Politica 89.8
Πώς η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ αλλάζει το παγκόσμιο ναυτιλιακό τοπίο
Στο πλαίσιο τόσο της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal), που είναι μια στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ενωσης η οποία στοχεύει στην επίτευξη μιας βιώσιμης και ουδέτερης από πλευράς άνθρακα οικονομίας μέχρι το 2050, όσο και των στόχων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO) για μείωση των εκπομπών κατά 50% έως το 2050, η ναυτιλία έχει κληθεί να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις μιας πιο βιώσιμης λειτουργίας.
Ωστόσο, η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, που πάει κόντρα στην πράσινη μετάβαση και την περιβαλλοντική νομοθεσία, φαίνεται να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στη θαλάσσια βιομηχανία. Η αμφισβήτηση της κλιματικής αλλαγής, από την πλευρά του, η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Συμφωνία του Παρισιού και η υποστήριξη της χρήσης ορυκτών καυσίμων έχουν ανατρέψει τη δυναμική των διεθνών προσπαθειών για μια πιο πράσινη ναυτιλία.
«Drill, baby, drill»
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, όπως και στην προηγούμενη θητεία του στον Λευκό Οίκο, υποστηρίζει έντονα την αμερικανική βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, προωθώντας την εξόρυξη πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα με το σύνθημα «drill, baby, drill».
Η πολιτική αυτή συνοδεύτηκε από τη χαλάρωση περιβαλλοντικών κανονισμών που στoχεύουν στη μείωση των ρύπων και στην ενίσχυση της πράσινης τεχνολογίας. Ο ίδιος χαρακτήρισε τις πολιτικές για την κλιματική αλλαγή απειλή για την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της χώρας, ενώ αποδυνάμωσε τις εσωτερικές νομοθεσίες για την προστασία του περιβάλλοντος.
Για τη ναυτιλία, αυτό σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς κόμβους του κόσμου, έχουν χαλαρώσει τη δέσμευσή τους για τη μετάβαση σε εναλλακτικά καύσιμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Το γεγονός αυτό όχι μόνο επηρεάζει τη στρατηγική του IMO, αλλά και υπονομεύει την προσπάθεια για καθολική υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, όπως η χρήση πράσινου υδρογόνου, αμμωνίας, μεθανόλης ή βιοκαυσίμων στα πλοία.
«Η επιμονή της πολιτικής Τραμπ στη χρήση ορυκτών καυσίμων δημιουργεί μια ανομοιογένεια και νοθεύει τον ανταγωνισμό. Ναυτιλιακές εταιρείες που επενδύουν σε καθαρές τεχνολογίες προκειμένου να συμμορφωθούν με αυστηρότερους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, κυρίως στην Ευρώπη, ενδέχεται να βρεθούν σε μειονεκτική θέση έναντι εκείνων που εξακολουθούν να λειτουργούν με φθηνότερα και πιο ρυπογόνα καύσιμα αφού θα είναι λιγότερο ανταγωνιστικές», επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές:
«Η ανισότητα αυτή προκαλεί ζητήματα όχι μόνο ανταγωνιστικότητας αλλά και επενδύσεων, αφού η επιβράδυνση της πράσινης μετάβασης από τις Ηνωμένες Πολιτείες ενισχύει τη ζήτηση για συμβατικά – ορυκτά καύσιμα σε ορισμένες αγορές, μειώνοντας την πίεση για τεχνολογικές καινοτομίες. Παράλληλα, δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, στον οποίο οι χώρες με χαμηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα δεν αναγκάζονται να εκσυγχρονίσουν τους στόλους τους, εμποδίζοντας την παγκόσμια πρόοδο».
Πράσινη τεχνολογία
Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους της πολιτικής Τραμπ για τη ναυτιλία είναι η μείωση των επενδύσεων στην πράσινη τεχνολογία. Πολλές ναυτιλιακές εταιρείες διστάζουν να επενδύσουν σε νέες τεχνολογίες, καθώς δεν έχουν βεβαιότητα για τη μελλοντική εφαρμογή τους σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επιπλέον, η υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ προς τα παραδοσιακά καύσιμα αποθαρρύνει την έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων, όπως η ηλεκτροδότηση των πλοίων ή η χρήση καυσίμων μηδενικών εκπομπών. Αντίθετα, παρατείνεται η εξάρτηση της ναυτιλίας από τις υπάρχουσες τεχνολογίες, γεγονός που αυξάνει το κόστος της μετάβασης στο μέλλον, όταν οι κανονισμοί θα γίνουν πιο αυστηροί.
Είναι αξιοσημείωτο ότι μέσα σε λίγες ώρες από την ορκωμοσία του, την περασμένη Δευτέρα, ο Τραμπ υπέγραψε δεκάδες εκτελεστικά διατάγματα που καταργούν πολιτικές του Τζο Μπάιντεν, συμπεριλαμβανομένου ενός με τίτλο «Απελευθερώστε την αμερικανική ενέργεια», το οποίο βάζει τέλος σε εκταμιεύσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την ανάπτυξη πράσινων υποδομών.
Ωστόσο, η πολιτική του Τραμπ, περιπλέκει τις προσπάθειες αυτές. Η απουσία συνεργασίας μεταξύ των μεγάλων ναυτιλιακών δυνάμεων δημιουργεί προκλήσεις για την αποτελεσματική εφαρμογή των πολιτικών. Οι αμερικανικές εταιρείες, για παράδειγμα, ενδέχεται να αγνοήσουν τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς υπονομεύοντας την παγκόσμια συνοχή. «Η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης απαιτεί διεθνή συνεργασία, όχι απομονωτισμό», επισημαίνει η Greenpeace.
Η πολιτική Τραμπ ενάντια στην πράσινη μετάβαση δεν επηρεάζει μόνο το παρόν, αλλά έχει και μακροπρόθεσμες συνέπειες για τη ναυτιλία. Η καθυστέρηση στην υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις στο μέλλον. Καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται πιο εμφανείς, η πίεση για δραστικά μέτρα θα αυξηθεί και οι εταιρείες που δεν θα έχουν επενδύσει εγκαίρως στη βιώσιμη τεχνολογία θα αντιμετωπίσουν υψηλό κόστος προσαρμογής.
Προβληματισμοί
«Η ναυτιλία, ως ένας αναπόσπαστος κλάδος της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, δεν μπορεί να παραμείνει ανεπηρέαστη από τις πολιτικές των μεγάλων δυνάμεων. Η ανάγκη για παγκόσμια συνεργασία και ενιαία περιβαλλοντικά πρότυπα είναι πιο κρίσιμη από ποτέ. Εάν η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών συνεχίσει να υπονομεύει τη διεθνή δέσμευση για την πράσινη μετάβαση, οι επιπτώσεις στη ναυτιλία -τόσο οικονομικές όσο και περιβαλλοντικές- θα είναι εκτεταμένες», επισημαίνουν αναλυτές και προσθέτουν: «Η ναυτιλία έχει τη δυνατότητα να πρωτοπορήσει στη μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον, αλλά αυτό προϋποθέτει συντονισμένη δράση και υποστήριξη απ’ όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η πολιτική Τραμπ δείχνει πώς μια εθνική στρατηγική μπορεί να επιβραδύνει αυτή την πρόοδο, υπογραμμίζοντας τη σημασία της διεθνούς συνεργασίας και της δέσμευσης για κοινό μέλλον».
Πριν από λίγες ημέρες στην Ακτή Μιαούλη, στον Πειραιά, συναντήθηκαν εκπρόσωποι της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών με στελέχη του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητήριο (ICS) με στόχο την ενίσχυση της παγκόσμιας προσπάθειας για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τη στήριξη της μετάβασης στη βιώσιμη ναυτιλία και παρουσίασαν μια κοινή πρόταση για τον μηχανισμό τιμολόγησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τη διεθνή ναυτιλία. Η πρόταση αυτή αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στις επερχόμενες κρίσιμες διαπραγματεύσεις του ΙΜΟ, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν το 2025.
Συνιστά μια πρωτοβουλία που επιδιώκει να μειώσει το χάσμα μεταξύ των τιμών των συμβατικών καυσίμων και των εναλλακτικών, χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών, προκειμένου να δοθούν κίνητρα για ταχύτερη υιοθέτηση πράσινων ναυτιλιακών καυσίμων. Αυτή η κίνηση αποσκοπεί στην επίτευξη του στόχου της παγκόσμιας ναυτιλίας για καθαρές μηδενικές εκπομπές. Ειδικότερα, ο μηχανισμός τιμολόγησης των εκπομπών θα προβλέπει τη δημιουργία ενός ταμείου στο πλαίσιο της σύμβασης MARPOL, με το οποίο θα επιβαρύνονται τα πλοία ανά τόνο εκπεμπόμενων αερίων του θερμοκηπίου για την ενίσχυση της μετάβασης σε φιλικότερα προς το περιβάλλον καύσιμα.
Σύμφωνα με την πρόταση, τα έσοδα που θα προκύψουν από την υποχρεωτική χρέωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα αξιοποιηθούν για την επιβράβευση των παραγωγών και των ναυτιλιακών εταιρειών που υιοθετούν εναλλακτικά καύσιμα. Με τον τρόπο αυτό, δημιουργείται ένα σύστημα κινήτρων που θα επιταχύνει την ανάπτυξη και διάδοση τεχνολογιών καθαρής ναυτιλίας, περιορίζοντας έτσι την εξάρτηση από τα παραδοσιακά, ρυπογόνα καύσιμα.
Γεωπολιτικές εξελίξεις και πώς επηρεάζουν τη ναυτιλία
Ωστόσο ο Ντόναλντ Τραμπ επηρεάζει ποικιλοτρόπως την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία. Η επανεκλογή του σηματοδοτεί την εντατικοποίηση πολιτικών που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία και ιδιαίτερα τη ναυτιλία. Με την πολιτική «Πρώτα η Αμερική» να παραμένει στο επίκεντρο, ο πρόεδρος ενισχύει τη γεωπολιτική στρατηγική των ΗΠΑ, επηρεάζοντας τις θαλάσσιες μεταφορές μέσω αποφάσεων που αφορούν τη Διώρυγα του Παναμά, την Αρκτική και τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. «Η ναυτιλία βρίσκεται μπροστά σε μια εποχή προκλήσεων, αλλά και ευκαιριών, καθώς οι πολιτικές του Τραμπ οδηγούν σε ένα νέο παγκόσμιο ναυτιλιακό τοπίο. Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να προσαρμοστούν στις αλλαγές, αναζητώντας στρατηγικές που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους σε ένα αβέβαιο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον», επισημαίνουν διεθνείς οικονομολόγοι.
Αναλυτές επισημαίνουν:
1/ Διώρυγα του Παναμά: πίεση και νέες εμπορικές ροές
Η Διώρυγα του Παναμά παραμένει ζωτικής σημασίας για το παγκόσμιο εμπόριο, συνδέοντας τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Στη νέα του θητεία, ο Τραμπ αναμένεται να εντείνει τη χρήση της διώρυγας για την εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και αμερικανικών προϊόντων ενέργειας. Με την αύξηση της αμερικανικής ενεργειακής παραγωγής και την προσπάθεια μείωσης της εξάρτησης της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια, η Διώρυγα του Παναμά μπορεί να αναδειχθεί σε κύριο διάδρομο για αμερικανικές εξαγωγές.
Παράλληλα, η συνέχιση του εμπορικού πολέμου με την Κίνα μπορεί να μειώσει τις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων στις ΗΠΑ. Αυτό ενδέχεται να προκαλέσει πτώση στη ζήτηση φορτίων μέσω της Διώρυγας, κυρίως για καταναλωτικά αγαθά και εμπορευματοκιβώτια. Η έμφαση του Τραμπ σε διμερείς συμφωνίες με χώρες της Λατινικής Αμερικής μπορεί, ωστόσο, να ενισχύσει το διαμετακομιστικό εμπόριο μέσω της Διώρυγας, διαφοροποιώντας τις εμπορικές ροές.
2/ Γροιλανδία: στρατηγικός έλεγχος της Αρκτικής
Η γεωστρατηγική σημασία της Γροιλανδίας παραμένει στο επίκεντρο της πολιτικής του Τραμπ. Παρά τη μη ευόδωση της πρότασης αγοράς της Γροιλανδίας, ο Τραμπ αναμένεται να ενισχύσει την αμερικανική στρατιωτική και οικονομική παρουσία στην περιοχή. Η τήξη των πάγων στην Αρκτική δημιουργεί νέες θαλάσσιες οδούς, όπως η Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή, που μειώνουν τις αποστάσεις μεταξύ της Ασίας και της Ευρώπης.
Ο έλεγχος της Γροιλανδίας μπορεί να επιτρέψει στις ΗΠΑ να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στη ναυτιλία του Αρκτικού, περιορίζοντας την επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας. Ο Αμερικάνος πρόεδρος πιθανότατα θα προωθήσει επενδύσεις σε λιμενικές υποδομές στη Γροιλανδία, καθιστώντας την περιοχή εμπορικό και στρατιωτικό κόμβο. Η ναυτιλία θα επωφεληθεί από τις νέες οδούς, αλλά οι εντάσεις στην Αρκτική μπορεί να προκαλέσουν αβεβαιότητα και κίνδυνο για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
3/ Εμπορικός πόλεμος με την Κίνα: Ανατροπή στις παγκόσμιες εμπορικές ροές
Η συνέχιση του εμπορικού πολέμου με την Κίνα θα έχει δραματικές συνέπειες για τη ναυτιλία. Ο Τραμπ σκοπεύει να αυξήσει περαιτέρω τους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα, ωθώντας αμερικανικές εταιρείες να μεταφέρουν την παραγωγή τους σε άλλες ασιατικές χώρες, όπως το Βιετνάμ, η Ινδία και η Μαλαισία. Αυτό θα αλλάξει τις εμπορικές ροές και τις θαλάσσιες διαδρομές, μειώνοντας τη σημασία των μεταφορών μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ.
Η στροφή αυτή θα ενισχύσει τις ναυτιλιακές συνδέσεις μεταξύ της Νότιας Ασίας και της Βόρειας Αμερικής, ενώ θα αυξήσει τη ζήτηση για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων σε αυτές τις διαδρομές. Παράλληλα, η μείωση των μεταφορών από την Κίνα μπορεί να προκαλέσει πλεονάζουσα χωρητικότητα στη ναυτιλία, πιέζοντας τις τιμές των ναύλων. Η επιθετική πολιτική του Τραμπ απέναντι στην Κίνα αναμένεται επίσης να ενισχύσει τη συμμαχία των ΗΠΑ με άλλες οικονομίες της περιοχής, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, γεγονός που θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για τη ναυτιλία. Ωστόσο, οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι εμπορικοί περιορισμοί μπορεί να αυξήσουν το ρίσκο για τις ναυτιλιακές εταιρείες, ιδιαίτερα στις διαδρομές της Ασίας.
Πηγή: newmoney.gr
