Politica 89.8
Ζοζέφ Αούν: Ο κατεστραμμένος Λίβανος και ο στρατηγός που έγινε πρόεδρος… από την πίσω πόρτα
Τυπικά ο Λίβανος δεν θα είχε ακόμη πρόεδρο, παρά την εκλογή του Ζοζέφ Αούν στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα, στις 9 Ιανουαρίου.
Μόλις τον περασμένο Νοέμβριο, το κοινοβούλιο της -βυθισμένης σε πολυκρίση, χρεωκοπημένης και μέχρι πρότινος βομβαρδιζόμενης από τις ισραηλινές δυνάμεις- χώρας είχε ανανεώσει δεύτερη φορά τη θητεία του 61χρονου στρατηγού στη θέση του διοικητή των ενόπλων δυνάμεων του Λιβάνου.
Το ισχύον Σύνταγμα δεν επιτρέπει έναν αρχηγό στρατού ως πρόεδρο, συνεπώς ακόμη και η υποψηφιότητά του για το αξίωμα θα έπρεπε να είναι de facto αποκλεισμένη.
Όμως ο Λίβανος παρέμενε επί της ουσίας «ακέφαλος» εδώ και 25 μήνες, και δη τώρα με φόντο μια γενικότερη γεωστρατηγική αναδιάταξη στη Μέση Ανατολή.
Η μικρή μεσογειακή χώρα ήταν χωρίς αρχηγό κράτους μετά τη λήξη της θητείας του Μισέλ Αούν (πρόκειται για συνωνυμία με τον νυν) στην προεδρία, στα τέλη Οκτωβρίου του 2022.
Με την εξουσία να ασκούν εν τω μεταξύ υπηρεσιακές κυβερνήσεις μετά την τρομερή έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, το κατακερματισμένο κοινοβούλιο είχε ήδη αποτύχει δώδεκα φορές να εκλέξει τον διάδοχό του.
Όμως οι κρίσεις διαδέχονταν η μία την άλλη.
Η εθνική οικονομία κατέρρευσε, οι Λιβανέζοι βυθίστηκαν στη φτώχεια και η υποστηριζόμενη από το Ιράν σιιτική Χεζμπολάχ έσυρε το νότιο Λίβανο σε έναν αιματηρό τρίτο πόλεμο με το Ισραήλ, ενόσω το τελευταίο πολεμούσε τη Χαμάς στην αιματοβαμμένη Λωρίδα της Γάζας.
Ωστόσο ο όλεθρος στον παλαιστινιακό θύλακα δεν σταμάτησε, η Χεζμπολάχ -όπως και η Χαμάς- αποδυναμώθηκαν και το γεωπολιτικό ντόμινο στην περιοχή συνεχίστηκε με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία.
Τώρα, η γειτονική χώρα του Λιβάνου έχει ως de facto ηγέτη έναν αυτοπροβαλλόμενο «αναγεννημένο» τζιχαντιστή, που είναι συνομιλητής της Δύσης -αν και παραμένει στις λίστες της ως τρομοκράτης- ενόσω στο βορρά και στον νότο της η Τουρκία και το Ισραήλ επιβάλλουν την επεκτατική ατζέντα τους, σε έναν πόλεμο περιφερειακής ισχύος.
Κόσμος στη Βυρητό ραίνει με ρύζι τον Ζοζέφ Αούν, το 2017, στον αρχικό διορισμό του ως αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων του Λιβάνου (REUTERS/Mohamed Azakir//File Photo)
Κρίσεις, ξένοι πάτρωνες και λεπτές ισορροπίες
Σε αυτό το φόντο -και με την εύθραυστη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με το Ισραήλ, αρχικής διάρκειας 60 ημερών, να τίθεται de facto υπό επανεξέταση στα τέλη αυτού του μήνα- ο Λίβανος δεν μπορούσε προφανώς να μείνει στον μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό χάρτη της Μέσης Ανατολής ως «μαύρη τρύπα».
Υπό αυτό το πρίσμα και τις ασφυκτικές πιέσεις Αμερικανών, Γάλλων και Σαουδαράβων -με τον Μπασάρ αλ Άσαντ να αποτελεί πια παρελθόν για τη Συρία και το Ιράν να βρίσκεται στριμωγμένο στη «γωνία»- η παραβίαση του λιβανέζικου Συντάγματος με την εκλογή του στρατηγού Αούν στην προεδρία αντιμετωπίζεται… κατά το δοκούν ως μια μικρή «παρένθεση» στην ιστορία.
Προφανώς έχει πλούσιο παρασκήνιο, δεδομένου ότι η εκλογή του απέτυχε στην πρώτη ψηφοφορία και πέρασε με τη δεύτερη, έπειτα από «παζάρια» με τη Χεζμπολάχ (πέραν της παραστρατιωτικής οργάνωσης, είναι ισχυρό κόμμα στη χώρα) και το συμμαχικό της κίνημα Αμάλ.
Κάπως έτσι λοιπόν, και με ακόμη άγνωστες τις όποιες επιμέρους παραμέτρους, ο Ζοζέφ Αούν συγκέντρωσε 99 από τις 128 ψήφους του λιβανέζικου κοινοβουλίου.
Βάσει του διαμοιρασμού της εξουσίας με θρησκευτικά κριτήρια, ο στρατηγός συμπλήρωνε το βασικό κριτήριο: είναι Χριστιανός Μαρωνίτης.
Η δε αντισυνταγματικότητα της εκλογής του μπορεί να ξεπεραστεί με σχετική τροποποίηση, για την οποία απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων.
Θεωρητικά συμπληρώνεται άνετα, δεδομένων των ψήφων υπέρ της εκλογής του.
Τώρα, με τη διπλή ιδιότητα του προέδρου και του επιτελάρχη, ο Ζοζέφ Αούν θα έχει «και το καρπούζι και το μαχαίρι».
Κατ’ αρχάς για την επίβλεψη και τη μακροημέρευση της κατάπαυσης του πυρός με το Ισραήλ.
Όχι τυχαία, το Τελ Αβίβ χαιρέτισε την εκλογή του.
Η δε Χεζμπολάχ πιθανόν να υπολογίζει ότι το πολιτικό αντίβαρό της θα διαφυλάξει τον παρεμβατικό ρόλο της στο Λίβανο, ενόσω φαντάζει αμφίβολη η διατήρηση -ως έχει- του παραστρατιωτικού βραχίονά της.
Πανηγυρισμοί στο νότιο Λίβανο για την εκλογή του αρχηγού του στρατού, Ζοζέφ Αούν, ως νέου προέδρου της πολλαπλά δοκιμαζόμενης χώρας (REUTERS/ Karamallah Daher)
Νέες προκλήσεις ενόψει
Επισήμως, η εκλογή Αούν στην προεδρία προβάλλεται ως ένα σπάνιο δείγμα ενότητας στην επί χρόνια διχασμένη πολιτική σκηνή του Λιβάνου.
Όμως η ατζέντα του στρατηγού -με εκπαίδευση στις ΗΠΑ, αλλά και στη Συρία- παραμένει άγνωστη.
Ο ίδιος δεν είχε δηλώσει εξάλλου καν υποψηφιότητα για την προεδρία, ούτε συνδέεται με κάποιο κόμμα.
Για πολλούς είναι ένας «αλεξιπτωτιστής» στην πολιτική, με τον «ούριο άνεμο» των Αμερικανών, των Γάλλων πρώην αποικιοκρατών και των Σαουδαράβων, οι οποίοι έχουν κατά καιρούς επαυξημένο ρόλο -κυρίως μέσω των σουνιτών πρωθυπουργών- στα εσωτερικά του Λιβάνου.
Διαμαρτυρόμενος, ένας Λιβανέζος βουλευτής έγραψε χαρακτηριστικά πάνω στην ψήφο του στην εκλογή του Αούν το ανύπαρκτο όνομα «Ζόζεφ Άμος μπιν Φαρχάν».
Ήταν ένα ειρωνικό «πάντρεμα» του ονόματος του νέου προέδρου με αυτό του ειδικού απεσταλμένου του Λευκού Οίκου για το μεσανατολικό, Άμος Χόχσταϊν, και του Σαουδάραβα υφυπουργού Εξωτερικών, Ζέιντ μπιν Φαρχάν.
Οι δύο τελευταίοι λέγεται ότι έκαναν παρασκηνιακή εκστρατεία υπέρ του Λιβανέζου στρατηγού εδώ και εβδομάδες.
Φέρονται να κατέστησαν σαφές πως μόνο η εκλογή του θα «ξεκλείδωνε» την οικονομική στήριξη που χρειάζεται επειγόντως ο Λίβανος για να αποφύγει την πλήρη κατάρρευση και για να ανοικοδομήσει τις κατεστραμμένες περιοχές από τους τελευταίους ισραηλινούς βομβαρδισμούς.
Τώρα, προτεραιότητα για τον νέο πρόεδρο θεωρείται η επίτευξη διαρκούς ειρήνης με το Ισραήλ.
Στη λίστα είναι επίσης ο διορισμός πρωθυπουργού (σουνίτη), ο σχηματισμός κυβέρνησης -αναγκαστικά συνασπισμού- και δομικές μεταρρυθμίσεις, που απαιτεί εδώ και καιρό το ΔΝΤ.
Μεγάλο «αγκάθι» παραμένει το τι μέλλει γενέσθαι με την αποδεκατισμένης ηγεσίας Χεζμπολάχ.
Μια γυναίκα στέκεται στο κατεστραμμένο σπίτι της από τους πρόσφατους ισραηλινούς βομβαρδισμούς, στην Τύρο του νότιου Λιβάνου (REUTERS/Adnan Abidi)
Ο Λίβανος σε… γεωπολιτικές ευθυγραμμίσεις
Υποστελεχωμένος και υποχρηματοδοτούμενος έως τώρα, ο στρατός στον Λίβανο είχε έως τώρα να επιδείξει ως μοναδική επί της ουσίας σημαντική επιτυχία την προ ετών εκδίωξη τζιχαντιστών του ISIS από την κοιλάδα Μπεκαά, υπό το πρόσταγμα του στρατηγού Αούν.
Κατά τα λοιπά, έδειχνε να περιορίζεται σε ρόλο διαχειριστή των εντάσεων μεταξύ της Χεζμπολάχ και εσωτερικών της αντιπάλων.
Στον πρόσφατο πόλεμο της φιλοϊρανικής σιιτικής οργάνωσης με το Ισραήλ, ο Ζοζέφ Αούν κράτησε τον στρατό του Λιβάνου αμέτοχο, παρά τον ανηλεή βομβαρδισμό της Βηρυτού, τον βίαιο εκτοπισμό 1,2 εκατομμυρίων Λιβανέζων και το γεγονός ότι στις τάξεις των άνω των 4.000 νεκρών συγκαταλέγονται περισσότεροι από 40 Λιβανέζοι στρατιώτες.
Τώρα, στο πλαίσιο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός με το Ισραήλ, ο λιβανέζικος στρατός καλείται -μαζί με την απoστολή του OHE, τη UNIFIL- να κρατήσει τον νότιο Λίβανο «καθαρό» από όλες τις ένοπλες ομάδες.
Δίνοντας το στίγμα του στην πρώτη του ομιλία στο κοινοβούλιο ως 14ος πρόεδρος της χώρας, ο στρατηγός διακήρυξε ότι σκοπεύει να επιβεβαιώσει «το δικαίωμα του κράτους να μονοπωλεί την οπλοφορία».
Αυτό πρακτικά μεταφράζεται σε πρόθεση αφοπλισμού της Χεζμπολάχ και άλλων παραστρατιωτικών ένοπλων ομάδων.
Θα πρόκειται για μια κρίσιμη καμπή σε μια χώρα που έχει βιώσει στο παρελθόν έναν πολυετή εφιαλτικό εμφύλιο, τρεις πολέμους του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ και τη δολοφονία ενός πρώην πρωθυπουργού -του Ραφίκ Χαρίρι, το 2005- που πυροδότησε τότε την Επανάσταση των Κέδρων και οδήγησε στην απόσυρση όλων των συριακών στρατευμάτων από τα λιβανέζικα εδάφη.
Σήμερα, σε ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο, ο Λίβανος συνεχίζει να μετρά αμέτρητες ανοιχτές πληγές, ως ένα κράτος σε παράλυση, με την πολιτική του τάξη βαθιά διεφθαρμένη και τα περίπου 5 εκατομμύρια των κατοίκων του σε βαθιά απόγνωση για το μέλλον.
Κάπως έτσι, στα μάτια πολλών, ακόμη και ένας πρόεδρος-στρατηγός θα μπορούσε να είναι κάποια λύση.
Αλλά αυτό προφανώς θα το κρίνει η ιστορία.
in
