Πώς η ξηρασία «άλλαξε για πάντα» τα τρία τέταρτα της γης – Έκθεση ΟΗΕ

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν είναι οι μόνες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής: περισσότερο από τα τρία τέταρτα της ξηράς στον πλανήτη έγιναν ξηρότερα τις τελευταίες δεκαετίες, προειδοποιεί νέα έκθεση του ΟΗΕ, μια μη αναστρέψιμη μεταβολή που πλήττει ιδιαίτερα τη Μεσόγειο και απειλεί να φέρει κύματα κλιματικής μετανάστευσης.

Στο 77,6% των παγκόσμιων χερσαίων εκτάσεων οι συνθήκες ήταν ξηρότερες τις τελευταίες τρεις δεκαετίες σχέση με την τριακονταετία που προηγήθηκε, διαπιστώνει η έκθεση της Συνθήκης του ΟΗΕ για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD).

Στο ίδιο διάστημα, οι ξηρές περιοχές του πλανήτη επεκτάθηκαν κατά 4,3 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, έκταση που ξεπερνά την Ινδία, και πλέον καταλαμβάνουν το 40,6% της ξηράς με εξαίρεση την Ανταρκτική.

Και η γη που στεγνώνει απειλεί όχι μόνο τα οικοσυστήματα αλλά και την ανθρώπινη ευημερία και υγεία, καθώς τα εδάφη υποβαθμίζονται και η πρωτογενής παραγωγή απειλείται.

Στην Αφρική, η αύξηση της ξηρότητας ενοχοποιείται για πτώση του ΑΕΠ κατά 12% το διάστημα 1990-2015

‘Ηδη το 30,9% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σήμερα σε ξερότοπους, από 22,5% το 1990. Χωρίς δραστικά μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής, το νούμερο θα αυξηθεί στους 5 δισ. ανθρώπους έως το 2100, προειδοποιεί η έκθεση.

«Υπαρξιακή απειλή»

Περίπου 2,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε ξερότοπους, αριθμός που μπορεί να εκτοξευτεί στα 5 δισ. έως το τέλος του αιώνα χωρίς δραστικά μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής.

Σε αντίθεση με την ξηρασία, μια παροδική κατάσταση που προκαλείται συνήθως από την ανομβρία, η ξηρότητα είναι μια σταθερή κατάσταση μειωμένης υγρασίας.

«Οι ξηρασίες τελειώνουν. Όταν όμως το κλίμα μιας περιοχής γίνει ξηρότερο, η ικανότητα επιστροφής στις προηγούμενες συνθήκες χάνεται» εξήγησε ο Ιμπραχίμ Τίο, εκτελεστικός γραμματέας της UNCCD.

«Τα ξηρότερα κλίματα που πλέον επηρεάζουν απέραντες εκτάσεις σε όλη την υφήλιο δεν θα επιστρέψουν στην αρχική τους κατάσταση και αυτή η αλλαγή αναδιαμορφώνει τη ζωή στη Γη» προειδοποίησε.

«Η ανάλυσή μας διαλύει τις αβεβαιότητες που ανέκαθεν περιέβαλλαν τις παγκόσμιας τάσεις ξηρότγτας. Για πρώτη φορά, η κρίση τεκμηριώνεται με επιστημονική σαφήνεια, αποκαλύπτοντας μια υπαρξιακή κρίση που επηρεάζει δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο».

Η έκθεση, Η Παγκόσμια Απειλή των Ξηρών Εδαφών, παρουσιάστηκε στη διεθνή σύνοδο της UNCCD που πραγματοποιείται στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου με τη συμμετοχή σχεδόν 200 χωρών.

Σύμφωνα με διαφορετική έκθεση του ΟΗΕ που παρουσιάστηκε στη σύνοδο, οι ξηρασίες ήδη προκαλούν ζημιές 300 δισ. δολαρίων το χρόνο και μέχρι το 2050 αναμένεται να επηρεάζουν το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της NASA, η συνολική ποσότητα γλυκού νερού στη Γη άρχισε να πέφτει απότομα από τον Μάιο του 2014 και έκτοτε παραμένει σε ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα, με τους ερευνητές να ανησυχούν ότι οι ήπειροι περνούν σε μια μακρά ξηρή περίοδο.

Και σύμφωνα με τη νέα έκθεση της UNCCD, περισσότερα από τα δύο τρίτα της χέρσου του πλανήτη, με εξαίρεση τη Γροιλανδία και την Ανταρκτική, χάνουν την ικανότητα κατακράτησης νερού, μια τάση που θα επιδεινωθεί αν δεν μειωθούν δραστικά οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης και της υποβάθμισης εδαφών ο ΟΗΕ ζητά τώρα επενδύσεις 2,6 τρισ. δολαρίων τον χρόνο.

«Ζοφερό μέλλον» για τη Μεσόγειο 

Τα επίπεδα ξηρότητας, σύμφωνα με την έκθεση της UNCCD, αυξάνονται σήμερα στο 95,9 της χερσαίας έκτασης όλης της Ευρώπης, όμως η Νότια Ευρώπη και η Μεσόγειος είναι οι περιοχές που πλήττονται περισσότερο και αντιμετωπίζουν «ένα ζοφερό μέλλον καθώς οι ημι-ερημικές συνθήκες επεκτείνονται».

Η Μεσόγειος είναι εξάλλου γνωστό «hotspot» της κλιματικής αλλαγής, με τη θερμοκρασία να ανεβαίνει ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Στην Ελλάδα, η ερημοποίηση απειλεί μεγάλο μέρος της νότιας ηπειρωτικής χώρας και τα νησιά των Κυκλάδων.

Η τάση αυτή θα μπορούσε να έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στη Μεσόγειο όπως ήδη συμβαίνει στην Αφρική, όπου η αύξηση της ξηρότητας ενοχοποιείται για πτώση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κατά 12% το διάστημα 1990-2015.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμά η έκθεση, η απώλεια πρωτογενούς παραγωγής λόγω ερημοποίησης έως το 2040 θα φτάσει τους 30 εκατ. τόνους καλαμποκιού, 21 εκατ. τόνους σιταριού και 19 εκατ. τόνους ρυζιού.

Παράλληλα, η μείωση της υγρασίας των εδαφών θα αυξήσει τη συχνότητα και την ένταση των πυρκαγιών, προειδοποιεί η UNCCD.

Για την αντιμετώπιση της τάσης ο φορέας του ΟΗΕ ζητά δραστική μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων που προκαλεί την κλιματική αλλαγή.

Ζητά επίσης καλύτερες πρακτικές διαχείρισης των εδαφών και επενδύσεις σε μέτρα εξοικονόμησης νερού, όπως η ανακύκλωση λυμάτων, η συλλογή βρόχινου νερού και η στάγδην άρδευση

«Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι οι αυξανόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ευθύνονται για την παγκόσμια θέρμανση. Τώρα, για πρώτη φορά, ένας επιστημονικός φορέας του ΟΗΕ προειδοποιεί ότι η χρήση ορυκτών καυσίμων προκαλεί μόνιμη ξήρανση σε μεγάλο μέρος του κόσμου, με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες» σχολίασε ο επικεφαλής επιστήμονας της UNCCD Μπάρον Ορ.

«Η προσαρμογή δεν είναι πλέον προαιρετική -είναι επιτακτική ανάγκη».

---