Ουκρανία: Γιατί ο στρατός της αντιμετωπίζει κρίση λιποταξίας;

Περισσότεροι Ουκρανοί στρατιώτες έχουν εγκαταλείψει τον στρατό φέτος, ρεκόρ σε λιποτάκτες από την έναρξη ενός πολέμου που, όπως λένε οι αναλυτές, έχει δει και τις δύο πλευρές να σημειώνουν κέρδη και να αναφέρουν απώλειες.

Οι διώξεις για λιποταξία από τον ουκρανικό στρατό πιστεύεται ότι έχουν φθάσει τουλάχιστον τις 30.000 – πολύ πιθανόν πολύ περισσότερες – ήδη φέτος. Ο αριθμός αυτός είναι πολλαπλάσιος από τον αριθμό του 2022, έτος έναρξης του πολέμου, όταν πολίτες και ξένοι εισήλθαν εθελοντικά στον στρατό για να απωθήσουν τη Ρωσία.

Όσοι κρίνονται ένοχοι τιμωρούνται με πέντε έως 12 χρόνια φυλάκισης. Ωστόσο, ορισμένοι αποστάτες λένε ότι αυτό είναι μια καλύτερη επιλογή από το να αντιμετωπίσουν μια ατελείωτη, απροσδιόριστη περίοδο στο πεδίο της μάχης, καθώς πολλοί Ουκρανοί στρατιώτες πολεμούν μέχρι να πεθάνουν, χωρίς να φεύγουν έστω μια μέρα από το μέτωπο.

Η λιποταξία έχει γίνει τόσο συνηθισμένη που το κοινοβούλιο της Ουκρανίας, η Verkhovna Rada, έκανε το πρωτοφανές βήμα να αποποινικοποιήσει την πρώτη απόπειρα φυγής από τον στρατό στις 20 Αυγούστου 2024, εφόσον όσοι συλλαμβάνονται συμφωνούν να επιστρέψουν στο καθήκον.

Περίπου 60.000 λιποτάκτες αντιμετωπίζουν στρατοδικείο – Οι περισσότεροι στο Α’ εννιάμηνο του 2024

Σύμφωνα με την Kyiv Post, πιστεύεται ότι περίπου 60.000 άνθρωποι αντιμετωπίζουν ποινικές κατηγορίες επειδή εγκατέλειψαν τις θέσεις τους από την έναρξη του πολέμου. Η ουκρανική εφημερίδα επικαλείται έγγραφα του γενικού εισαγγελέα, με σχεδόν τις μισές από αυτές τις υποθέσεις να έχουν κινηθεί φέτος.

Ωστόσο, η βρετανική εφημερίδα The Times επικαλέστηκε επίσης στοιχεία του γενικού εισαγγελέα, τα οποία, όπως ανέφερε, έδειξαν ότι περίπου 51.000 ποινικές υποθέσεις κινήθηκαν για λιποταξία και εγκατάλειψη στρατιωτικής μονάδας μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους.

Η εφημερίδα El Pais επικαλέστηκε έναν πιο κοντινό αριθμό 45.543 λιποταξιών μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου του τρέχοντος έτους, ο οποίος, όπως είπε, ήταν στοιχεία της Γενικής Εισαγγελίας που είχαν διαρρεύσει στον ουκρανικό Τύπο. Όλοι αυτοί οι αριθμοί είναι πολύ υψηλότεροι από τις 22.000 ποινικές διώξεις που υποβλήθηκαν για το ίδιο αδίκημα το 2023 και μόλις 9.000 περιπτώσεις το 2022.

Ωστόσο, για τους Ουκρανούς στρατεύσιμους -δηλαδή εκείνους που υποχρεώνονται να συμμετάσχουν στις μάχες βάσει ενός γενικού νόμου για την κινητοποίηση που ισχύει από τον Μάρτιο του 2022, η στράτευση είναι ισόβια. Δεν τίθεται κανένα χρονικό όριο σε αυτήν.

Γιατί τόσοι πολλοί στρατιώτες καταλήγουν λιποτάκτες;

Το χαμηλό ηθικό που προκαλείται από την εξάντληση είναι ο κύριος λόγος σλυμφωνα με το Al Jazeera που έκανε την έρευνα. Οι στρατιώτες διαμαρτύρονται ότι πρέπει να ταλαιπωρούνται επί μέρες κάτω από σφοδρά πυρά χωρίς ανάπαυλα, επειδή δεν υπάρχει κανείς να τους αναπληρώσει. Όσοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή έχουν δηλώσει στα μέσα ενημέρωσης ότι πηγαίνουν από μάχη σε μάχη με ελάχιστη ανάπαυση από την εισβολή της Ρωσίας το 2022.

Τα στρατεύματα επιτρέπεται να παίρνουν 10 ημέρες άδεια δύο φορές τον χρόνο, αλλά οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό μερικές φορές καθυστερούν ακόμη και αυτές τις διακοπές. Οι στρατιώτες και οι οικογένειές τους πιέζουν για διαλείμματα που κυμαίνονται μεταξύ ενός μήνα διακοπών και μιας τριετούς εναλλαγής.

Ένας στρατιώτης που τέθηκε υπό έρευνα για λιποταξία, ο Σέρχιι Νεζντίλοφ, ο οποίος είναι δημοσιογράφος δήλωσε στην εφημερίδα The Times στο Ηνωμένο Βασίλειο: «Τουλάχιστον στη φυλακή ξέρεις πότε θα μπορέσεις να φύγεις».Συνελήφθη αφού έγραψε για την απόφασή του να εγκαταλείψει τον στρατό στο Facebook σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις συνθήκες που επικρατούν στον στρατό. Με την αβεβαιότητα για τον μεγαλύτερο σύμμαχο της Ουκρανίας, να τρομάζει ακόμα περισσότερο τους στρατιώτες.

Για κάθε 5 ή 7 Ουκρανούς στρατιώτες αντιστοιχούν 30 Ρώσοι

Οι ειδικοί λένε ότι ο αυξανόμενος αριθμός των περιπτώσεων λιποταξίας έρχεται καθώς η Ουκρανία αντιμετωπίζει έλλειψη στρατιωτών στο πεδίο της μάχης ένα πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει με τη βίαιη κινητοποίηση μαχητών.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μόλις πέντε έως επτά Ουκρανοί στρατιώτες πρέπει να αντιμετωπίσουν περίπου 30 στρατιώτες από τη ρωσική πλευρά, δήλωσε ο Σάιμον Σλέτζελ, αναλυτής της Crisis Group, στο Radio Free Europe, που εδρεύει στην Πράγα. Αναλυτές εκτιμούν ότι υπάρχει περίπου ένα εκατομμύριο στρατιωτικό προσωπικό στον ουκρανικό στρατό σε σύγκριση με περίπου 2,4 εκατομμύρια στη ρωσική πλευρά, αλλά καμία από τις δύο χώρες δεν δημοσιεύει αυτά τα στοιχεία.

Οι διοικητές του ουκρανικού στρατού ανεβάζουν την αναλογία των Ρώσων έναντι των Ουκρανών μαχητών σε 10 προς 1. Η ανεπάρκεια ανθρώπινου δυναμικού είναι ένα παλιό πρόβλημα για την Ουκρανία, ακόμη και πριν από την έναρξη του πολέμου και παρά τον πρώιμο ενθουσιασμό για την ένταξη στο στρατό αμέσως μετά την εισβολή, δήλωσε στο Al Jazeera ο αναλυτής Κιρ Ζίλες της δεξαμενής σκέψης Chatham House του Ηνωμένου Βασιλείου.

«Η Ουκρανία παλεύει με αυτό εδώ και πολύ καιρό», είπε, προσθέτοντας ότι οι χαμηλοί αριθμοί θα μπορούσαν επίσης να τροφοδοτήσουν περαιτέρω λιποταξίες. «Υπάρχει εξάντληση, υπάρχει σοκ. Η αρχική έξαρση του ενθουσιασμού για τον πόλεμο έχει περάσει και κάποιοι έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι αυτό είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα».

Λείπουν οι αντικαταστάτες των στρατιωτών, λείπουν πολεμοφόδια, λείπει το ηθικό

Παράλληλα με την ψυχική και σωματική κόπωση που υφίστανται πολλοί στρατιώτες από τις παρατεταμένες περιόδους στην πρώτη γραμμή του μετώπου, ο ουκρανικός στρατός έχει να αντιμετωπίσει και την ανεπάρκεια όπλων και πυρομαχικών.

Παρά κάποιες νίκες, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης εισβολής στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας τον Αύγουστο, τα ουκρανικά στρατεύματα βρίσκονται συχνά σε μειονεκτική θέση στον πόλεμο με τη Ρωσία που διαρκεί σχεδόν 32 μήνες. Ενώ ούτε το φόβητρο του ΝΑΤΟ, λειτουργεί αποτρεπτικά για τη Ρωσία.

Το κρίσιμο είναι ότι οι στρατιώτες λένε ότι είναι ανεπαρκώς οπλισμένοι και παραπονιούνται ότι έχουν τον εχθρό στο οπτικό τους πεδίο, τον βλέπουν να προελαύνει και δεν μπορούν να πυροβολήσουν επειδή δεν έχουν πυρομαχικά, σύμφωνα με μαρτυρίες στρατιωτών που μετέδωσε το CNN. Πολλοί δήλωσαν ότι αισθάνονται ενοχές επειδή δεν είναι σε θέση να παρέχουν στις μονάδες πεζικού επαρκή κάλυψη.

Διοικητές είπαν στους δημοσιογράφους ότι αναγκάστηκαν να δουν άνδρες ολόκληρων μονάδων να πεθαίνουν στον πόλεμο εξαιτίας της έλλειψης όπλων. Μιλώντας στο Κογκρέσο των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια μιας κατάθεσης στις 10 Απριλίου, ο στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διοίκησης των ΗΠΑ, περιέγραψε το πλεονέκτημα της Ρωσίας πέντε προς ένα σε βλήματα πυροβολικού, προβλέποντας ότι αυτό σύντομα θα αυξηθεί σε 10 προς ένα.

Οι νόμοι περί επιστράτευσης δημιουργούν λιποτάκτες;

Ο στρατιωτικός νόμος της Ουκρανίας, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ με την έναρξη του πολέμου, υποχρεώνει τους νέους άνδρες να καταταγούν στο στρατό. Η κυβέρνηση του Ζελένσκι λέει ότι ο στρατός πρέπει να στρατολογήσει 500.000 από τα περίπου 3,7 εκατομμύρια άνδρες σε ηλικία μάχης που έχουν δικαίωμα να υπηρετήσουν.

Δεδομένου ότι ο πρόεδρος υπέγραψε έναν ανανεωμένο νόμο για την κινητοποίηση τον Απρίλιο του 2024, οι άνδρες ηλικίας μεταξύ 25 και 60 ετών είναι πλέον επιλέξιμοι.

Ο ανανεωμένος νόμος υποχρεώνει τους άνδρες σε ηλικία μάχης να ενημερώνουν τα στοιχεία τους στις αρχές και αυστηροποιεί τις ποινές για την αποφυγή της στράτευσης, με τα πρόστιμα να αυξάνονται από περίπου 13 δολάρια σε 215 δολάρια και τους παραβάτες να αντιμετωπίζουν πολυήμερη κράτηση.

Σύμφωνα με τον στρατιωτικό νόμο της Ουκρανίας, οι άνδρες επιστρατεύονται πρώτα σε στρατιωτική υπηρεσία για να είναι έτοιμοι για κινητοποίηση ή «επιστράτευση», όταν πράγματι πάνε να πολεμήσουν. Η Έλενα Νταβλικάνοβα, καθηγήτρια στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Sumy (SSU) της Ουκρανίας, είπε στο Al Jazeera ότι είναι η έλλειψη όπλων και πυρομαχικών που αποτελεί τον κύριο ανασταλτικό παράγοντα της κινητοποίησης».

---