Politica 89.8
Τραμπ: Το κόστος του οικονομικού και πολιτικού πολέμου σε συμμάχους και εξαρτώμενους από τις ΗΠΑ
Στις 3 Μαρτίου, ο Ντόναλντ Τραμπ πήρε δύο πολύ σημαντικές αποφάσεις. Η μία ήταν να επιβληθούν δασμοί στον Καναδά και το Μεξικό σε ποσοστό 25%, καθώς και στις κινεζικές εισαγωγές σε ποσοστό 10% πάνω από το 10% που επιβλήθηκε τον περασμένο μήνα. Αναμένεται να ακολουθήσουν δασμοί 25% στις εισαγωγές από την ΕΕ.
Τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ δεν οφείλονται στην εξαπάτηση των εμπορικών εταίρων αλλά στην υπέρβαση των δαπανών τους έναντι των εσόδων
Μαζί, αυτές οι τέσσερις οικονομίες παράγουν το 61% των αμερικανικών εισαγωγών αγαθών. Η άλλη και πιο σημαντική απόφαση ήταν η αναστολή της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, δίνοντας στην πολιορκημένη χώρα αυτό που φαίνεται να είναι η επιλογή του Χόμπσον μεταξύ παράδοσης και ήττας. Ο φίλος του Τραμπ, Βλαντιμίρ Πούτιν, πρέπει να είναι εκστασιασμένος: ο πρόεδρος των ΗΠΑ σκίζει τη Δύση μπροστά στα χαρούμενα μάτια του.
Αυτές είναι απλώς δύο σειρές αποφάσεων στον ανεμοστρόβιλο που συνόδευσε τη δεύτερη προεδρία Τραμπ. Αλλά για τον έξω κόσμο, έχουν τεράστια σημασία.
Αντιπροσωπεύουν το τέλος των φιλελεύθερων, προβλέψιμων και βασισμένων σε κανόνες εμπορικών σχέσεων με την πιο ισχυρή χώρα του κόσμου και επίσης αυτή που δημιούργησε το ίδιο το σύστημα. Αντιπροσωπεύουν επίσης την εγκατάλειψη από τις ΗΠΑ βασικών συμμαχιών και δεσμεύσεων υπέρ μιας στενότερης σχέσης με έναν άλλοτε εχθρό. Ο Τραμπ θεωρεί ξεκάθαρα τη Ρωσία πιο σημαντική από την Ευρώπη.
Τα αμερικανικά ελλείμματα
Και στις δύο περιπτώσεις, κάνει μεγάλο λάθος. Όπως σημείωσε ο Maurice Obstfeld , πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ δεν οφείλονται στην εξαπάτηση των εμπορικών εταίρων, αλλά στην υπέρβαση των δαπανών τους έναντι των εσόδων: ο μεγαλύτερος καθοριστικός παράγοντας των εμπορικών ελλειμμάτων της Αμερικής είναι το τεράστιο ομοσπονδιακό δημοσιονομικό έλλειμμα, επί του παρόντος περίπου στο 6% του ΑΕΠ.
Το σχέδιο της Γερουσίας που ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικάνους να κάνει τις φορολογικές περικοπές του Τραμπ το 2017 μόνιμες εγγυήσεις ότι αυτό το έλλειμμα θα παραμείνει για τουλάχιστον όσο το χρηματοδοτούν οι αγορές. Δεδομένου αυτού, οι προσπάθειες να κλείσουν τα εμπορικά ελλείμματα με δασμούς είναι σαν να προσπαθείς να ισοπεδώσεις ένα πλήρως γεμάτο μπαλόνι.
Για να γίνει κατανοητό αυτό θα απαιτούσε κάποια γνώση μακροοικονομίας, της οποίας ο Τραμπ στερείται εντελώς. Δεν είναι όμως αυτή η μόνη του βλακεία. Ο Τραμπ λέει επίσης: «Ας είμαστε ειλικρινείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για να εξαπατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός είναι ο σκοπός της. Και έχουν κάνει καλή δουλειά γι’ αυτό». Επιπλέον, έχει πει για την Ευρώπη: «Δεν μας παίρνουν τα αυτοκίνητά μας, δεν παίρνουν τα αγροτικά μας προϊόντα, δεν παίρνουν σχεδόν τίποτα και εμείς τους παίρνουμε τα πάντα».
Και τα δύο παράπονα είναι ανόητα. Η ΕΕ δημιουργήθηκε για να φέρει ευημερούσες οικονομικές σχέσεις και πολιτική συνεργασία σε μια ήπειρο που καταστράφηκε από δύο φρικτούς πολέμους. Οι ΗΠΑ από καιρό κατανοούσαν και προώθησαν ενεργά αυτή τη λογική απάντηση. Αλλά αυτές ήταν, δυστυχώς, πολύ διαφορετικές ΗΠΑ από τις σημερινές.
Επιπλέον, όπως σημειώνει ο Δανός οικονομολόγος Jesper Rangvid στο blog του, ο Trump εξετάζει μόνο το διμερές εμπόριο αγαθών, αγνοώντας το εμπόριο υπηρεσιών και τα κέρδη από κεφάλαιο και εργασία. Συμβαίνει ότι το εισόδημα που αποκομίζουν οι ΗΠΑ από τις εξαγωγές υπηρεσιών τους τουλάχιστον στην Ευρωζώνη και οι αποδόσεις κεφαλαίου και οι μισθοί εργασίας που εξήγαγαν εκεί αντισταθμίζουν τα διμερή ελλείμματά τους σε αγαθά.
Το συνολικό ισοζύγιο του διμερούς ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ευρωζώνης με τις ΗΠΑ είναι κοντά στο μηδέν, ούτε αυτό έχει σημασία. Αλλά τα διμερή υπόλοιπα σε αγαθά από μόνα τους είναι λιγότερο σημαντικά ακόμη και από τα συνολικά διμερή υπόλοιπα. Δεδομένου του τρόπου με τον οποίο κερδίζει τα χρήματά του, ο Τραμπ έχει μεγάλο έλλειμμα σε αγαθά σε όλη του τη ζωή. Και δεν φαίνεται να του έκανε πολύ κακό.
Για το Μεξικό και τον Καναδά, το οικονομικό κόστος αυτών των δασμών θα είναι υψηλό, καθώς οι εξαγωγές αγαθών τους στις ΗΠΑ ήταν 27% και 21% του ΑΕΠ αντίστοιχα, το 2023. Οι εξαγωγές αγαθών της ΕΕ στις ΗΠΑ ήταν μόνο 2,9% του ΑΕΠ της το 2023. Γι’ αυτήν, επομένως, δεν θα ήταν μεγάλος ο αντίκτυπος των δασμών.
Ωστόσο, θα εξακολουθούσε να είναι μια πράξη αδικαιολόγητου, όντως οικονομικά αναλφάβητου, οικονομικού πολέμου. Η ΕΕ θα πρέπει να αντιδράσει. Οι διατλαντικές σχέσεις θα πληγούν μόνιμα.
Η ενέδρα Τραμπ – Βανς στον Ζελένσκι
Ακόμη και ο εμπορικός πόλεμος, όσο κι αν είναι εξωφρενικός, ωχριά σε σύγκριση με την ενέδρα που στήθηκε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο από τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ την περασμένη Παρασκευή και την επακόλουθη αναστολή της στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία.
Ο στόχος μπορεί να είναι να αναγκαστεί ο Ζελένσκι να υπογράψει τη συμφωνία για τα ορυκτά. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι ο Ζελένσκι δεν εμπιστεύεται τον Πούτιν, για καλό λόγο, και τώρα δεν έχει κανένα λόγο να εμπιστευτεί ούτε τον Τραμπ. Επίσης, ο Τραμπ μπορεί να θέλει μια «ειρηνευτική συμφωνία», αλλά γιατί ο Πούτιν να συμφωνήσει σε μια γνήσια συμφωνία εάν η Ουκρανία είναι δική του;
Και οι δύο άνδρες υποτιμούν τη βούληση των Ουκρανών να είναι ελεύθερος λαός. Αλλά εάν αυτός ο στόχος πρόκειται να επιτευχθεί, η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει το βάρος τόσο της διασφάλισης της δικής της άμυνας όσο και της υποστήριξης αυτής της Ουκρανίας.
Ο Φρίντριχ Μερτς, ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, είχε δίκιο όταν είπε ότι «η απόλυτη προτεραιότητά του θα είναι να ενισχύσει την Ευρώπη όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε, βήμα προς βήμα, να επιτύχουμε πραγματικά την ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ». Αυτά τα βήματα πρέπει επίσης να γίνουν γρήγορα. Το ένα θα είναι να επιταχυνθεί η μεταφορά των περισσότερων από 200 δισ. ευρώ σε κατασχεθέντα ρωσικά αποθέματα στην Ουκρανία . Ένα άλλο θα είναι μια τεράστια αμυντική συσσώρευση τώρα που η δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ έχει καταρρεύσει.
Η ΕΕ συν το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν συνολικό πληθυσμό 3,6 φορές μεγαλύτερο από αυτόν της Ρωσίας και ΑΕΠ, σε αγοραστική δύναμη, 4,7 φορές μεγαλύτερο. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι η έλλειψη ανθρώπινων ή οικονομικών πόρων: εάν (ένα μεγάλο αν) Ευρώπη μπορούσε να συνεργαστεί αποτελεσματικά, θα μπορούσε να εξισορροπήσει τη Ρωσία στρατιωτικά μακροπρόθεσμα.
Αλλά η δυσκολία είναι μεσοπρόθεσμα, αφού η Ευρώπη δεν είναι σε θέση να κατασκευάσει κάποιο κρίσιμο στρατιωτικό εξοπλισμό, από τον οποίο εξαρτώνται η ίδια και η Ουκρανία. Θα αρνούνταν οι ΗΠΑ να προμηθεύσουν τέτοια όπλα εάν τα αγόραζαν οι Ευρωπαίοι; Μια τέτοια άρνηση παροχής θα ήταν μια στιγμή αλήθειας.
Ο Τραμπ διεξάγει οικονομικό και πολιτικό πόλεμο σε συμμάχους και εξαρτώμενους από τις ΗΠΑ. Αλλά η συνακόλουθη κατάρρευση της εμπιστοσύνης των χωρών που μοιράζονταν τις αξίες της θα καταλήξει πολύ δαπανηρή και για τις ΗΠΑ.
Πηγή: ΟΤ
