Politica 89.8
Πώς η επανεκλογή Τραμπ αλλάζει τις ισορροπίες στην Ευρώπη – Πώς έγινε πρόβλημα για τους ακροδεξιούς ηγέτες
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών έχει προκαλέσει σημαντικές ανακατατάξεις στις διατλαντικές σχέσεις, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις δυναμικές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώ αρχικά η επάνοδός του στον Λευκό Οίκο ενθουσίασε τη σκληρή δεξιά της Ευρώπης, η πολιτική του στάση απέναντι στο ΝΑΤΟ, την Ουκρανία και τη γενικότερη αμερικανική δέσμευση στην ήπειρο έχει προκαλέσει ανησυχία και αβεβαιότητα.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι, και η Γαλλίδα ηγέτιδα του Εθνικού Συναγερμού (RN), Μαρίν Λεπέν, βρίσκονται σε μια δύσκολη θέση. Ενώ και οι δύο έχουν πολιτικές συγγένειες με τον Tραμπ, η απόστασή του από την ευρωπαϊκή ατζέντα και η αποδυνάμωση της αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία δημιουργούν πολιτικά διλήμματα. Ιδιαίτερα η Μελόνι, η οποία είχε παρουσιάσει τον εαυτό της ως αξιόπιστη σύμμαχο της Δύσης, φαίνεται να επαναξιολογεί τη στάση της υπό τον φόβο της αντίδρασης του Αμερικανού προέδρου, όπως γράφει ο Economist.
Όταν οι ανώτατοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι των συμμάχων της Ουκρανίας συναντήθηκαν στο Λονδίνο στις 20 Μαρτίου για να συζητήσουν μια πιθανή ειρηνευτική δύναμη, ένας από αυτούς απουσίαζε. Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Άμυνας της Ιταλίας, στρατηγός Λουτσιάνο Πορτολάνο, φαινόταν να έχει πιο σημαντικά πράγματα να κάνει και εκπροσωπήθηκε από χαμηλόβαθμους αξιωματικούς.
Η συνάντηση αποτελούσε μέρος της ευρωπαϊκής απάντησης στη σταδιακή απόσυρση της Αμερικής υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Όμως, η σκληροπυρηνική πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, είναι φίλη του Τραμπ, γεγονός που την έχει φέρει σε δύσκολη θέση.
Από την ελπίδα… στη δυσαρέσκεια
Η επανεκλογή του Τραμπ αρχικά αναζωογόνησε την ακροδεξιά της Ευρώπης. Ο εθνικο-συντηρητισμός του Αμερικανού προέδρου, που αντιτίθεται στην κουλτούρα της αφύπνισης (woke), ευθυγραμμίζεται με την πολιτική ηγετών όπως η Μελόνι. Με την υποστήριξη του Έλον Μασκ φαινόταν ότι αυτή η δυναμική θα ενίσχυε τις εκλογικές πιθανότητες των σκληροδεξιών υποψηφίων. Ο σημαντικότερος από αυτούς είναι η Μαρίν Λεπέν της Γαλλίας, η οποία προηγείται στις δημοσκοπήσεις για τις προεδρικές εκλογές του 2027.
Ωστόσο, η ταχύτητα με την οποία ο Τραμπ έχει ανατρέψει τις διατλαντικές σχέσεις, έχει υπονομεύσει το ΝΑΤΟ και έχει αποστασιοποιηθεί από την Ουκρανία έχει φέρει σε δύσκολη θέση τους ηγέτες της σκληρής δεξιάς. Έχει τοποθετήσει την Μελόνι σε αντίθεση με τους εταίρους της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και με άλλους συμμάχους. Παράλληλα, έχει εκθέσει την αμφίσημη σχέση της Λεπέν και του κόμματός της, του Εθνικού Συναγερμού (RN), με τους Αμερικανούς ομολόγους τους: ο γαλλικός και ο αμερικανικός εθνικισμός δεν συνδυάζονται πάντα.
Η Μελόνι έχει καταστήσει σαφή τη δυσαρέσκειά της απέναντι στην επιθετική αντίδραση της Ευρώπης στον Τραμπ. Καθυστέρησε 50 λεπτά να εμφανιστεί στην πρώτη κρίσιμη συνάντηση της εποχής Τραμπ, που οργανώθηκε στο Παρίσι από τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, στις 17 Φεβρουαρίου. Ιταλοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν της άρεσε η μορφή της συνάντησης, καθώς δεν περιλάμβανε και τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ.
Η μεταστροφή της Μελόνι
Τον περασμένο μήνα, όταν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δέχτηκε επίπληξη στον Λευκό Οίκο από τον Τραμπ και τον αντιπρόεδρό του, Τζ. Ντ. Βανς, η Μελόνι ήταν εμφανώς η μόνη μεγάλη Ευρωπαία ηγέτιδα που δεν δήλωσε υποστήριξη στον Ουκρανό πρόεδρο. Στις 12 Μαρτίου, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι ευρωβουλευτές του κόμματός της, Αδέρφια της Ιταλίας, απείχαν από μια ψηφοφορία υποστήριξης της Ουκρανίας.
Και στις δύο περιπτώσεις, ο λόγος ήταν ο φόβος μήπως ενοχλήσει τον Τραμπ. Έκτοτε, η Μελόνι έχει δηλώσει ότι δεν θα στείλει Ιταλούς στρατιώτες σε ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανία. Οι ευρωβουλευτές της ψήφισαν υπέρ του νέου προγράμματος ReArm Europe της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά εκείνη αντιτίθεται στη δέσμευση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, που έχουν παγώσει λόγω κυρώσεων της ΕΕ, για την οικονομική ενίσχυση της Ουκρανίας.
Για χρόνια, η Μελόνι στήριζε σταθερά την Ουκρανία και καταδίκαζε τη Ρωσία. Γιατί λοιπόν αυτή η φαινομενική μεταστροφή; Η προσωπική δυσαρέσκεια μπορεί να παίζει ρόλο. Πριν αναλάβει η νέα αμερικανική κυβέρνηση, η Μελόνι προβαλλόταν ως η «φωνή του Τραμπ» στην Ευρώπη.
Ο Αμερικανός πρόεδρος την εγκωμίαζε ως «φανταστική γυναίκα» και την είχε προσκαλέσει στην ορκωμοσία του. Όμως, αυτό συνέβη πριν ο Βανς καταφερθεί εναντίον της Ευρώπης στη διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου τον Φεβρουάριο και πριν ο Τραμπ χαρακτηρίσει την ΕΕ «οργάνωση που δημιουργήθηκε για να εξαπατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Τώρα, η πρωτοβουλία στην Ευρώπη έχει περάσει σε ηγέτες που υιοθετούν μια πιο σθεναρή στάση: τον σερ Κιρ και τον Μακρόν, με τον οποίο η Ιταλίδα πρωθυπουργός διατηρεί δύσκολες σχέσεις.
Τι στάση θα κρατήσει
Η συμμαχία της Μελόνι είναι διχασμένη ως προς το πώς πρέπει να αντιδράσει στον Τραμπ. Ο Ματέο Σαλβίνι, αρχηγός της σκληροπυρηνικής δεξιάς της Λέγκας και ένας από τους δύο αντιπροέδρους της, έχει καταδικάσει το ReArm Europe και αποκαλεί τον Γάλλο πρόεδρο «εκείνον τον τρελό Μακρόν που μιλά για πυρηνικό πόλεμο».
Παρόλο που η Λέγκα έχει πέσει σε μονοψήφια ποσοστά στις δημοσκοπήσεις, εξακολουθεί να διαθέτει αρκετές ψήφους στο κοινοβούλιο για να ρίξει την κυβέρνηση. Σε μια χώρα με έντονη ειρηνιστική παράδοση, ο Σαλβίνι φαίνεται να έχει με το μέρος του τη λαϊκή γνώμη. Δημοσκόπηση αυτού του μήνα έδειξε ότι μόλις το ένα τρίτο των ψηφοφόρων υποστηρίζει την αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Πολλοί Ευρωπαίοι σκληροδεξιοί ηγέτες παραμένουν ενθουσιασμένοι με τον Τραμπ. Ο κΌρμπαν τον αποκαλεί «σύντροφο στα όπλα» και έμπνευση για την Ουγγαρία. Ο Μασκ υποστηρίζει την ακροδεξιά πρόεδρο του AfD, Άλις Βάιντελ. Όμως, για την Μελόνι και την Λεπέν, ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρό πονοκέφαλο.
