αν ο καθολικός συντελεστής 10% δεν φαίνεται να μπορεί να τεθεί σε διαπραγμάτευση.
Αλλά όταν τακτικές όπως του Νίξον αποτυγχάνουν να αποσπάσουν παραχωρήσεις, οι δασμοί μπορούν να παραμείνουν για δεκαετίες.
Ο «φόρος του κοτόπουλου»
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο «φόρος του κοτόπουλου» ύψους 25% που επιβάλλεται στις εισαγωγές ελαφρών φορτηγών στις ΗΠΑ.
Ο φόρος αυτός επιβλήθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1960, σε αντίποινα για έναν ευρωπαϊκό δασμό στα αμερικανικά πουλερικά εργοστασιακής εκτροφής.
Δεν καταργήθηκε ποτέ και αναδιαμόρφωσε την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία, λένε οι FT.
Αυτό ήταν αναμφισβήτητα εις βάρος των ΗΠΑ, καθώς οδήγησε τους Αμερικανούς παραγωγούς να ειδικευτούν στα φορτηγά pick-up με υψηλή κατανάλωση βενζίνης, ενώ άργησαν να επεκταθούν σε αναπτυσσόμενες αγορές για μικρότερα, αποδοτικά ως προς την κατανάλωση καυσίμων αυτοκίνητα.
Όταν οι δασμοί προορίζονται ρητά για την προστασία της εγχώριας βιομηχανίας και τη μεταφορά θέσεων εργασίας, είναι πιθανό να αποδειχθούν ακόμη πιο «κολλώδεις», ακόμη και όταν η αρχική πολιτική ώθηση για την επιβολή τους εξασθενήσει.
Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι νέες ομάδες πίεσης (σ.σ. λομπίστες) ξεπηδούν καθώς σχηματίζονται βιομηχανίες πίσω από τα εμπορικά εμπόδια και εν μέρει στο γεγονός ότι «υπάρχει κυβερνητικό ενδιαφέρον για διαπραγματεύσεις και για να πάρουν κάποια ανταλλάγματα αν μειώσουν το δασμό», δήλωσε ο Γκάρι Χουφμπάουερ, πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ και πολυγραφότατος συγγραφέας σε θέματα εμπορίου, προσθέτοντας: «Δεν βλέπω μια γρήγορη μεταστροφή».
Το παράδειγμα του ευρωπαϊκού αγροτικού προστατευτισμού
Οι δασμοί σε πολιτικά ευαίσθητους τομείς, όπως η γεωργία, είναι ιδιαίτερα επίμονοι.
«Ο ευρωπαϊκός αγροτικός προστατευτισμός εισήχθη σχεδόν παντού στις δεκαετίες του 1870 και 1880, μπροστά στην εισβολή φθηνών σιτηρών από τον Νέο Κόσμο, και είναι ακόμα μαζί μας σήμερα», δήλωσε ο Κέβιν Ο’Ρουρκ, καθηγητής στο Sciences Po στο Παρίσι.
Η συνταγή της Coca-Cola στις ΗΠΑ έχει διαφορετική γεύση από την έκδοση που πωλείται στην άλλη πλευρά των συνόρων στο Μεξικό, επειδή οι ποσοστώσεις και οι επιδοτήσεις που προστατεύουν τους αγρότες στις μεσοδυτικές πολιτείες έχουν καταστήσει το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης σταθερά φθηνότερο από τη ζάχαρη.
Αυτή η προστασία από τις φθηνότερες εισαγωγές «ουσιαστικά γέννησε την εφεύρεση και την εμπορευματοποίηση νέων προϊόντων», δήλωσε ο Τσαντ Μπάουν, επικεφαλής οικονομολόγος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επί κυβέρνησης Τζο Μπάιντεν.
Το κλείσιμο του ματιού στους ψηφοφόρους
Οι δασμοί παραμένουν επίσης επειδή αρέσουν στους ψηφοφόρους.
Ο Αλεξάντερ Κλάιν, ιστορικός οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex, δήλωσε ότι οι δασμοί που εισήχθησαν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου στις ΗΠΑ για την αύξηση των εσόδων παρέμειναν πολύ καιρό μετά που ήταν αναγκαίοι επειδή αποδείχθηκαν δημοφιλείς τόσο στο εκλογικό σώμα όσο και σε μια επιχειρηματική τάξη που ήταν ευτυχής να βιώνει μια τέτοια προστασία.
«Αυτό που μας λέει η ιστορία είναι ότι οι ψηφοφόροι ακούνε περισσότερο για την προστασία της εργασίας τους ως εργαζόμενοι, παρά για τα δικαιώματά τους ως καταναλωτές», είπε.
Ο δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα είναι ο υψηλότερος εδώ και έναν αιώνα. Πηγή: Financial Times
Θα επιβιώσει το νέο εμπορικό καθεστώς του Τραμπ;
Όταν οι δασμοί Σμουτ – Χόλεϊ τελικά καταργήθηκαν πλήρως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτό έγινε επειδή συνέπιπτε με τα επιθετικά εμπορικά συμφέροντα των ΗΠΑ, δήλωσε ο Κλάιν.
«Αυτό ωφέλησε τις ΗΠΑ, οι οποίες πίεζαν την Ευρώπη να δημιουργήσει μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου, επειδή η κύρια αγορά τους ήταν η Ευρώπη – η Ασία και η Αφρική δεν ήταν αρκετά πλούσιες εκείνη την εποχή», πρόσθεσε.
Ωστόσο, ο παράγοντας που θα έκανε το νέο εμπορικό καθεστώς του Τραμπ πιο πιθανό να επιβιώσει είναι αν οι δασμοί γίνουν μια μεγάλη πηγή ομοσπονδιακών εσόδων, όπως ήταν στην ακμή τους τον 19ο αιώνα.
«Αν πραγματικά εννοούν να έχουν μόνιμους δασμούς για να πληρώσουν τις φοροελαφρύνσεις, αυτό καθιστά τους δασμούς πολύ πιο κολλώδεις, καθώς θα πρέπει να αυξήσουν άλλους φόρους για να απαλλαγούν από αυτούς», δήλωσε ο Τζέφρι Σοτ, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Peterson για τα Διεθνή Οικονομικά.
Ο Κρις Μίτσενερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Κλάρα, δήλωσε ότι αν η πρόθεση του Τραμπ ήταν να χρησιμοποιήσει τους δασμούς ως διαπραγματευτικό εργαλείο ή για να ενισχύσει την εγχώρια βιομηχανία, αυτό είναι καταδικασμένο σε αποτυχία, καθώς θα οδηγούσε άλλες χώρες σε αντίποινα και «να θεωρήσουν οποιαδήποτε χάραξη πολιτικής με τις ΗΠΑ ως αντικείμενο αναθεώρησης».
Όμως, πρόσθεσε: «Εάν το 10% του καθολικού δασμολογίου είναι τώρα η βασική γραμμή και ο δηλωμένος στόχος είναι τα έσοδα, δεν βλέπω να θέλουν να το αντιστρέψουν».
