Politica 89.8
Ζητιανεύοντας για δώρα, κερδίζοντας από τον πόνο: Η σοκαριστική πραγματικότητα του TikTok
Η ζωντανή μετάδοση μέσω του TikTok, έχει αναδειχθεί σε μια από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως, επιτρέποντας στους χρήστες να αλληλεπιδρούν σε πραγματικό χρόνο.
Ωστόσο, μια σκοτεινή πλευρά αυτής της τάσης έχει αρχίσει να αποκαλύπτεται, με παιδικές ομάδες και ευάλωτους ανθρώπους να εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες του TikTok Live για να ζητιανεύουν ή να εκτελούν επικίνδυνα και εξευτελιστικά κατορθώματα για εικονικά δώρα. Μια έρευνα αποκαλύπτει πως οι πλατφόρμες αυτές κερδίζουν από την εκμετάλλευση αυτών των πρακτικών, προκαλώντας σοβαρές ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία των παιδιών.
Τρία μικρά παιδιά συγκεντρώνονται μπροστά από μια κάμερα. «Παρακαλώ, υποστηρίξτε με. Είμαστε πολύ φτωχοί», λέει ένα αγόρι, κοιτάζοντας τον φακό.
Φαίνεται πως βρίσκονται σε μια καλύβα από χώμα στο Αφγανιστάν, ζώντας σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Αλλά η ζωντανή μετάδοση φτάνει σε θεατές στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε όλο τον κόσμο – μέσω του TikTok Live.
Για ώρες, παρακαλούν για «δώρα» που μπορούν αργότερα να ανταλλαχθούν σε χρήματα. Όταν πάρουν ένα, χειροκροτούν ευγενικά. Σε μια άλλη ζωντανή μετάδοση, ένα κορίτσι σηκώνεται και φωνάζει: «Ευχαριστούμε, σας αγαπάμε!» αφού έλαβε ένα ψηφιακό δώρο από μια γυναίκα στις ΗΠΑ.
Το TikTok λέει ότι απαγορεύει την επαιτεία παιδιών και άλλες μορφές επαιτείας που θεωρεί εκμεταλλευτικές και ότι έχει αυστηρές πολιτικές για τους χρήστες που κάνουν live.
Ωστόσο, μια έρευνα της Observer διαπίστωσε ότι η πρακτική είναι ευρέως διαδεδομένη. Η επαιτεία σε ζωντανές μεταδόσεις προωθείται ενεργά από τον αλγόριθμο και το TikTok κερδίζει από το περιεχόμενο, παίρνοντας ποσοστά και προμήθειες που φτάνουν το 70%.
Εκμετάλλευση δυστυχίας
Ο Ολιβιέ ντε Σατερ, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την ακραία φτώχεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, χαρακτήρισε την τάση αυτή «σοκαριστική» και κατηγόρησε το TikTok και τους μεσάζοντες για «εκμετάλλευση της δυστυχίας των ανθρώπων». «Η αποκόμιση κέρδους από την ανθρώπινη δυστυχία δεν είναι τίποτα λιγότερο από ψηφιακή αρπακτικότητα.
Παροτρύνω το TikTok να λάβει άμεσα μέτρα και να εφαρμόσει τις δικές του πολιτικές για την εκμεταλλευτική επαιτεία και να θέσει σοβαρά ερωτήματα για την ‘προμήθεια’ που λαμβάνει από τους πιο ευάλωτους ανθρώπους του κόσμου», είπε.
Ο Τζέφρι ΝτεΜάρκο, από το Save the Children, είπε: «Οι καταγεγραμμένες πρακτικές συνιστούν σημαντικές καταχρήσεις και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι πλατφόρμες δεν θα επιτρέπουν πλέον, ή δεν θα ωφελούνται άμεσα ή έμμεσα, από τέτοιο περιεχόμενο».
Ανάλυση που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου 2025 βρήκε στοιχεία για επαιτεία μέσω ζωντανών μεταδόσεων και σχετική συμπεριφορά σε χώρες όπως η Ινδονησία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, η Συρία, η Αίγυπτος και η Κένυα.
Οργανωμένη επαιτεία;
Πολλές από τις ζωντανές μεταδόσεις έδειχναν οικογένειες να ζητιανεύουν σε οικιακό περιβάλλον. Αλλά κάποιες μεταδόσεις φαίνονταν να έχουν τα χαρακτηριστικά οργανωμένης επαιτείας.
Ένας λογαριασμός, που μεταδίδει σχεδόν κάθε μέρα, παρουσιάζει τακτικά διαφορετικά παιδιά. Κατά τη διάρκεια μιας μετάδοσης τον Φεβρουάριο, έδειξε επτά μικρά αγόρια να ζητιανεύουν για ψηφιακά δώρα. Την επόμενη μέρα, άλλα αγόρια εμφανίστηκαν στο ίδιο σημείο, καθισμένα δίπλα στους ίδιους δύο ενήλικες. Μετά την ειδοποίηση της Observer, το TikTok ανέστειλε τον λογαριασμό εντός δύο ωρών. Μια προηγούμενη αναφορά μέσω του εργαλείου αναφοράς στην εφαρμογή δεν είχε προκαλέσει καμία ενέργεια.
Ένας άλλος λογαριασμός με 5.300 ακολούθους παρουσίαζε έναν ηλικιωμένο άνδρα σε αναπηρικό καροτσάκι. Ο λογαριασμός φαίνεται να διαχειρίζεται από τρίτο πρόσωπο, αλλά δεν υπάρχει καμία πληροφορία για την ταυτότητά τους. Η περιγραφή του λογαριασμού λέει «φτωχοί άνθρωποι» ακολουθούμενο από εικονίδια προσώπου που κλαίνε.
Πέρα από την επαιτεία, οι ζωντανές μεταδόσεις παρουσίαζαν ανθρώπους να εκτελούν εξευτελιστικά και μερικές φορές επικίνδυνα κατορθώματα σε αντάλλαγμα για ψηφιακά δώρα, όπως το να χτυπούν τους εαυτούς τους, να μένουν ξύπνιοι για μεγάλα διαστήματα, να καλύπτονται με λάσπη ή να κοιμούνται μπροστά στην κάμερα. Μια ινδονησιακή ζωντανή μετάδοση έδειξε δύο μικρά κορίτσια να ξαπλώνουν σε έναν πλακιδωτό πάτωμα σε ένα μικρό, χωρίς παράθυρα, λευκό στούντιο. Την Παρασκευή, ο ίδιος λογαριασμός μετέδιδε μια ζωντανή μετάδοση ενός άνδρα που κοιμόταν στο ίδιο πλακιδωτό πάτωμα.
Μια άλλη μετάδοση από το Πακιστάν έδειξε τρεις άνδρες να κάθονται στο σκοτάδι με πλαστικά κουβάδες και καπέλα πάρτι στο κεφάλι τους. Φαινόταν να αποκοιμιούνται μπροστά στην κάμερα, ξυπνώντας μόνο όταν έλαβαν ένα δώρο για να χορέψουν.
Το TikTok Live, που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2020, είναι ένα τμήμα της εφαρμογής όπου οι δημιουργοί μπορούν να μεταδίδουν σε θεατές σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με το TikTok, 100 εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν live το 2024, φτάνοντας σε «δισεκατομμύρια χρήστες», οι οποίοι μπορούν να αλληλεπιδρούν με τον δημιουργό σε πραγματικό χρόνο, στέλνοντας σχόλια ή δώρα. Οι ροές προωθούνται στους χρήστες του TikTok μέσω ενός ειδικού feed για ζωντανές μεταδόσεις και μπορούν να φτάσουν σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Ξεκάθαρη εκμετάλλευση
Αυτό το Σαββατοκύριακο, το TikTok δήλωσε ότι έλαβε αυστηρά μέτρα, περιλαμβανομένης της αφαίρεσης λογαριασμών. Είπε ότι οι πολιτικές τους απαγορεύουν την επαιτεία κατά τη διάρκεια ζωντανών μεταδόσεων, περιλαμβανομένης της επαιτείας που «εκμεταλλεύεται παιδιά ή ευάλωτους ανθρώπους». «Οποιοδήποτε ζωντανό περιεχόμενο που παρουσιάζει παιδιά να ζητιανεύουν για δώρα δεν επιτρέπεται στο TikTok», δήλωσε εκπρόσωπος.
Σε περιπτώσεις όπου υπήρχε απόδειξη εκμεταλλευτικής επαιτείας ή εκμετάλλευσης παιδιών, είπε ότι έλαβε «σφιχτά μέτρα», περιλαμβανομένου του κλεισίματος ζωντανών μεταδόσεων και της επιβολής μόνιμων απαγορεύσεων. Δήλωσε ότι μέσω «προληπτικής ανίχνευσης από αφιερωμένες ομάδες και τεχνολογία», σταμάτησε περισσότερες από 4 εκατομμύρια ζωντανές μεταδόσεις κάθε μήνα «για να κρατήσει την πλατφόρμα ασφαλή». Οι χρήστες που φιλοξενούν ζωντανές μεταδόσεις πρέπει να έχουν 1.000 ακολούθους και να είναι άνω των 18, αν και τα παιδιά μπορούν να εμφανιστούν αν συνοδεύονται από ενήλικα.
Είπε ότι το ποσό της προμήθειας και των τελών που παίρνει ποικίλλει. Οι ζωντανοί μεταδότες δεν λαμβάνουν την πλήρη αξία του δώρου αλλά απονέμονται «διαμάντια» με βάση τα δώρα και τη δημοτικότητα και διάρκεια της μετάδοσής τους. Μετά τις προμήθειες και τα τέλη, συνήθως μένουν με περίπου το μισό της αρχικής αξίας του δώρου, αλλά μερικές φορές μόλις το 30%. Το TikTok δεν διέψευσε τα νούμερα αλλά είπε ότι περίπου το 30% των εσόδων από τα δώρα πάνε σε «τέλη καταστημάτων εφαρμογών και έξοδα παρόχων πληρωμών». Προσφέρει περισσότερα από 100 ψηφιακά δώρα που μπορούν να αγοράσουν οι θεατές, από ένα ρόδο που κοστίζει ένα νόμισμα (περίπου 1 λίρα) έως ένα TikTok universe (44.999 νομίσματα, ή περίπου £450).
Το TikTok απαιτεί οι χρήστες να επιδείξουν ταυτότητα αν θέλουν να κερδίζουν χρήματα από ανταμοιβές, αλλά για τους θεατές, είναι συχνά αδύνατο να γνωρίζουν αν αυτοί που εμφανίζονται στο περιεχόμενο ωφελούνται από αυτό οι ίδιοι. Οι λογαριασμοί που φιλοξενούν ζωντανές μεταδόσεις είναι συχνά ανώνυμοι. Ενώ οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα προειδοποιούν κατά των πολιτικών αληθινών ονομάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λένε ότι χρειάζονται αυστηρότερα συστήματα επαλήθευσης ηλικίας και μετριασμού.
Αλλά υποστηρίζουν ότι υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ειδικά όταν εμπλέκονται τρίτα μέρη ή όταν οι εμφανιζόμενοι είναι πολύ νέοι ή άρρωστοι για να συναινέσουν. «Το ζητούμενο είναι, πότε γίνεται εκμετάλλευση; Αυτό είναι το ισχυρό δίλημμα που πρέπει να αντιμετωπίσουν».
