Politica 89.8
Το καρπούζι της έριδος: Η τέχνη από την Παλαιστίνη εξακολουθεί να δέχεται πυρά στα μουσεία των ΗΠΑ
Οι διευθυντές μουσείων των ΗΠΑ αντιμετωπίζουν αντιδράσεις όσον αφορά την έκθεση έργων καλλιτεχνών από την Παλαιστίνη. Το γεγονός αποτελεί μια μόνο μορφή λογοκρισίας μεταξύ πολλών που αναφέρονται σε έρευνα που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα από την PEN America, την Ένωση Διευθυντών Μουσείων Τέχνης και την οργάνωση Artists at Risk Connection.
Τι λένε οι αριθμοί
Ίσως είναι ακόμη πιο ασφαλές για τα μουσεία να εκθέτουν έργα Παλαιστινίων καλλιτεχνών από ό,τι να εκθέτουν τέχνη που ασκεί κριτική σε άλλα θέματα. Το 18% των διευθυντών που απάντησαν για την έρευνα δήλωσαν ότι είναι πιθανό να λάβουν παράπονα για την έκθεση έργων Παλαιστινίων καλλιτεχνών- το 13% δήλωσε κάτι ανάλογο για την έκθεση έργων τέχνης Ισραηλινών.
Αντίθετα, το 30% δήλωσε ότι φοβάται κατακραυγή για την έκθεση έργων τέχνης που ασκούν κριτική στον χριστιανισμό και το 28% ανησυχεί για την προοπτική έκθεσης έργων τέχνης που ασκούν κριτική στον Ντόναλντ Τραμπ – ένα ποσοστό που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, δεδομένου ότι η έρευνα διεξήχθη το καλοκαίρι του 2024, πριν από τις εκλογές.
Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια
Η τέχνη των Παλαιστινίων και η λογοκρισία που τη συνοδεύει εμπίπτει σε ένα μοτίβο που εκτείνεται χρόνια πίσω. Η έρευνα με βασική θεματική τη συγκεκριμένη μορφή λογοκρισίας αναφέρει έναν διευθυντή που δήλωσε ότι, νωρίτερα στην καριέρα του, «βίωσε σημαντικές πιέσεις από δωρητές και ορισμένα μέλη του κοινού να μην εκθέτουν έργα Παλαιστινίων καλλιτεχνών, ιδίως αν αυτά αφορούσαν την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση ή την ιστορία του Ισραήλ». (Και οι 95 ερωτηθέντες ήταν μέλη της AAMD, μιας βιομηχανικής ομάδας που περιλαμβάνει τους επικεφαλής σχεδόν κάθε κορυφαίου μουσείου των ΗΠΑ, αλλά οι ταυτότητες αυτών των ιδρυματικών διευθυντών δεν ανακοινώθηκαν δημοσίως κατά τη δημοσίευση της έρευνας).
Δεν είναι μόνο το περιεχόμενο του ίδιου του έργου που αποτελεί ζήτημα
Οι διευθυντές των μουσείων δήλωσαν ότι αντιμετώπισαν επίσης πιέσεις όταν σχεδίαζαν να εκθέσουν καλλιτέχνες που είχαν κάνει δηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης στο παρελθόν. Υπήρχαν ακόμη και περιπτώσεις όπου το εν λόγω έργο χρησιμοποιούσε εικόνες που θύμιζαν σύμβολα που είχαν δει σε διαδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης.
Το καρπούζι της έριδος
Η έρευνα περιγράφει λεπτομερώς μια κατάσταση που επικεντρώθηκε γύρω από έναν πίνακα που απεικονίζει ένα καρπούζι, ένα σύμβολο που χρησιμοποιείται από ακτιβιστές επειδή το φρούτο έχει παρόμοια χρώματα με την παλαιστινιακή σημαία, το οποίο πολλοί ισχυρίζονται ότι λογοκρίνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το προσωπικό του μουσείου ισχυρίστηκε ότι το φρούτο ήταν ένα κωδικοποιημένο φιλοπαλαιστινιακό σύμβολο και ζήτησε να αφαιρεθεί το καρπούζι από την επιτροπή. Ο διευθυντής του μουσείου αρνήθηκε να το πράξει, θεωρώντας ότι, στο πλαίσιο αυτού του έργου, το καρπούζι ήταν απλώς ένα φρούτο και τίποτε άλλο. «Αρνήθηκα καθώς δεν ήθελα να λογοκρίνω τον καλλιτέχνη», δήλωσε ο διευθυντής.
Αν και δεν ήταν σαφές σε ποιο μουσείο και ποιο έργο τέχνης αναφερόταν εδώ, υπήρξε τουλάχιστον μία αξιοσημείωτη διαμάχη σχετικά με παλαιστινιακή τέχνη σε μουσείο των ΗΠΑ.
Μπαίνει στη Μπιενάλε, αλλά δε χωρά στα Πανεπιστήμια
Στα τέλη του 2023, το Μουσείο Τέχνης Eskenazi του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα ακύρωσε μια έκθεση για τη Σαμία Χαλάμπι, μια Παλαιστίνια ζωγράφο που εξακολουθεί να λαμβάνει ειδική μνεία για την εξέχουσα συμμετοχή της στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2024.
Παρόλο που ένα άλλο τμήμα της έκθεσης παρουσιάστηκε τελικά στο Μουσείο Τέχνης Broad του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η ακύρωση της έκθεσης της Χαλάμπι στην Ιντιάνα έγινε επίκεντρο των συζητήσεων γύρω από τη θεσμική αντιμετώπιση της παλαιστινιακής τέχνης εν μέσω του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα.
Ένα κεφιγιέ μακριά από την απόλυση
Υπήρξαν πολλές διαμάχες για την τέχνη που σχετίζονται με την Παλαιστίνη στο εξωτερικό, ιδίως στη Γερμανία, όπου οι συγκρούσεις μεταξύ μουσείων, καλλιτεχνών και ακτιβιστών γίνονται όλο και πιο έντονες.
Εντός των ΗΠΑ, αυτές οι αντιπαραθέσεις έχουν γενικά επικεντρωθεί σε παρασκηνιακές υποθέσεις και όχι σε έργα τέχνης ή στους ίδιους τους καλλιτέχνες. Το Μουσείο Noguchi της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα, βρέθηκε σε δύσκολη θέση αφού απέλυσε εργαζόμενους που είχαν φορέσει κεφιγιέ στον χώρο εργασίας τους.
Πολλοί φοβούνται, λίγοι δρουν
Ένα πράγμα ήταν σαφές από την έρευνα: πολλοί διευθυντές μουσείων στις ΗΠΑ ανησυχούν για τη λογοκρισία και λίγοι έχουν εφαρμόσει πολιτικές για την αντιμετώπισή της.
Σύμφωνα με την έρευνα, το 90 τοις εκατό των ερωτηθέντων εργάζονταν σε ιδρύματα όπου δεν υπήρχαν γραπτές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το τι συνιστά λογοκρισία.
Η έρευνα συμβούλευε να διορθωθεί αυτή η κατάσταση, σημειώνοντας: «Τελικά, η πιο σημαντική πρόοδος που επιτυγχάνει μια γραπτή πολιτική είναι η ικανότητά της να προσδιορίζει τις ιδιότητες της λογοκρισίας σε μια δεδομένη κατάσταση και να χρησιμεύει ως ένα είδος οδηγού αναφοράς υπό αυτές τις συνθήκες. Ίσως ακόμη περισσότερο από την καταπολέμηση μιας περίπτωσης λογοκρισίας, μπορεί να χρησιμεύσει ως στρατηγική προστασίας από αυτήν».
*Πηγή: Art News
