Politica 89.8
Οι προκλήσεις Ερντογάν, η στήριξη Πομπέο και οι κίνδυνοι στην κυπριακή ΑΟΖ
Μπροστά σε πολύ σημαντικές γεωπολιτικές και εθνικές φυσικά προκλήσεις, βρίσκονται Ελλάδα και Κύπρος με φόντο τις προκλητικές δηλώσεις της Αγκυρας.
Η Τουρκία κατέστησε σαφές ότι ξεκινά γεωτρήσεις μέσα στον κυπριακή ΑΟΖ και συγκεκριμένα στο οικόπεδο 7 στο οποίο, υποτίθεται, δραστηριοποιούνται ξένοι ενεργειακοί κολοσσοί, από Γαλλία, Ιταλία κ.λπ.
Με δεδομένο ότι η τουρκική πλευρά θα κάνει πράξη τις απειλές της και από τη Δευτέρα το Γιαβούζ θα πιάσει δουλειά στην περιοχή, και μετά τις δηλώσεις Πομπέο στην Αθήνα, η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση.
Πώς θα απαντήσουν σε μια «εισβολή», σε έναν νέο Αττίλα; Πώς θα αντιδράσει η ελληνοκυπριακή πλευρά σε μια παράνομη γεώτρηση στο οικόπεδο 7 και μάλιστα με συνοδεία στρατιωτικών πλοίων από πλευράς της Τουρκίας;
Πόσο πιθανό είναι ένα «ατύχημα» τύπου «Ίμια» και κυρίως θα ισχύσει το ενιαίο αμυντικό δόγμα Ελλάδας – Κύπρου που λέει ότι καταπάτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της δεύτερης σημαίνει επίθεση και στην Ελλάδα, επομένως απάντηση και από την ελληνική πλευρά;
Ενθουσιασμός από Πομπέο
Οι δηλώσεις του αμερικανού ΥΠΕΞ, Μάικλ Πομπέο, σκόρπισαν ενθουσιασμό, και στην Αθήνα και στη Λευκωσία. Η αλήθεια είναι ότι τόσο ξεκάθαρη στήριξη της ελληνοκυπριακής πλευράς και τόσο φανερή προειδοποίηση προς την Αγκυρα να μην προχωρήσει σε παράνομες ενέργειες, είχαν χρόνια να ακούσουν οι διπλωμάτες.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, απαντώντας σε ερώτηση τι να περιμένει από τις ΗΠΑ η Ελλάδα σε περίπτωση που τουρκικές δυνάμεις αποβιβαστούν σε ένα ελληνικό νησί, έστειλε το μήνυμα πως «να είστε βέβαιοι ότι θα δράσουμε για να προστατεύσουμε και να διατηρήσουμε τις βασικές αξίες της κυριαρχίας ενός κράτους, του κράτους Δικαίου και της προστασίας της ιδιωτικής περιουσίας».
Σε ό,τι αφορά τις τουρκικές προκλήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου, ερωτηθείς αν αναμένουμε κυρώσεις, απάντησε πως «θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε να πείσουμε τους Τούρκους ότι αυτά δεν είναι προς το συμφέρον κανενός» και τόνισε πως οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτή «η διαμάχη δεν θα πρέπει να στρατιωτικοποιηθεί».
Ο Μάικ Πομπέο επεσήμανε ότι οι παράνομες γεωτρήσεις είναι απαράδεκτες και παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες δικαίου, καθώς και ότι θα συνεχίσει να μιλά γι’ αυτό.
Εχουμε δηλαδή την Ουάσιγκτον να χαρακτηρίζει παράνομες τις γεωτρήσεις και να στέλνει μηνύματα στην Τουρκία.
Από την άλλη, όμως, ο Πομπέο ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται οι ΗΠΑ να επιτρέψουν στρατιωτικοποίηση της διαμάχης.
Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται –και δεν θα επιτρέψουν- να γίνει χρήση όπλων στην περιοχή και θα εξαντλήσουν κάθε περιθώριο διαλόγου με την Τουρκία ώστε να σταματήσουν τις γεωτρήσεις πριν καν αυτές αρχίσουν.
Σημαίνει επίσης ότι οι Αμερικανοί δε θέλουν σε καμιά περίπτωση πολεμική σύρραξη στην περιοχή, ειδικά μεταξύ δύο χωρών – μελών του ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα και η Τουρκία.
Τι κάνει η Ουάσιγκτον
Ο Πομπέο ερχόμενος στην Αθήνα γνώριζε ότι θα δεχόταν τέτοιες ερωτήσεις και ήταν προετοιμασμένος να απαντήσει ανάλογα.
Είναι σαφές ότι η Ουάσιγκτον αφενός δε θέλει να επιτρέψει στην Τουρκία να κάνει τσαμπουκάδες στην περιοχή. Αφετέρου, όμως, δεν θέλει να δημιουργήσει εντάσεις και να διαλύσει πλήρως τη συμμαχική σχέση που έχει με την Αγκυρα.
Για τις ΗΠΑ η Τουρκία παραμένει στρατηγικός σύμμαχος και είναι χώρα κομβική για την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Με τη δύναμη των όπλων δεν θα επέβαλε κάτι στον Ταγίπ Ερντογάν και γι’ αυτό θα το κάνει με την πειθώ, σε διπλωματικό επίπεδο.
Και είναι σίγουρο ότι η αμερικανική διπλωματία έχει ήδη κινηθεί προς την κατεύθυνση της καταλαγής στην περιοχή χωρίς να υπάρξουν νέα «Ιμια» και εντάσεις που θα τινάξουν στον αέρα την ευρύτερη περιοχή.
Παράνομες χαρακτήρισαν τις πιθανές γεωτρήσεις της Τουρκίας και οι Γάλλοι και οι Ιταλοί, όμως, μια ανακοίνωση που απλά καταδικάζει δεν προκαλεί τρόμο στον Ερντογάν.
Είναι σαφές ότι η αμερικανική διπλωματία έχει αλλάξει στάση προς την Ελλάδα και την Κύπρο και βλέπει με επιφυλάξεις και φόβους τις προκλητικές ενέργειες της Αγκυρας. Και είναι επίσης σαφές ότι τα μεγάλα ενεργειακά συμφέροντα που παίζονται στην περιοχή δεν μπορούν να έχουν την Κύπρο απούσα.
Και στις 20 Αυγούστου είχε προειδοποιήσει
Να θυμίσουμε ότι και στις 20 Αυγούστου οι Αμερικανοί είχαν ταχθεί υπέρ των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου. Το ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του τότε έλεγε:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν για τις δραστηριότητες του γεωτρύπανου Yavuz, το οποίο δραστηριοποιείται στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας (ROC). Αυτό το προκλητικό βήμα δημιουργεί εντάσεις στην περιοχή. Μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία, ενεργώντας μέσω της κυβέρνησής της, μπορεί να συναινέσει σε δραστηριότητες όπως η γεώτρηση εντός των χωρικών της υδάτων. Καλούμε τις τουρκικές αρχές να σταματήσουν άμεσα τις παράνομες δραστηριότητες και να απομακρύνουν το Yavuz από τα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να ενεργήσουν με αυτοσυγκράτηση. Η ανάπτυξη των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να προωθήσει τη συνεργασία και να αποτελέσει τη βάση για βιώσιμη ενεργειακή ασφάλεια και οικονομική ευημερία σε ολόκληρη την περιοχή.
Συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε την ανάπτυξη μιας ακριβοδίκαιης λύσης equitable solution) για την κατανομή των πλεονεκτημάτων των πόρων των υδρογονανθράκων της Κύπρου μεταξύ των δύο κοινοτήτων».
Παρά την προειδοποίηση, πάντως, η Τουρκία συνέχισε να προκαλεί.
Συνεκμετάλλευση;
Είναι λοιπόν φανερό ότι τα αμερικανικά, γαλλικά και ιταλικά συμφέροντα δεν θα επιτρέψουν προκλητικές ενέργειες από την Τουρκία. Αλλά δεν θα προχωρήσουν σε στρατιωτικές ενέργειες για να πείσουν τον ανεξέλεγκτο Ταγίπ Ερντογάν να μην προχωρήσει σε γεωτρήσεις.
Γι’ αυτό και θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η στάση της Τουρκίας τις επόμενες ημέρες, η αντίδραση των ΗΠΑ και των άλλων χωρών που έχουν συμφέροντα στην κυπριακή ΑΟΖ αλλά και η αντίδραση της ελληνοκυπριακής ΑΟΖ σε μια ενδεχόμενο νέα «εισβολή» στα κυπριακά χωρικά ύδατα.
Και κυρίως θα έχει σημασία να δούμε αν όλα αυτά σχετίζονται με τις πιέσεις που ασκούνται για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων της περιοχής, αν δηλαδή θα μπει και η Τουρκία στη μοιρασιά, όπως επιθυμεί διακαώς.
Άραγε θα υπάρξουν νέες πιέσεις προς τη Λευκωσία και για κλείσιμο άρον – άρον και του Κυπριακ0ύ;
