Ποιο είναι το «κλειδί» για την πρόληψη της έμφυλης βίας – Προτάσεις ειδικών για αποτελεσματικά μέτρα

Στις 25 Νοέμβριο του 2024, Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, σε εκδήλωση που πραγματοποίησαν τα Υπουργεία Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Προστασίας του Πολίτη και Δικαιοσύνης παρουσιάστηκαν οι πολιτικές και οι δράσεις της Κυβέρνησης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.

Ο Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας ανέφερε την εισαγωγή ενός εργαλείου αποτίμησης κινδύνου (risk tool), το οποίο θα επιτρέπει στους επαγγελματίες πρώτης γραμμής, όπως γιατρούς και αστυνομικούς, να αξιολογούν τον κίνδυνο που διατρέχουν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Επίσης, αναφέρθηκε στην εκπαίδευση για την πρόληψη της σεξουαλικής παρενόχλησης στα πανεπιστήμια μέσω συνεργασίας με τις επιτροπές ισότητας.

Ο Υπουργός Επικρατείας υπογράμμισε τη σημασία της συστηματικής διαπαιδαγώγησης των παιδιών σε υγιή πρότυπα σχέσεων και ισότητας μέσω μαθημάτων σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία.

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, κ. Φλωρίδης, παρουσίασε την επικαιροποίηση του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας μέσω του νόμου 5090/2024. Ο νόμος αυτός προβλέπει αυστηροποίηση των ποινών για τους δράστες, δημιουργώντας ένα «ασφαλές δικαιϊκό περιβάλλον» για τα θύματα.

Είναι όμως αυτή η σωστή κατεύθυνση;

Τι λένε τα στοιχεία ότι λειτουργεί;

Οι συστηµατικές ανασκοπήσεις των παρεµβάσεων για την πρόληψη ή τη µείωση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών διαπιστώνουν ότι η επαρκής επένδυση στα κατάλληλα προγράµµατα µπορεί να αντιµετωπίσει τους βασικούς παράγοντες της βίας και να οδηγήσει σε σηµαντική µείωση και πρόληψη της βίας.

Οι ανασκοπήσεις εντοπίζουν ότι οι πιο επιτυχημένες παρεμβάσεις δεν διαχωρίζουν συνήθως την πρόληψη από την έγκαιρη παρέμβαση και την αντιμετώπιση.

Επικεντρώνονται στη δυναμική των φύλων, την εξουσία και τον έλεγχο και στις τοπικές κοινωνικές δομές που αποδυναμώνουν τις γυναίκες και τα κορίτσια.

Το παγκόσμιο πρόγραμμα What Works to Prevent Violence against Women and Girls, για παράδειγμα, εξέτασε 96 αξιολογήσεις παρεμβάσεων.

Από αυτές, επτά παρεμβάσεις είχαν θετικά αποτελέσματα και στους τρεις τομείς της αντιμετώπισης, μείωσης και πρόληψης της ενδοοικογενειακής βίας.

Καμία από τις αποτελεσματικές παρεμβάσεις δεν ήταν η ίδια, αλλά είχαν κοινά χαρακτηριστικά.

Ποια ήταν τα κοινά χαρακτηριστικά;

• Ένας από τους κοινούς δείκτες επιτυχίας ήταν ότι αντιμετώπιζαν πολλαπλούς παράγοντες βίας, ενώ ήταν σχετικές με ό,τι ήταν σημαντικό στη ζωή των συμμετεχόντων, όπως μια συμβουλευτική για ζευγάρια.

Αυτές οι παρεμβάσεις σχεδιάστηκαν για να αμφισβητήσουν την ανισότητα των φύλων ενώ παράλληλα ενδυνάμωναν τα ζευγάρια και βελτίωναν τις επικοινωνιακές δεξιότητες.

• Οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις περιελάμβαναν επίσης υποστήριξη για τους επιζώντες με ειδικούς ψυχικής υγείας, ασφαλείς χώρους, δραστηριότητες ενδυνάμωσης και δεξιότητες διαμεσολάβησης.
• Εξίσου σημαντικό ήταν να περιλαμβάνεται η εργασία με τους δράστες ή τους βασικούς παράγοντες επιρροής, όπως άλλα μέλη της οικογένειας.

Ένα παράδειγμα που αναπτύχθηκε στο Τατζικιστάν συμπεριέλαβε τα πεθερικά, γεγονός που επέτρεψε στις νεαρές γυναίκες να παρακολουθήσουν και να εφαρμόσουν ιδέες από το πρόγραμμα στην οικογενειακή τους ζωή.

• Τα δύο τελευταία βασικά στοιχεία των επιτυχημένων παρεμβάσεων αφορούσαν την εφαρμογή των προγραμμάτων: την ικανότητα υλοποίησης του προγράμματος με επαρκές, καλά εκπαιδευμένο και υποστηριζόμενο προσωπικό και για χρονικό διάστημα που επιτρέπει τον προβληματισμό και τη μάθηση μέσω της εμπειρίας.

Το πρόγραμμα Transforming Masculinities στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό προώθησε την ισότητα των φύλων και τον «θετικό ανδρισμό» εντός των θρησκευτικών κοινοτήτων.

Η προσεκτική επιλογή του προσωπικού και των εθελοντών ήταν ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της παρέμβασης.

Η ανάγκη για αποτελεσματικότητα

Οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν επί 15 έως 30 μήνες. Περιλάμβαναν συνδυασμό κοινοτικών δραστηριοτήτων και εβδομαδιαίων εργαστηρίων, επιτρέποντας στους συντονιστές να αξιοποιούν το περιεχόμενο προηγούμενων συνεδριών.

Συνδυάζοντας όλα αυτά, τα πιο αποτελεσματικά επικεντρώνονταν σε πολλαπλούς βασικούς παράγοντες της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών.

Συνεργάζονταν με τους δράστες και τους παράγοντες επιρροής της κοινότητας.

Σημαντικό ήταν ότι συνεργάστηκαν επίσης με τις επιζούσες και τους παρείχαν στήριξη.

Τα στοιχεία που εμπόδιζαν τα προγράμματα να είναι αποτελεσματικά περιλάμβαναν βραχυπρόθεσμη ή ανεπαρκή χρηματοδότηση και έλλειψη επαρκούς σχεδιασμού για να διασφαλιστεί ότι η παρέμβαση ήταν προσαρμοσμένη στο πλαίσιο του κάθε ατόμου.