ΥouΤube: Από τα βίντεο σε μία νέα πραγματικότητα – Οι στιγμές που διαμόρφωσαν την ψηφιακή κοινωνία

Το YouTube, που ξεκίνησε ως μια περίεργη πλατφόρμα για τη δημοσίευση βίντεο, έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και αλληλεπιδρούμε με τους άλλους, καθώς φτάνει στην 20ή του επέτειο.

Το 2006, το Time Magazine ανακοίνωσε ως «Πρόσωπο της Χρονιάς» τον καθένα από εμάς, δείχνοντας πώς η πλατφόρμα θα επηρέαζε τη νέα εποχή.

Από το 2005, όταν ξεκίνησε, το YouTube έχει εξελιχθεί σε έναν αδιαμφισβήτητο πυλώνα της τεχνολογίας, με 2,5 δισεκατομμύρια χρήστες κάθε μήνα και ένα δισεκατομμύριο ώρες βίντεο να παρακολουθούνται καθημερινά μόνο στην τηλεόραση, ενώ η επίδρασή του εκτείνεται και στη ζωή εκτός διαδικτύου.

Τα βίντεο του YouTube έχουν καταλάβει μια τεράστια μερίδα της συλλογικής μας συνείδησης, καθορίζοντας το τι μας ενώνει, τι μας χωρίζει, τι μας κάνει να γελάμε, να κλαίμε και να ντρεπόμαστε. Ο δημοσιογράφος Mark Bergen αναφέρει στο BBC ότι όλοι οι μηχανισμοί των social media έχουν αναπτυχθεί κυρίως λόγω του οικονομικού μοντέλου που δημιούργησε το YouTube.

Η ανθρώπινη φύση έχει αλλάξει τα τελευταία 20 χρόνια και, όπως φαίνεται από αυτά τα πέντε βίντεο, το YouTube έχει γίνει το σημείο σύνδεσης για τον τρόπο που βλέπουμε τους εαυτούς μας και ο ένας τον άλλον.

Canon Rock

Tο βίντεο Canon Rock, το οποίο σηματοδότησε την αρχή της διαδικτυακής συνεργασίας. Δημοσιεύτηκε μόλις 10 μήνες μετά την ίδρυση του YouTube και παρουσίαζε τον Νοτιοκορεάτη μουσικό Jeong-Hyun Lim (γνωστός ως funtwo) να παίζει το Canon in D του Johann Pachelbel με ηλεκτρική κιθάρα. Η αντίδραση του κοινού ήταν εκρηκτική, με περίπου 900 χρήστες να στέλνουν άμεσες απαντήσεις και χιλιάδες άλλους να ανεβάζουν τις δικές τους διασκευές. Το 2007, χρήστης του YouTube ανέβασε μια συλλογή από βίντεο που έδειχναν διαφορετικούς μουσικούς να παίζουν το κομμάτι, δημιουργώντας την αίσθηση ότι όλοι παίζουν μαζί.

Αυτό το φαινόμενο δημιούργησε μια “ανταπόκριση μεταξύ των καλλιτεχνών”, δίνοντας την ευκαιρία στους ανθρώπους να δουν ο ένας τον άλλον ως δημιουργικούς συνεργάτες. Το YouTube, με το να δημοκρατίσει τη δημιουργική διαδικασία, έγινε ένας τόπος συνάντησης για διάφορες κοινότητες με διαφορετικά ενδιαφέροντα και δεξιότητες. Εμπνεύστηκε μια νέα εποχή διαδικτυακής συνεργασίας, όπου τα βίντεο όπως το Canon Rock δεν ήταν απλώς μια παράσταση, αλλά μια πρόσκληση για άλλους να συμμετάσχουν και να θέσουν πρότυπα για την κοινότητα.

lonelygirl15: Τι είναι αληθινο;

H σειρά lonelygirl15, η οποία άρχισε με την Bree, μια κοπέλα που ανέβαζε καθημερινά βίντεο για τη ζωή της και την κατ’ οίκον εκπαίδευση. Η ιστορία όμως πήρε μια παράξενη τροπή όταν ανακάλυψε ότι η οικογένειά της ήταν εμπλεκόμενη σε μια περίεργη θρησκευτική αίρεση. Η πλοκή εξελίχθηκε με την Bree να διαφεύγει και να ερευνά μυστικούς κώδικες, να αποφεύγει τους ακόλουθους της αίρεσης και να αγωνίζεται με μια σκοτεινή οργάνωση.

Όλα αυτά δεν ήταν προφανώς αλήθεια, αλλά το ξεκίνημα της σειράς ήταν τόσο αληθοφανές που οι περισσότεροι δεν αμφισβήτησαν την ιστορία μέχρι που έγινε τόσο απίθανη που δεν μπορούσε να αγνοηθεί. Η “Bree” είχε μια μυστηριώδη αυθεντικότητα, συνδεόταν ενεργά με τους φανς της μέσω του MySpace και αλληλογραφούσε με δημοσιογράφους, ενώ ακόμη και οι New York Times αναρωτιούνταν αν η σειρά ήταν αλήθεια ή φάρσα μέχρι το τελευταίο επεισόδιο.

Η lonelygirl15 έθεσε ερωτήματα για την αυθεντικότητα και την αλήθεια στο διαδίκτυο, προκαλώντας τους θεατές να αμφισβητήσουν την ταυτότητά τους στο διαδίκτυο και να αναγνωρίσουν ότι η αυθεντικότητα δεν υπάρχει στον κόσμο των social media – πάντα δημιουργούμε μια persona, ακόμα κι αν δεν προσποιούμαστε. Έφερε στην επιφάνεια την αμφιβολία για την αλήθεια στο διαδίκτυο και ίδρυσε μια νέα τάξη όπου κάθε ανάρτηση, όσο αθώα κι αν φαίνεται, υπόκειται σε αμφισβήτηση και δυσπιστία.

Κάνοντας coming out

Τα coming out βίντεο στο YouTube, ξεκίνησαν το 2011 με τον Randy Phillips, έναν αεροπόρο των ΗΠΑ που αποφάσισε να πει στον πατέρα του ότι είναι γκέι, ενώ η κάμερα τον κατέγραφε. Αυτό το βίντεο αποτέλεσε ένα πρώιμο παράδειγμα του είδους των coming out βίντεο, τα οποία έγιναν ολοένα και πιο δημοφιλή και επηρεαστικά με την πάροδο του χρόνου. Το YouTube προσέφερε στους LGBTQ+ ανθρώπους την ευκαιρία να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι μόνοι, ενώ ταυτόχρονα συνέβαλε στην κοινωνική αλλαγή που έλαβε χώρα στην πραγματική ζωή.

Η κοινωνία βρισκόταν σε μια φάση αλλαγής, και το 2011, ο Tyler Oakley δημιούργησε την πρόκληση Coming Out, ενθαρρύνοντας άλλους να μοιραστούν τις σεξουαλικές τους ταυτότητες. Διασημότητες και δημιουργοί, όπως οι Troye Sivan, Tom Daley, και άλλοι, μοιράστηκαν τα coming out βίντεο τους, μερικά από τα οποία απέκτησαν εκατομμύρια προβολές.

Η σημασία των coming out βίντεο είναι ότι επέτρεψαν στους LGBTQ+ ανθρώπους να ενδυναμωθούν και να αποδείξουν ότι οι άνθρωποι με διαφορετικές σεξουαλικές ταυτότητες δεν είναι μόνοι, και ότι δεν διαφέρουν από τους άλλους. Αυτά τα βίντεο έδωσαν την ευκαιρία σε άτομα που δεν αισθάνονταν αποδεκτά στον πραγματικό τους κόσμο να βρουν ασφαλείς και υποστηρικτικές κοινότητες στο διαδίκτυο.

Τέλος τα social media

Το 2015 η αυστραλιανή YouTuber Essena O’Neill αποφάσισε να εγκαταλείψει τα social media και να μοιραστεί την απόφασή της σε ένα βίντεο, απευθυνόμενο στον 12χρονο εαυτό της. Σε αυτό το βίντεο, αναφέρει τις αρνητικές συνέπειες της κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία και τα “κατασκευασμένα” πρότυπα που προβάλλονται μέσω αυτής. Η απόφασή της πυροδότησε μια ευρύτερη συζήτηση για τις καταχρήσεις των social media και την ψυχική κόπωση που προκαλούν στους δημιουργούς περιεχομένου.

Τα “quitting videos” (βίντεο αποχώρησης) έγιναν ένα υποείδος του περιεχομένου των social media, με πολλούς δημιουργούς να συνειδητοποιούν ότι υπερέβαλλαν ή χρειάζονται διάλειμμα. Η O’Neill, με το παράδειγμά της, προκάλεσε μια συζήτηση για την επιβάρυνση που δημιουργούν τα social media στους δημιουργούς και γενικότερα την επιρροή τους στην κοινωνία, επισημαίνοντας τις αρνητικές τους επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την εξάρτηση.

Αν και η συζήτηση αυτή άνοιξε, η χρήση των social media, όπως το YouTube, δεν μειώθηκε και συνεχίζει να αυξάνεται. Η O’Neill, παρά την αποχώρησή της, επέστρεψε online, ενώ η Google (μητρική του YouTube) προσπαθεί να προάγει μια υγιή και υποστηρικτική κοινότητα για δημιουργούς και χρήστες, με έμφαση στην υγεία και την ευημερία τους.

Το YouTube Rewind 2018, το οποίο έγινε το πιο αποδοκιμασμένο βίντεο στην ιστορία της πλατφόρμας με πάνω από 10 εκατομμύρια dislikes. Το YouTube Rewind ήταν ένα ετήσιο βίντεο ανακεφαλαίωσης των μεγαλύτερων πολιτιστικών τάσεων της χρονιάς, το οποίο συνήθως άρεσε στο κοινό. Ωστόσο, το 2018, η αντίδραση ήταν ιδιαίτερα αρνητική. Οι κριτικοί, ακόμα και η κόρη του CEO της YouTube, καταδίκαζαν το βίντεο για την προβολή μιας εικόνας του YouTube που εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της εταιρείας, αγνοώντας τις πραγματικές αντιδράσεις και τη χρήση της πλατφόρμας από τους χρήστες.

Το Rewind 2018 αποκαλύπτει μια αυξανόμενη εχθρότητα απέναντι στην εταιρεία. Αρχικά, το YouTube θεωρούνταν ένας χώρος θετικότητας και δημιουργικότητας, αλλά με την πάροδο του χρόνου, αυτή η εικόνα άρχισε να αλλάζει. Η πλατφόρμα, που κάποτε θεωρείτο κοινή ιδιοκτησία και έργο όλων των χρηστών, τώρα φαινόταν ότι είχε γίνει μια υπερδύναμη, με τη συμμετοχή των χρηστών να μειώνεται.

Η εταιρεία, παρά την κριτική, τονίζει ότι η YouTube παραμένει ένας χώρος δημοκρατίας για περιεχόμενο και ευκαιρίες, επισημαίνοντας την εφαρμογή κοινών κατευθυντηρίων γραμμών για την καταπολέμηση επιβλαβούς περιεχομένου και την προώθηση ενός υγιούς περιβάλλοντος για όλους τους χρήστες. Ωστόσο, η αντίδραση στο Rewind 2018 σημείωσε μια σημαντική στροφή στο πώς οι χρήστες βλέπουν τον ρόλο τους στην πλατφόρμα, νιώθοντας πλέον ότι απλώς τη χρησιμοποιούν, αντί να τη δημιουργούν.