Politica 89.8
«Τραντάζονται» ΗΠΑ και Μεξικό από τις «ταραντούλες με φτερά»
Ένα εντυπωσιακό αλλά και αρκετά τρομακτικό στην όψη έντομο έχει προκαλέσει ανησυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό. Πρόκειται για μια γιγαντιαία νυχτοπεταλούδα που έχει αποκτήσει το παρατσούκλι “ταραντούλα με φτερά” λόγω της τριχωτής εμφάνισής της και του μεγέθους της. Στην πραγματικότητα, το όνομά της είναι Antheraea polyphemus, γνωστή και ως
Το έντομο αυτό είναι απολύτως ακίνδυνο για τον άνθρωπο, παρά την απειλητική του εμφάνιση. Μπορεί να φτάσει σε άνοιγμα φτερών έως και 15 εκατοστά και να διαθέτει έντονα τριχωτά πόδια, χαρακτηριστικό που θυμίζει ταραντούλα. Το χρώμα της κυμαίνεται από κανελί έως σκούρο καφέ, και φέρει χαρακτηριστικές μωβ-μπλε «μάτια» στα πίσω φτερά της – ένα μηχανισμό άμυνας απέναντι σε πιθανούς θηρευτές, καθώς προκαλούν σύγχυση και αποπροσανατολισμό.
Η Antheraea polyphemus ζει κυρίως σε δάση, οπωρώνες και υγροβιότοπους των ΗΠΑ, του Μεξικού και του νότιου Καναδά. Τρέφεται με φλοιούς και φύλλα δέντρων, ενώ κατά την ενήλικη ζωή της δεν τρέφεται καθόλου, καθώς οι στοματικές της δομές είναι υποτυπώδεις. Ζει μόλις μερικές εβδομάδες ως ενήλικη, έχοντας αποκλειστικό στόχο την αναπαραγωγή.
Τα αρσενικά ξεχωρίζουν από τις πιο φουντωτές κεραίες τους, που τα βοηθούν να εντοπίζουν τις φερομόνες των θηλυκών. Αντίθετα, τα θηλυκά έχουν μεγαλύτερη κοιλιά, στην οποία φέρουν τα αυγά.
Αν και η εμφάνισή τους μπορεί να προκαλέσει φόβο ή απέχθεια, οι «ταραντούλες με φτερά» αποτελούν κομμάτι του οικοσυστήματος και δεν συνιστούν καμία απειλή για τον άνθρωπο. Ένα ακόμη παράδειγμα τού πόσο η φύση μπορεί να είναι εντυπωσιακή και παρεξηγημένη ταυτόχρονα.
ΟAntheraea polyphemus (ή Πολυφήμος, όπως αποδίδεται μεταφορικά στα ελληνικά λόγω των μεγάλων «ματιών» στα φτερά του) δεν απαντάται στην Ελλάδα.
Στη χώρα μας υπάρχουν άλλα εντυπωσιακά είδη σκόρων της οικογένειας Saturniidae, όπως:
Saturnia pyri (ο μεγαλύτερος νυχτοπεταλούδας της Ευρώπης), γνωστή και ως «Μεγάλη Πανάκιδα» – απαντάται στην ελληνική ύπαιθρο.
Διάφορα άλλα τοπικά είδη σκόρων, αλλά όχι εισαγόμενα/τροπικά όπως ο Antheraea polyphemus.
Θεωρητικά, θα μπορούσε να εμφανιστεί σε εργαστήρια ή συλλογές εντόμων από φυσιολάτρες ή εκτροφείς, αλλά δεν έχει καταγραφεί ως εισβλητικό είδος ή ενδημικό στην ελληνική πανίδα.
Ο Antheraea polyphemus τρομάζει συχνά λόγω της εμφάνισής του, αλλά όχι επειδή είναι επικίνδυνος — το αντίθετο μάλιστα: είναι απολύτως ακίνδυνος για τον άνθρωπο. Ο φόβος που προκαλεί έχει να κάνει με ψυχολογικούς και ενστικτώδεις παράγοντες, κυρίως λόγω των εξής:
Τα «μάτια» στα φτερά
Τα πίσω φτερά του έχουν δύο μεγάλα σχέδια που μοιάζουν με μάτια. Αυτό λέγεται απομιμητική προσαρμογή (mimicry) και είναι μια άμυνα απέναντι στους θηρευτές. Σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουν το είδος, αυτά τα «μάτια» μπορεί να προκαλέσουν απότομο τρόμο, γιατί δίνουν την ψευδαίσθηση πως κάτι «ζωντανό» ή «επικίνδυνο» σε κοιτάζει.
Το μεγάλο του μέγεθος
Ο Antheraea polyphemus είναι πολύ μεγαλύτερος από τους περισσότερους σκόρους και νυχτοπεταλούδες – με άνοιγμα φτερών έως και 15 εκατοστά.
Όταν πετάει ξαφνικά κοντά σε έναν άνθρωπο, ειδικά τη νύχτα, μπορεί να προκαλέσει έκπληξη ή ακόμα και φοβία.
Μπερδεύεται με «επικίνδυνα» έντομα
Άτομα που έχουν φοβίες (π.χ. εντομοφοβία ή σκόροφοβία) μπορεί να τον συγχέουν με:
- Νυχτερίδες
- Σαρκοφάγα έντομα
- Τοξικά έντομα (αν και ο ίδιος δεν τσιμπά ούτε δαγκώνει)
Ενστικτώδης αντίδραση
Οι άνθρωποι συχνά αντιδρούν αρνητικά σε έντομα που:
- Έχουν ξαφνικές, απρόβλεπτες κινήσεις
- Είναι μεγάλα και νυκτόβια
- Διαφέρουν πολύ από τα «συνηθισμένα» (π.χ. πεταλούδες ημέρας)
- Ο εγκέφαλος «χτυπάει συναγερμό» μέχρι να συνειδητοποιήσει ότι είναι ακίνδυνο.
Τι να θυμόμαστε;
Ο Antheraea polyphemus δεν είναι επικίνδυνος. Δεν έχει στόμα για να φάει, δεν έχει δηλητήριο, ζει λίγες ημέρες μόνο για να αναπαραχθεί και είναι εντυπωσιακό δείγμα της φυσικής ομορφιάς.
Ο φόβος μας είναι ψυχολογικός και μηχανιστικός — και μόλις τον γνωρίσεις λίγο καλύτερα, παύει να τρομάζει και αρχίζει να σε συναρπάζει.
